Lesbók Morgunblaðsins - 14.04.2007, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 14. APRÍL 2007 7
Eftir Arnar Eggert Thoroddsen
arnareggert@gmail.com
M.I.A., eða Mathangi „Maya“Arulpragasam, sló óvænt í
gegn með fyrstu plötu sinni, Arul-
ar, árið 2005.
Mögnuð blanda af
„grime-i“, hipp
hoppi, reggíi og
raftónlist landaði
þeirri plötu inn á
marga árslista og
reyndar hafði plöt-
unni verið hampað
af netgrúskurum í
marga mánuði áð-
ur en hún kom
loks fyrir eyru al-
mennings. M.I.A.
er því í þeirri góðu
stöðu (en sumir myndu segja
slæmu) að margir bíða afar
spenntir eftir næsta verki, tónlist-
armiðlar eru á tánum og skjóta út
minnstu og ómerkilegustu fréttum
um hræringar í bækistöðvum
söngkonunnar. Það sem við höfum
í höndunum nú er að næsta plata
kallast KALA og kemur út í júní á
vegum Interscope. Samstarfsmenn
M.I.A. verða m.a. Diplo, Timba-
land, Mr. Bangladesh og Three 6
Mafia. Upptökustjórinn Timbaland
er alveg bullsjóðandi heitur um
þessar mundir en hann vinnur líka
að Voltu, plötu Bjarkar, og er
meðupptökustjóri að fyrstu smá-
skífunni þar, „Earth Intruders“.
  
Roky Erickson er eitt frægasta„fórnarlamb“ hippatímans, en
hann leiddi hina áhrifaríku sveit
13th Floor
Elevators. Hann
koxaði á sýru
undir enda sjö-
unda áratug-
arins og laug því
til að hann væri
geðveikur til að
losna undan her-
skyldu. Honum
var þá óðar
húrrað inn á stofnun þar sem
hann var m.a. látinn gangast undir
rafstuðsmeðferð. Erickson hefur
aldrei náð sér eftir þessar hremm-
ingar. Útgáfusaga Ericksons er
götótt, svo og almenn tónlistarleg
virkni, en nú hefur verið tilkynnt
um nokkra tónleika, alls átta tals-
ins, og verða einir þeirra á Hró-
arskeldu. Þetta sumar verður líka
ný heimildarmynd um Erickson
sýnd, You’re Gonna Miss Me, og
heitir hún eftir frægasta lagi 13th
Floor Elevators, sem margir
kannast kannski við sem upp-
hafslag kvikmyndarinnar Hi-
Fidelity, þar sem John Cusack og
Jack Black fara á kostum sem
starfsmenn plötubúðar.
  
Ein allra athyglisverðasta sveithinnar svokölluðu kanadísku
senu, Frog Eyes frá Vancouver,
er klár með nýja plötu. Tears of
the Valedictorian er hennar fjórða
og kemur út 1. maí á Absolutely
Kosher (sem hefur á snærum sín-
um sveitir eins og Xiu Xiu, The
Wrens, The Mountain Goats, og
landa Frog Eyes, Hidden Came-
ras). Platan var hljóðrituð í fyrra
og hitteðfyrra og Spencer Krug úr
Wolf Parade hjálpar til. Carey
Mercer, hinn litríki leiðtogi Frog
Eyes, segir að lögin hafi verið
samin að mestu á tónleikaferðalagi
og það hafi verið þægilegt að geta
spilað lögin til á tónleikum í mán-
uð áður en þeim hafi verið skellt á
band. Þetta er þá í fyrsta skipti
sem sveitin vinnur með upp-
tökustjóra, sá heitir Daryl Smith
og segir Mercer að hann beri alla
ábyrgð á hljómi plötunnar.
TÓNLIST
Rocky Erickson
M.I.A.
Frog Eyes
Eftir Orra Pál Ormarsson
orri@mbl.is
Á öndverðum níunda áratugnum risu úr rústum
pönksins í Bretlandi fjölmargar framsæknar
rokksveitir sem nutu lýðhylli. Má þar nefna The
Smiths, Echo and the Bunnymen og Simple
Minds, að ekki sé talað um kameljónið sjálft, U2,
sem enn er í fremstu víglínu.
Skoska háfjallarokksveitin Big Country heyrði
til þessum hópi. Aðalsmerki hennar var gítarrokk
undir þjóðlegum skoskum áhrifum. Sekkjapípu-
hljómurinn sveif yfir vötnum. Ferskir vindar léku
um hljómsveitina í upphafi ferilsins – að hlusta á
Big Country var eins og að standa úti á engi og
anda að sér lyktinni af nýslegnu heyi.
Eigi að síður var melankólían undirliggjandi og
við hana rímaði hrjúf og tregafull rödd Stuarts
Adamsons, forsöngvara og gítarleikara. Hann var
eilítið nefmæltur að auki.
Enda þótt Big Country sé einatt kennd við
Skotland fæddist enginn meðlima hljómsveit-
arinnar þar. Gítarleikarinn Bruce Watson er Kan-
adamaður og Mark Brzezicki trommuleikari,
Tony Butler bassaleikari og Adamson eru allir
fæddir í Englandi. Adamson er að vísu af skosku
foreldri og flutti fjögurra ára gamall til Dunferml-
ine, þaðan sem Big Country gerði upprunalega út.
Skoski hreimurinn er því ósvikinn.
Adamson gat sér fyrst gott orð í pönk-
hljómsveitinni The Skids en stofnaði Big Country
árið 1981 ásamt Watson, sem starfaði um þær
mundir við kafbátaþrif hjá Konunglega sjóhern-
um. Butler og Brzezicki voru útfarnir „sessjón“-
spilarar sem útgáfufyrirtækið benti á, þannig að
hljóðfæraleikurinn var í háum gæðaflokki Adam-
son, sem var óumdeildur leiðtogi sveitarinnar, bar
hitann og þungann af laga- og textasmíðum.
Fyrsta smáskífa Big Country, „Harvest
Home“, kom út síðla árs 1982 en strandaði í 91.
sæti breska vinsældalistans. Önnur smáskífan,
„Fields of Fire“, hlaut betri viðtökur snemma árs
1983 og náði tíunda sæti.
Í kjölfarið kom fyrsta breiðskífan, The Cross-
ing. Féll hún í frjóa jörð austan hafs sem vestan,
ekki síst vegna ofursmellsins „In A Big Country“
sem er líklega best þekkta framlag Big Country
til rokksögunnar. Ekki skemmdi slagverksforleik-
urinn á smáskífuútgáfunni heldur fyrir. Af öðrum
lögum á plötunni má nefna „Lost Patrol“ og ball-
öðuna „Chance“.
The Crossing seldist í meira en milljón eintök-
um í Bretlandi og hálfri milljón eintaka í Banda-
ríkjunum sem er ágætis byrjun. Platan hefur
staðist tímans tönn og rennur enn ljúflega í gegn.
Enda laus við þennan óbærilega „eitís“-hljóm sem
var gegnumgangandi á þessum tíma.
Örplatan Wonderland féll í kramið árið 1984 og
önnur breiðskífa Big Country, Steeltown, sem
kom út sama ár, gaf frumburðinum lítið eftir að
áliti gagnrýnenda. Platan seldist þó ekki eins vel
og menn höfðu vonast til og féll algjörlega í
Bandaríkjunum.
Eftir það syrti í álinn. Þriðja breiðskífan, The
Seer, var poppskotnari en fyrri plöturnar og
mesti móðurinn virtist runninn af Adamson og fé-
lögum. Big Country hélt áfram að starfa og sendi
frá sér fjórar breiðskífur til viðbótar, þá síðustu
árið 1999. Þær voru allar misheppnaðar og sveitin
var dæmd til lífs í kjallara rokksins. Seinni árin
kom Big Country aðallega fram sem upphit-
unarhljómsveit fyrir stærri og vinsælli sveitir.
Einn af dyggustu meðreiðarsveinum Stuarts
Adamsons á lífsleiðinni var Bakkus bróðir og með
árunum ágerðust átök þeirra kumpána. Adamson
hvarf af yfirborði jarðar árið 1999 en kom í leit-
irnar um síðir og lýsti því yfir að hann hefði þurft
á tilfinningalegu svigrúmi að halda. Héldu þá
ýmsir að hann hefði þurrkað sig upp. Það var mis-
skilningur.
Í nóvember 2001 hvarf Adamson öðru sinni og
hófst fljótt æðisgengin leit að honum, þar sem um-
boðsmaður hans og fyrrverandi eiginkona og
móðir tveggja barna hans, báðu meðal annars fólk
sem hugsanlega kynni að hafa setið að sumbli með
honum að gefa sig fram. Allt kom fyrir ekki.
HInn 16. desember 2001 fannst Stuart Adam-
son á hótelherbergi í Honolulu. Hann hafði hengt
sig.
Huglægur heyskapur
Poppklassík
Eftir Atla Bollason
bollason@gmail.com
L
abrador gáfu nýverið út mynd-
arlegan fjögurra diska pakka í til-
efni af því að útgáfur fyrirtæk-
isins eru orðnar hundrað talsins. Í
pakkanum er að finna eitt lag af
hverri útgáfu Labradors hingað
til og þannig fær hlustandinn nokkuð yfirgrips-
mikla sýn á hljóm og sögu fyrirtækisins. Pakkinn
ber hið glettna heiti Labrador 100: A Complete
History of Popular Music og spannar tíu ár. Með
diskunum fylgir nokkuð ítarlegur bæklingur þar
sem stofnendur Labradors tjá sig um tilurð fyr-
irtækisins, ýmis atvik í sögu þess, auk þess sem
nokkur orð eru látin falla um hvert laganna
hundrað.
Ekki beint rífandi sala
Starfsmönnum Labrador verður tíðrætt um við-
tökur þess sem þeir hafa gefið út og grínast mik-
ið með hversu fá eintök hafi selst af hinni og
þessari plötunni, hvernig þeir hafi talið víst að
hér væri smellurinn kominn sem kæmi þeim á
kortið – en svo hafi ekkert gerst. Fæst nafnanna
sem Labrador gefur út hafa náð vinsældum, til
dæmis er sagt frá því í bæklingnum að starfs-
menn útgáfunnar skipi líklegast þriðjung aðdá-
enda sveitarinnar Wan Light. Sjálfum finnst mér
ekki mikið til sveitarinnar koma og skil viðtök-
urnar því vel. Flest í safninu er þó stór-
skemmtilegt.
Þekktasta sveitin sem gefur út hjá Labrador
er líklegast The Radio Dept. en nokkur lög sveit-
arinnar rötuðu í nýjustu kvikmynd Sofiu Cop-
pola, Mary Antoinette. Aðrir sem hafa verið að
gára öldurnar eru Suburban Kids With Biblical
Names, Loveninjas og The Mary Onettes. [in-
genting] er síðan fyrsta sveit Labradors sem
kemst á vinsældalista í heimalandinu, og skal
engan undra – smellurinn „Punkdrömmar“ er vel
heppnað diskópönk með sérstökum söng sem
minnir ögn á íslensku rokksveitina Maus.
Hreinræktað indí-popp…
Sveitirnar sem eru á mála hjá Labrador flytja
allar eitt eða annað afsprengi þess sem væri
dónaskapur að nefna einhverju öðru nafni en
hinu rétta: indí-popp. Allar helstu og yndisleg-
ustu indí-popp klisjurnar endurtaka sig trekk í
trekk hjá þessum sveitum og sæmilega popp-
sögulega meðvitaður hlustandi ætti ekki að eiga í
neinum vandræðum með að rekja áhrifin…
Árið 1986 gaf enska popptímaritið NME út
kassettu sem safnaði saman allskyns sveitum
sem þóttu sækja á svipuð mið. Þetta voru sveitir
sem voru svolítið sætar – krúttlegar – og gáfu lít-
ið fyrir fagmannlegan hljóðfæraleik og lögðu
fremur upp úr því að skemmta sér og öðrum.
Hljómurinn var oft grófur og hrár, en melódíur
og textar voru aftur á móti sykursætir. Sveit-
irnar erfðu heilmikla hugmyndafræði frá pönk-
hreyfingunni og gáfu ýmist út sjálfar eða á agn-
arsmáum útgáfufyrirtækjum; þar var Sarah
Records fremst í flokki. Kassettan nefndist C86
og átti eftir að verða mikilvæg í poppsögunni –
nokkurskonar stefnuyfirlýsing indí-poppsins.
Tónlistarrýnirinn Simon Reynolds skrifaði mikla
ritgerð um þessa tónlist í Melody Maker þar sem
hann greindi í henni ákveðið andóf gegn mark-
aðsvæðingunni, Ameríkaníseringunni og upp-
unum sem fylgdu stjórnartíð Margaret Thatcher.
Lykilsveitir þessarar bylgju voru Orange Juice,
Television Personalities, Wedding Present, auk
The Smiths og fleiri, en helstu sporgöngumenn
tónlistar af þessu tagi í seinni tíð eru líklegast
Belle & Sebastian, sem léku á Borgarfirði eystra
síðasta sumar, Saint Etienne og jafnvel Magnetic
Fields.
Fjölmörg laganna á Labrador 100 gætu hafa
verið á C86; mörg eru augljóslega tekin upp af
vanefnum og meira er lagt upp úr sköp-
unarverknaðinum sjálfum en fullkominni lokanið-
urstöðu. Fyrir vikið er heilmikill lífsneisti í mörg-
um laganna, einhver gleði sem smitar út frá sér
og skilur hlustandann eftir með bros sem erfitt
er að losna við.
…en fjölbreytt
Þrátt fyrir að vera allt undir hatti indí-poppsins
þá er fjölbreytnin engu að síður umtalsverð. Hér
eru margir sem sækja sterklega til C86 og Belle
& Sebastian, en einnig ber á rafrænni tilburðum.
Hljómsveitin Tribeca á t.d. fjölmörg góð og gríp-
andi lög sem nýta sér hljóðheim níunda áratug-
arins í bland við nýrri þreifingar í danstónlist, og
The Legends sækja á svipuð mið. Pelle Carlberg
er sögumaður í svipuðum stíl og Jens Lekman,
og Wan Light minnir undirritaðan á Flaming
Lips. Aðrir eins og Douglas Heart sækja í skóg-
lápið (e. shoegaze) sem tröllreið jaðartónlist í
upphafi tíunda áratugarins og virðist vera að
sækja í sig veðrið á ný. Loveninjas virðast síðan
finna sig í britpoppi og ég treysti mér til að mæla
sérstaklega með nýútkominni breiðskífu þeirra,
The Secret of the Loveninjas.
Allir áhugamenn um popptónlist á jaðrinum
ættu því að geta fundið sig í mjúkum faðmi
Labradors, þessa vaxandi hvutta sem er slétt
sama um álit almennings og gerir hlutina á eigin
forsendum. (E.S. Að mér vitandi flytur enginn
dreifingaraðili skífur Labradors hingað til lands,
en vonandi verður breyting þar á hið fyrsta.
Áhugasömum er bent á vef Labradors, labra-
dor.se, í millitíðinni.)
Á eigin forsendum
Það hefur ekki verið gert neitt hlé á framrás
Svía á tónlistarsviðinu. Fyrir hálfu ári skrifaði
ég grein um sænska popptónlist sem hafði vakið
athygli mína (og annarra) og nefndi þar til sög-
unnar Íslandsvininn Jens Lekman sem kom sá og
sigraði á síðustu Airwaves-hátíð; Peter Bjorn og
John sem léku í gærkvöldi á Nasa, auk fleiri
sveita sem munu vonandi koma til með að heiðra
Íslendinga með nærveru sinni von bráðar. Enn
er fjöldi frábærra hljómsveita þó ótalinn og allar
eiga þær það sammerkt að gefa lög sín og plötur
út hjá fyrirtækinu Labrador.
Loveninjas Hljómsveitin Loveninjas virðist
finna sig í britpoppi og treystir greinarhöfundur
sér til að mæla sérstaklega með nýútkominni
breiðskífu þeirra, The Secret of the Loveninjas.