Lesbók Morgunblaðsins - 08.09.2007, Side 12

12 LAUGARDAGUR 8. SEPTEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
lesbók| bókmenntahátíð í Reykjavík
Nicola Lecca
Orðið „Íslandsvinur“ er stund-
um notað í hálfkæringi um það
(fræga) erlenda fólk sem stígur
fæti á íslenska grund. Sé orðið
notað á ögn einlægari hátt
fækkar nokkuð í hópi þeirra
sem verðskulda merkimiðann,
en ítalski rithöfundurinn Nicola
Lecca myndi eftir sem áður
geta borið hann með sóma.
Lecca heillaðist af landi og
þjóð, norðurljósunum, sól-
arlausu dögunum, villtri nátt-
úrunni og „öllum spöku máv-
unum sem spásséra innan um
aðra vegfarendur eftir götum
höfuðborgarinnar.“
Lecca fæddist á eynni Sard-
iníu og ól manninn þar til fjór-
tán ára aldurs. Svo lagðist hann
í ferðalög og hefur nú komið til
fjölmargra landa. Eftir Lecca
liggja fimm skáldsögur. Sú
fjórða, Hótel Borg, gerist á Ís-
landi. Í bókinni er sagt frá
fimm manneskjum sem tengjast
á óræðan og óvenjulegan hátt.
Nýjasta bók Lecca, Ghiaccia-
fuoco, er samvinnuverkefni
hans og Lauru Pariani. Þau
skrifuðu bókina hvort í sínu
landi, Pariani í Argentínu og
Lecca á Íslandi.
Lecca les upp í Iðnó á þriðju-
dag kl. 20 og tekur þátt í há-
degisspjalli í Norræna húsinu á
þriðjudag kl. 12.30.
Claudio Pozzani
Rætur ítalska ljóðskáldsins
Claudio Pozzani liggja í heimi
tónlistarinnar. Hann stofnaði
rokkhljómsveitina Cinano árið
1986 og hávaðasinfóníusveit-
ina Eczema (Exem) árið 1990.
List hans felst ekki síður í
flutninginum sjálfum en orð-
unum sem flutt eru fram.
Pozzani hefur staðið fyrir og
tekið þátt í ljóðahátíðum í
fjölmörgum löndum.
Pozzani kemur frá Genóva,
borginni sem fóstraði land-
könnuðinn Kristófer Kólumb-
us og nóbelsverðlaunarithöf-
undinn Eugenio Montale. Árið
2001 sendi hann frá sér bók-
ina Saudade & Spleen, safn
texta á frönsku og ítölsku,
þar sem hugleiðingar um
heimþrá og útþrá eru uppi á
teningnum: „Sá er sem er
staddur langt að heiman upp-
lifir „saudade“, tilhlökkunina
að komast aftur heim, en sá
sem er staddur heima upplifir
eintóm leiðindi og langar
mest að komast burt. Pend-
úlhreyfingin frá öðru hugar-
ástandinu til hins er hið
dæmigerða, genóska nöldur.“
Af öðrum bókum Pozzanis má
nefna skáldsöguna Kate ed io
(1991).
Pozzani les upp í Iðnó á
sunnudag kl. 20.
Claudio Pozzani
Tveir ítalskir höfundar
Nicola Lecca
Eftir Kristján B. Jónasson
kbjonasson@gmail.com
E
inhver lífseigasta og jafn-
framt leiðinlegasta tuggan
sem jórtrað er á þegar
Þýskaland og þýska menn-
ingu ber á góma er húmors-
leysið. Að sönnu verður því
ekki móti mælt að margt gengur stirðar fyr-
ir sig milli Rín og Oder en hjá okkur í hinu
meinta landi léttleikans, en þá ber að minn-
ast að almennt álíta meginlandsbúar okkur
þunglynt, lokað og innhverft fólk. Við erum
ekki það sem aðrir halda okkur vera. Aðrir
halda okkur vera það sem við höldum ekki.
Hvergi er þessi misskilningur meinlegri
en þegar talið berst að þýskum sam-
tímabókmenntum. Eitt helsta einkenni
þeirra er léttleiki, rífandi húmor og hug-
myndaauðgi. Gestum bókmenntahátíðar í ár
gefst gullið tækifæri á að hlýða á tvo þýska
höfunda sem báðir hafa kómík að leiðarljósi
í skrifum sínum, sækja sér efni til fortíðar
og hafa notið mikilla vinsælda í heimalandi
sínu. Þeir eru líka nýrra tíma tákn í þýsku
bókmenntalífi. Eftir ár og áratugi áhuga-
leysis útlendinga á þýskum bókum (með ör-
fáum undantekningum þó) sér höfundakyn-
slóðin sem fæddist á áttunda áratug síðustu
aldar nú verk sín birtast á ótal erlendum
tungum og forlög í menningarlöndum bítast
um útgáfuréttinn. Þetta er algerlega ný
staða. Einmitt vegna þess hve heimabruggið
hefur verið bragðdauft hafa Þjóðverjar flutt
inn meira af erlendum bókmenntum en
nokkur önnur þjóð heims. Hvergi er jafn
mikið þýtt og í Þýskalandi. Þótt engin teikn
virðist á lofti um að áhugi Þjóðverja á bók-
menntum annarra sé í rénun er fyrirferð
þýskra höfunda á þýskum metsölulistum nú
meiri en fyrir tíu, fimmtán árum. Það er
meira að segja komin upp þýsk krimma-
bylgja og sumir þessara krimma eru þýddir
á önnur tungumál. Það kemur kannski ein-
hverjum á óvart sem gert hefur Þjóðverjum
upp húmorsleysi að ein þekktasta krimma-
afurð Þjóðverja á undanförnum árum er
sakamálasaga sem segir frá kindahjörð sem
kemur að hirði sínum gegnumstungnum
með heygafli og tekst á hendur að upplýsa
málið. Á meðan eru íslenskir krimmar í
Þýskalandi markaðssettir sem mögnuð
dæmi um myrkur, þunglyndi og djöfulgang
norðursins.
Málband fyrir heiminn
Þjóðverjar birtast heiminum á vorum dög-
um oftar en ekki sem túristar. Skáldsaga
Daniels Kehlmann um mælingu tímans, Die
Vermessung der Welt, segir frá eflaust
mesta þýska túrista allra tíma, sjálfum Al-
exander von Humboldt (1769-1859) sem
tókst á hendur einstaka rannsóknarferð um
Suður-Ameríku um aldamótin 1800. Hann
sigldi upp Orinoco og sannaði að hún og
Amasón eru sömu rótar, hann drakk eitur
til að vita hvort það væri banvænt og hann
komst hærra frá jörðu en nokkur maður
fyrir hans tíma. Hún segir líka frá andstæðu
hans, stærðfræðingnum Carl Friedrich
Gauß (1777-1855), sem hélt sig alla ævi
heima hjá sér í Braunschweig og fór nánast
aldrei út úr héraðinu. Hann tókst á hendur
að mæla heimajörð sína í Neðra-Saxlandi og
endurbætti í leiðinni aðferðir við landmæl-
ingar og lagði kortagerðarmönnum til ná-
kvæmari upplýsingar en þeir höfðu áður
fengið í hendur. Báðir lögðu þessir menn
skerf til þróunar landafræðinnar sem alvöru
vísindagreinar og þaðan er titillinn ættaður:
Mæling heimsins.
Kehlmann er um þessar mundir helsta
Lauflétt, fyndið, fágað –
Þýsku rithöfundarnir Daniel Khelmann og Ro-
bert Löhr eru meðal gesta á bókmenntahátíð-
inni en þeir eru á meðal þeirra ungu höfunda í
Þýskalandi sem fært hafa nýtt líf í þarlendar
bókmenntir. Þeir virðast meðal annars hafa
komið goðsögninni um þýska húmorsleysið
fyrir kattarnef með frábærri fyndni.
Kehlmann „Hann er um þessar mundir helsta stjarna þýskra bókmennta,
helsti metsöluhöfundur landsins og sérstök gælurófa gagnrýnenda sem
luku upp einum munni um að Mæling heimsins sé snilldarverk.“
Löhr „Skáktyrkinn er frábærlega skemmtileg lesning og sýnir að
höfundurinn hefur næmt auga fyrir smáatriðum, kómískum uppá-
komum og skemmtilegri blöndu veruleika og skáldskapar.“
Árið sem seinni heimsstyrjöldinni lauk kom út skáldsagan Brúin
á Drínu eftir júgóslavneska rithöfundinn Ivo Andric. Í henni er
rakin fjögurra alda saga brúarinnar í Visegrad sem var byggð
seint á 16. öld. Brúin má kallast „aðalpersóna“ bókarinnar, hún
er vettvangurinn sem tengir saman margra alda átök réttrúaðra
Serba við múslima. Andric leitaðist við að endurspegla órólegan
samtíma sinn í frásögum um fornar erjur.
En mannkynssögunni er ekki lokið, hvað sem öllum heimsend-
aspám líður. Nýtt stríð braust út í Bosníu vorið 1992 og voru þús-
undir manna tekin af lífi í Visegrad. Hinn fjórtán ára gamli Sasa
Stanisic flúði borgina ásamt fjölskyldu sinni og flutti til Þýska-
lands. Stríðið er til umfjöllunar í Hermaður gerir við grammó-
fón, fyrstu skáldsögu Stanisic sem kom út í fyrra. Aðalpersónan,
drengurinn Alexander, er hálfur Serbi og hálfur múslimi: „Ég er
Júgóslavía – og ég klofna í tvennt.“ Alexander flýr Bosníu og
sest að í Þýskalandi. Frásaga hans er sagan um átökin við að
skapa sjálfan sig í nýju landi og nýju tungumáli, en varðveita þó
gamla landið í sjálfum sér.
Stanisic les upp í Iðnó á föstudag kl. 20 og tekur þátt í pall-
borðsumræðum um innflytjendabókmenntir í Norræna húsinu
á þriðjudag kl. 14.
Sasa Stanisic