Lesbók Morgunblaðsins - 28.04.2007, Qupperneq 1

Laugardagur 28. 4. 2007
81. árg.
lesbók
CASABLANCA
CASABLANCA HEILLAR ENN EFTIR 65 ÁR, MEÐAL
ANNARS SODERBERG Í THE GOOD GERMAN » 8-9
Ef við værum íkornar í skógi mundum við eta sveppi » 15
V
E
Ð
R
IÐ
V
IT
N
A
R
U
M
Þ
IG

Fyrir nokkrum árum síðan
þá varð ég mjög þunglynd –
ætli séu ekki þrjú eða fjögur
ár síðan – og hugsaði þá oft
um það, maður veit ekki
hvort kemur á undan hænan
eða eggið, hvort og hvernig
veðrið hafi haft áhrif á þung-
lyndið, til góðs eða ills. Og
ég man að á þessu tímabili
þá var ég mikið ein hérna
heima innilokuð, ég lokaði
mig af og það var ótrúlega
mikið norðansaltrok. Auðar
göturnar en það gengur yfir
salt og sjór svo allar rúður
verða gráar og malbikið al-
veg svart þótt það sé eins og
þurrt. Ef maður tekur sig
saman í andlitinu og fer út
og skefur af rúðunum saltið
þá birtir aðeins til hjá manni.
Ef hefði verið sól og blíða þá
hefði ég ekki þurft að fara út
að skafa! En ég efast þó um
 2
Tómas Lemarquis Nýverið lauk leikarinn og myndlistarmaðurinn Tómas Lemarquis við að leika í kvikmyndinni
Luftbusiness í Lúxemborg. Um er að ræða kvikmynd eftir svissneska leikstjórann Dominique de Rivaz. Rætt er við
Tómas í Lesbók í dag um leiklistarframan. Myndin var tekin við upptökurnar á Luftbusiness. » 4-5
Eftir Þröst Helgason
vitinn.blog.is
Ný skáldsaga enska rithöfundarinsIans McEwans, On Chesil Beach,fjallar um glatað sakleysi. Piltur og stúlka, fædd um 1940,
fella hugi saman í byrjun sjöunda áratugarins
sem, eins og við vitum núna, átti eftir að
breyta öllu í samskiptum kynjanna. Þau tvö,
Edward og Florence, eru hins vegar siðferð-
islegar afurðir fyrri tíma. Hann er líklega
hreinn sveinn og hún alveg örugglega hrein
mey. Tilhugalífið einkennist af ákveðinni
spennu sem McEwan lýsir með hárfínni ná-
kvæmni. Pilturinn getur ekki hugsað um ann-
að en stundina þegar þau sofa saman í fyrsta
skipti en það verður ekki – og þá ekki síst fyr-
ir óviðráðanlega og raunar yfirgengilega
feimni Florence – fyrr en á brúðkaupsnóttina.
Þangað til eru öll samskipti þeirra takmörkuð
og bundin þúsundum óskráðra reglna. Allur
leikur er bannaður, öll óviðeigandi snerting –
og kossar þar sem tunga leitar inn fyrir varir
hins vekja hreinlega viðbjóð Florence – jafn-
vel ákveðin orð eru bönnuð.
Sagan hefst á brúðkaupsdaginn. Eftir at-
höfn og veislu eru Edward og Florence loks-
ins ein á hótelherbergi sínu. Eftirvænting
hans er mikil en hann er
samt óviss um að allt fari
eins og það á að fara, vand-
ræða- og vonbrigðalaust.
Hún er enn haldin ferlegri
feimni og hefur andúð á
kynlífi sem hún reynir
samt að yfirvinna eftir því
sem stundin nálgast.
Spennan magnast á milli
þeirra og úr verður hreint mögnuð sena þar
sem McEwan slær flest annað sem hann hef-
ur gert út og er þá mikið sagt.
Í kjölfarið fylgir uppgjör á milli turtildúfn-
anna tveggja sem gerir þessa stuttu skáld-
sögu að bók um ekki bara um ástina og sam-
skipti heldur einnig örlög heillar kynslóðar,
kannski vestrænnar menningar sem hefur
glatað sakleysi sínu og hugsanlega forsmáð
eitthvað sem hún getur ekki fengið aftur svo
auðveldlega.
Líta mætti á þessa bók McEwans sem eins
konar andbók allra þeirra bersöglisbóka sem
komið hafa út undanfarin ár og áratugi.
Feimni er ekki algengt þema í skáldsögum
síðustu ára og ekki kynferðisleg afturhalds-
semi eða siðprýði. Rithöfundar síðustu ára
hafa þvert á móti rannsakað girndina og lost-
ann í þaula. McEwan skoðar hvað ást er án
losta og girndar, án snertingar, feimin ást
sem ætlast ekki til neins, krefst einskis. Eins
og bent er á í sögunni var það einmitt boð-
skapur kynlífs- og blómabyltingar sjöunda
áratugarins, hið fullkomna frelsi. En rættist
hann? On Chesil Beach geymir eins konar
svar við þeirri spurningu.
MENNINGARVITINN
Glatað sakleysi