Lesbók Morgunblaðsins - 09.06.2007, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 9. JÚNÍ 2007 3
Eftir Helga Hálfdanarson
K
væði því, sem kallað
hefur verið Völuspá
og skráð var á skinn
á sínum tíma, grátt
leikið og mjög rugl-
að, hef ég líkt við
mölbrotna mynd af guðsmóður í
gripahúsinu, svo skakkt saman setta,
að í stað helgrar meyjar er kominn
kvenmaður með kýrhaus.
Því hefur verið haldið fram, að til-
raunir til að leiðrétta brenglaðan
handritatexta séu að jafnaði von-
lausar, niðurstöður vilji verða jafn-
margar og þeir sem reyna, og ekkert
skeri úr um það, hvað sé réttara en
annað. Þetta er ekki með öllu fráleitt,
þó að öfgar séu, og tilraunir til að lag-
færa gripahúsmyndina gætu orðið
býsna margar án þess að kýrhaus-
maddaman yrði á brott og hin fagra
helgimynd birtist þar að nýju.
Um Völuspá vill svo vel til, að þar
er ofið inn í sjálfan braginn leiðarvísi
um röðun brotanna, þar sem eru stef-
in þrjú, sem ótvírætt benda til drápu-
bragar. Í drápu ganga slík stef í
gegnum kvæði eftir fastri reglu, en í
Völuspá handritanna hafa þau lent í
afleitum ruglingi.
Þegar komið hefur verið trúlegri
skipan á stef og stefjabálka Völuspár,
sem samkvæmt leiðsögn drápu-
formsins getur vart orðið í aðal-
atriðum nema á einn veg, kemur í
ljós furðu auðrakið kvæði, rétt kveðið
og afar sennilegt að efni. Meira að
segja koma þar fram atriði úr nor-
rænni goðafræði sem saknað hefur
verið og talið var að hefðu týnzt. Og
annað sem reynzt hefur óskiljanlegt í
handriti lifnar við og kemur eðlilega
inn í framvindu kvæðisins.
Annað vekur furðu, og það er
tregða fræðimanna til að taka mark á
þeim augljósu úrlausnum sem raktar
eru í Maddömunni með kýrhausinn.
Úr þeirri átt hefur aðeins borizt sá
frómi þanki, að ekki sé ástæða til
neinna teljandi lagfæringa á Völu-
spártexta Konungsbókar. Þetta var
nú svona, og bezt að hafa það eins og
það hefur verið, og ekki meira um
það að segja. Að öðru leyti ríkir þar
nær hálfrar aldar dauðaþögn um rit
þetta. Og margur spyr: Hvað veldur?
Já, hvað kemur til? Er það e.t.v.
aðeins kæruleysi um að kynna sér
nógu vel það sem fyrir fram kann að
þykja ólíklegt? Eða er það kannski
sú sneypa að hafa ekki fyrir löngu
komið auga á það sem betur skoðað
liggur í augum uppi?
Kannski mætti virða fræðimönn-
um það til vorkunnar, að um leið og
formi Völuspár er kippt í liðinn, verð-
ur nær sjálfkrafa svo gagnger leið-
rétting á sjálfri íhöfn kvæðisins, að
hennar gætir út um allt í fræðunum.
Og nokkuð af því sem í æsku var
numið með velþóknun, skyldi nú með
söknuði kvatt.
Ég hef verið spurður, hvers vegna
mér sé það ítrekað kappsmál að
halda fram skoðunum mínum á Völu-
spá. Væri mér ekki nóg að vita með
sjálfum mér það sem ég tel réttast
vera í því efni?
Þar er því til að svara, að mér hrýs
hugur við því, að áfram verði haldið í
nafni íslenzkrar tungu að gefa út og
gæla við umskipting þann, sem er
ranglega nefndur Völuspá, og halda
því að uppvaxandi Íslendingum, að
svona hraklega hafi foreldrar vorir
skáldað fyrr á tíð. Og mér blöskrar
að íslenskir fræðimenn geri sig að
viðundri í augum niðja sinna með því
að þykjast ekki skilja svo augljóst
mál sem endurreisn Völuspár að
hætti Maddömunnar með kýrhaus-
inn.
Tregðan
Auðrakið kvæði „Þegar komið hefur verið trúlegri skipan á stef og stefjabálka Völuspár, sem samkvæmt leiðsögn
drápuformsins getur vart orðið í aðalatriðum nema á einn veg, kemur í ljós furðu auðrakið kvæði, rétt kveðið og
afar sennilegt að efni.“
Í Lesbók Morgunblaðsins 24.2. sl.
birtist prýðileg grein eftir ritstjór-
ann, þar sem fjallað er um bók
mína, Maddömuna með kýrhausinn,
og viðtökur þær sem hún hlaut –
eða öllu heldur hlaut ekki – meðal
fræðimanna. Í næsta tölublaði Les-
bókar hét ég því að grípa lítið eitt á
því máli áður langt liði, og læt ég
nú af því verða.
Ritstjórinn ræddi jafnframt um
grein dr. Vésteins Ólasonar, sem
birzt hafði í TMM 2007.1. Sú grein
kom mér við, og henni hef ég svar-
að í TMM 2007.2.
Ég reyni um vor við ritstörfin
og ríma ljóð mín ungur.
Innan um mig allan finn
svo unaðssárar stungur.
Áþekk eru einkennin
við ástarskot og hungur.
Vík öllu frá og vel svo gott
vertshús sem ég þekki.
Fæ steinbít, buff og steikarpott
með sterku öli drekki.
En hungurverkir hverfa ei brott
svo hungur var það ekki.
Diagnose
Her sidder jeg i forårssol
og digter ved mit pult.
Det suger i mit mellemgulv
så sødt og smertefuldt.
De véd; det sug man føler ved
forelskelse og sult.
Jeg slipper alt og styrter til
café Den Gyldne Krikke
og ta’r en steg, en mixed grill,
en bøf og lidt at drikke.
Med sulten er der stadigvæk.
Så sult – dét var det ikke.
Piet Hein | Sigurlín Hermannsdóttir þýddi
Teikning/Piet Hein
Sjúkdómsgreining
Piet Hein (1905-1996) var danskt ljóðskáld, vísindamaður, stærðfræðingur og uppfinningamaður.