Lesbók Morgunblaðsins - 05.05.2007, Blaðsíða 4

Eftir Fríðu Björk Ingvarsdóttur
fbi@mbl.is
Þ
að kemur einhvern veginn á
óvart að sjá hversu skilin á
milli innri veruleika skap-
gerðar fólks og ytri veru-
leika veðurfarsins úti fyrir
eru lítil fyrir fótum manns í
þessum sal, þótt auðvitað sé
samsömun þessara tveggja
heima alþekkt úr skáldskap í aldanna rás.
Áhrifin eru sterk tenging við umhverfið; mynd-
gerving á lýsingarorðum um skapgerð-
areinkenni einstaklinga (hugsanlega manns
eigin) rennur saman við gildishlaðin viðmið í
lýsingum á alltumlykjandi náttúrulegu um-
hverfi – því er við finnum fyrir á eigin skinni í
lífinu dag hvern.
Gólfið er gulgrænt eins og gróðurinn fyrir ut-
an húsið þennan eftirmiðdag, sem og á hólmum
og skerjum úti fyrir ströndinni. Litir sólarlags-
ins verða svo ótrúlega bleikir og appelsínugulir
er líður á samtalið að við getum ekki annað en
undrast hversu ýkt náttúran er í sjónarspili
sínu sem vissulega væri óheyrilega „kitch“ í
öllu öðru samhengi. Þótt sólin sé gengin til við-
ar logar allt yfir sjávarfletinum við vest-
urgluggana sem eru svo margir og djúpir að
engu er líkara en að náttúran úti fyrir og „nátt-
úran“ inni renni saman í eitt.
Saga árþúsunda í súlum
Inni er náttúran geymd í tærum og stórum
glersúlum, þar sem jöklar landsins hafa eignast
varanlegan samastað – líkt og dýr í útrýming-
arhættu. Drangajökull, Köldukvíslarjökull, Þrí-
stapajökull og Sléttujökull, svo nokkrir séu
nefndir, hafa allir verið sóttir heim með tölu-
verðum erfiðismunum af íslenskum fjallamönn-
um, og eftirlátið safninu sýnishorn af sínum
aldagömlu ískjörnum er síðan voru bræddir of-
an í súlurnar. Fyrir bragðið geymir hver súla
sögu er telur árþúsundin í hverju augnabliki
líkt og smáblómið í þjóðsöngnum. Sérkenni
hvers jökuls eru greinanleg í botnfalli súln-
anna; saga hvers og eins þeirra einstök og ólík
hinum þótt seint verði nokkur þeirra lesin til
fullnustu.
Veðrið vitnar um manns innri mann
Árið 1980 lýsti Roni Horn því í bókinni Making
Being Here Enough hversu afstæð tengsl
hennar við Ísland eru. Á sama hátt og skáldið
Emily Dickinson lokaði augunum til að ferðast
um lendur hugans í skáldskap sínum var Horn
meðvituð um afstæð tengsl sín við Ísland, land-
ið sem hún heimsótti til að rannsaka: „Dick-
inson hélt sig stöðugt heima. Innilokuð í her-
berginu sínu á efri hæðinni fann hún upp nýja
tegund ferðalaga og sótti staði heim. […] Um
stund er Dickinson hér hjá mér – á Íslandi,“
segir í textanum.
Ég hef því samtalið á því að spyrja hana
hvort ekki geti verið rétt að Vatnasafn sýni
fram á tilfærslu úr rými þess andlega ferðalags
og innra landslags er hún leitaðist eftir að finna
í fyrstu heimsóknum sínum hingað fyrir rösk-
um 25 árum, yfir í það sem hún nefnir „sameig-
inlega sjálfsmynd“ heimsins í nýútkomnu bók-
verki Veðrið vitnar um þig [Weather Reports
You]. En þar er að finna safn veðurfrásagna,
sem m.a. annars hafa birst á forsíðu Lesbókar
undanfarið, og haldið verður áfram að safna alls
staðar að úr heiminum í gegnum vefsíðu verk-
efnisins. Ef sjónarhorn hennar var þess ut-
anaðkomandi er horfði inn fyrir aldarfjórðungi
þá er eins og það hafi snúist við á þeim tíma
sem liðinn er síðan. Eins og nú horfi hún innan
frá og út; ekki síst ef litið er til þess hvernig
þetta safn hefur verið byggt upp sem tenging
við umheiminn í sem víðustum skilningi.
„Hugmyndin um sjálfsmyndina er í þessu til-
felli dálítið ýkt, því „sameiginleg sjálfsmynd“ er
auðvitað absúrd þversögn til að byrja með,“
svarar hún. „En auðvitað er það að biðja fólk að
tala um veðrið bara ein leið til að fá það til að
tala um sjálft sig – eða hafna slíku tali – í þeim
tilgangi að uppgötva hvert það er í gegnum val
þess á veðurlýsingum. Veðrið vitnar sem sagt
um manns innri mann, eins og titillinn á verk-
efninu gefur til kynna,“ segir Roni. Og heldur
síðan áfram: „Veðrið vitnar í það minnsta um
mig á hverjum einasta degi þegar ég er hér á
landi.
Það sem mér finnst vera gott veður, eða það
veður sem ég laðast að vegna þess að mér
Tvítyngt gólf og jöklar í
Samtal okkar Roni Horn á sér stað í
hjarta nýjasta sköpunarverks hennar;
sal Vatnasafnsins í Stykkishólmi. Á
stað þar sem hún hefur tvinnað ís-
lenska menningu, byggingarlist og
samtíma saman við sína eigin listrænu
sýn í verki sem er afar sérstakt. Við
sitjum þar sem áður var Amtsbókasafn
þeirra Hólmara, á mjúku, grænu og
„tvítyngdu“ gúmmígólfi sem í eru
greypt orð tengd veðri og skapgerð –
innan um tærar og bjartar glersúlur
fylltar vatni úr íslenskum jöklum.
Vatnasafnið verður opnað í dag eftir
undirbúningsvinnu sem spannar nokk-
ur ár og fyrir tilstilli ótalmargra aðila
er lagt hafa hönd á plóginn víða um
veröld til að safnið mætti verða að
veruleika.
Vatnasafnið „... veigamikill en yfirlætislaus þáttur í því að færa Ísland nær miðju heimsins – sem eins og þeir sem þekkja Jules Verne vita að hefur verið á Snæfellsnesi um langt skeið.“
4 LAUGARDAGUR 5. MAÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
lesbók