Lesbók Morgunblaðsins - 17.02.2007, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 17. FEBRÚAR 2007 13
Hvað er íslensk menning?
M
enning er eins kon-
ar þjóðarmeðvit-
und og ykkar er
mjög sterk. Það
fyrsta sem mér
dettur í hug þegar
ég hugsa um ís-
lenska menningu
er hinn ómetanlegi fjársjóður sem býr í Ís-
lendingasögunum. Merkur franskur rithöf-
undur sagði eitt sinn við mig: „Þegar þjóð
býr yfir slíkum meistaraverkum, þá getur
hún ekki fallið.“ Vitaskuld hefur þessi
menning mikið breyst síðan á tímum Snorra
Sturlusonar, en hún er engu að síður enn
eins litskrúðug og virk, full af atorku og
fjölbreytni. Ég hef ávallt haft eftirfarandi
lýsingu á Íslandi í eftirlæti: „Ísland er land
milli fornra tíma og fjarlægustu framtíðar.“
Íslensk menning er byggð á vel varðveittri
arfleifð og hollustu við forna tungu, en
byggist á sama tíma einnig á framtíðarsýn,
nýsköpun, og frjálsu framtaki – hugtök
framtíðarinnar.
Hvað er frönsk menning?
Frönsk menning er bæði forn og fjöl-
breytt, alþjóðleg og í sífelldri endurfæð-
ingu. Rétt eins og sú íslenska á frönsk
menning rætur sínar úr fornri tíð. Átjánda
öldin gerði hana alþjóðlega: Þau gildi sem
breidd voru út á þeim tíma ýttu undir fjöl-
breytileika og umburðarlyndi. Segja má að
menning okkar sé holdgervingur þjóð-
arímyndar okkar: Hún er aðdráttarafl að
landi okkar, hvort sem um ræðir listir í öll-
um sínum gerðum, ferðamennsku, framboð
þjónustu, þekkingar, eða hágæða- og há-
tæknivarnings.
Hver voru þín fyrstu kynni af íslenskri
menningu?
Mínu fyrstu kynni af íslenskri menningu
voru árið 2004, þegar Ísland skipulagði sína
fyrstu menningarhátíð í Frakklandi. Á þeim
tíma var ég aðstoðardeildarstjóri Norð-
urlandasviðs franska utanríkisráðuneytisins
og var í stöðugu sambandi við íslenska
sendiherrann í París varðandi hátíðina. Ég
varð heltekin af Íslandi og það er að stórum
hluta þess vegna sem ég er hér í dag sem
fulltrúi þjóðar minnar.
Telurðu vera mun á því hvernig Frakkar
og Íslendingar líta á eða umgangast menn-
ingu?
Báðar þjóðir eru stoltar af menningu
sinni en tjá þetta stolt á mismunandi vegu.
Frakkar eru ef til vill einnig sér meira með-
vitandi um gildi menningar sinnar á al-
þjóðavísu og hvaða verðmæti hún skapar.
Að því er mér virðist eru Íslendingar á hinn
bóginn sannfærðir um sérstöðu sína – hug-
arfar sem ég skil mjög vel enda ættuð af
lítilli eyju, Korsíku, og uppalin á eyjunni
Guadeloupe í Karíbahafinu.
Áttu þér uppáhaldsskáldverk eftir ís-
lenskan höfund?
Sjálfstætt fólk eftir Halldór Laxness.
Áttu þér uppáhaldsskáldverk eftir fransk-
an höfund?
Belle du Seigneur eftir Albert Cohen
Ef þú gætir eignast eitt listaverk eftir ís-
lenskan listamann, hvað myndir þú velja?
Ég myndi vilja eignast tvö: „Lífsins
harmonikku“ eftir Kjarval og Norðurljósin!
Telurðu vera mikinn mun á aðbúnaði
menningarstarfsemi í Frakklandi og á Ís-
landi?
Ég tel að bæði löndin leggi mikla áherslu
á að varðveita og ýta undir sína menningu.
Auk framlags franska ríkisins til menning-
armála, sem er töluvert, kallar ríkið einnig
fram styrktaraðila og veitir almenningi
ókeypis aðgang að helstu menningarperlum
meðan á sérstökum menningardögum
stendur („journéesdu patrimoine“). Þið ger-
ið svipað, að ég held, með „Vetrarhátíðinni“
og „Menningarnótt“.
Eiga Frakkar og Íslendingar eitthvað
sameiginlegt í menningu sinni?
Íslendingar og Frakkar eiga það sameig-
inlegt að búa yfir djúpri hollustu við menn-
ingararfleifð sína og tungu. Í Frakklandi,
rétt eins og á Íslandi, lögum við tungu okk-
ar og orðaforða að heimsmyndinni í dag.
Vigdís Finnbogadóttir sagði einu sinni að
„Íslendingar væru þrjóskir sem íbúar
franska héraðsins Auvergne, þeir halda fast
í tungumál sitt …“ Enn eitt sem við eigum
sameiginlegt! Einnig eru Íslendingar og
Frakkar mikið fyrir skriftir, að skrá atburði
og minningar í skriflegu formi, sem er vott-
ur um innri meðvitund og mikilvægi menn-
ingararfsins.
Hefur íslensk menning haft áhrif á
franska menningu að þínu mati?
Í gegnum tíðina hafa lönd okkar átt mikil
samskipti og ber þar hæst ferðir franskra
sjómanna á íslandsmið á 19. og 20. öld. Han
d’Islande eftir Victor Hugo, Pêcheurs d’Isl-
ande eftir Pierre Loti, og Le voyage au
centre de la terre, betur þekkt hér sem
Leyndardómar Snæfellsjökuls eftir Jules
Verne, bera þess merki. Tilvitnanir í Ísland
má einnig sjá í skrifum nútímarithöfunda,
svo sem Martin Page, sem er meðal þeirra
franskra rithöfunda sem taka þátt í ‘viku
bókarinnar’. Einnig má nefna örnefni og
orðaforða frá Normandí, norræna texta í
frönskum miðaldarbókmenntum, Bayeux
feldinn, Tristan of Ísold, o.fl. Gleymum ekki
Jean-Baptiste Charcot og skipi hans, Pour-
quoi-pas.
Hvaða áhrif hefur frönsk menning haft á
íslenska menningu að þínu mati?
Samskipti okkar eru mjög samofin að
þessu leyti: íslenskir rithöfundar, málarar
og myndhöggvarar dvöldu oft í Frakklandi.
Þetta er ekki nýtt af nálinni. Sæmundur
fróði fræddi landsmenn sína eftir dvöl sína í
Evrópu, einkum í Frakklandi.
Á frönsku sýningunni „Regard fauve“ í
Listasafni Íslands má sjá verk eftir nem-
anda Matisse, Jón Stefánsson. Halldór Lax-
ness bjó í París og Erró býr í Frakklandi.
Fjölmörg skáld og rithöfundar, svo sem Þór
Vilhjálmsson og Sigurður Pálsson, hafa
stuðlað að aukinni þekkingu Íslendinga á
frönskum bókmenntum og skáldskap. Einn-
ig má sjá á matseðlum veitingahúsa að
frönsk matargerð og vínmenning hefur bor-
ist hingað til lands, rétt eins og frönsk há-
tíska.
Gætu eða ættu Frakkar og Íslendingar
að hafa meiri samvinnu í menningarmálum?
Það er nú þegar raunin, eins og samstarf
okkar á samningi UNESCO um menning-
arlega fjölbreytni ber vott um, auk þeirra
fjölda nýju tengsla sem þjóðirnar hafa
bundist í gegnum íslensku menningarhátíð-
ina í Frakklandi og nú frönsku hátíðina á
Íslandi. Að tengja menningarheima okkar
eins og við gerum með þessari hátíð, og þá
ekki bara í gegnum listina heldur hina
mörgu mismunandi kima menningarinnar,
leikur stórt hlutverk í að styrkja tengslin á
milli landa okkar.
Hvert er markmiðið með franskri listahá-
tíð á Íslandi?
Þegar ég kom til Íslands fyrir tveimur
árum, var markmið mitt strax að skipu-
leggja franska hátíð hér á landi. Hátíðin
styrkir vináttu okkar, sem er nú þegar
sterk og mun einungis styrkjast, og hátíð af
þessari stærðargráðu gefur okkur tækifæri
til að hittast, ræða saman og skiptast á
hugmyndum, sem er eitthvað sem við ger-
um ef til vill ekki nóg af.
Hvert var markmiðið með íslenskri menn-
ingarhátíð í Frakklandi?
Ég held að markmið Íslendinga hafi verið
hið sama og okkar: að kynna land sitt. Aldr-
ei hefur verið jafnmikið talað um Ísland í
Frakklandi og eftir íslensku menningarhá-
tíðina 2004! Áhuginn á landinu hefur marg-
faldast og við vonumst til að gera slíkt hið
sama hér.
Hvaða viðburður á Pourquoi pas? þykir
ykkur áhugaverðastur?
Allir viðburðir hátíðarinnar eru afar
áhugaverðir en merkilegast finnst mér þó
að hún sé orðin að veruleika! Morgunblaðið/RAX
Nicole
Michelangeli
Segja má að sýningin Frelsun litarins, sem opnuð var í Listasafni Íslands í desember, hafi
markað upptakt eða forleik að franska vorinu, en þar eru sýnd verk eftir Renoir, Matisse og
fleiri. Dagskráin er stór: frönsk kvikmyndahátíð, vísindaráðstefna um ígræðslur, vínnámskeið,
franskur verslunardagar, píanóundrið Héléne Grimaud, vísindamaðurinn Alain Robbe Grillet
og skáldverk hans; þetta er bara örlítið brot af herlegheitunum sem í vændum eru.