Lesbók Morgunblaðsins - 29.09.2007, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 29. SEPTEMBER 2007 7
Eftir Arnar Eggert Thoroddsen
arnareggert@gmail.com
Svo virðist sem síðasta hugsjóna-vígið hvað tónlist varðar sé fall-
ið. Sonic Youth, neðanjarðarhljóm-
sveitin með stóru N-i, er að fara að
selja safnplötu í gegnum Starbucks
snemma á næsta ári. Jú, jú, þið lásuð
rétt, Starbucks. Hætt er við því að
kaffisötrandi anorakkar á Mokka og
öðrum skyldum 101-rottum svelgist
allverulega á við þessar fréttir, ekki
er nóg með að kaffihús hins illa sé að
uppræta öll Mokka-kaffihús heims-
ins heldur ætlar tákngervingur list-
rænna heilinda í neðanjarðartónlist
að leggjast á Mammonsaltari þess af
fúsum og frjálsum vilja!
Um er að ræða safnplötu þar sem
frægt fólk velur sín uppáhaldslög, og
eru Chloe Sevigny, Dave Eggers,
Michelle Williams meðal þeirra sem
það gera. Platan mun kallast Hits
are for Squares en þar verður einnig
að finna spánýtt lag sem var hljóð-
ritað sérstaklega fyrir plötuna.
„Starbucks er ekki eins mikill
djöfull og Universal,“ var stutt og
laggott svar Kim Gordon, söngvara
og bassaleikara sveitarinnar, þegar
hún var spurð hvað þetta ætti að
þýða en útgáfufyrirtæki Sonic
Youth, Geffen, er í eigu Universal og
umrædd safnplata verður gefin út í
samvinnu Starbucks og Universal
(og nota bene; fyrir nálægt því tutt-
ugu árum samdi Sonic Youth við
Enigma, sem þá heyrði undir Capitol
og E.M.I., um að gefa út plötu sína,
Daydream Nation, í Bandaríkjunum.
Stuttu eftir það samdi sveitin við
Geffen þar sem hún er enn. Þannig
að ef Sonic Youth er að „selja út“ þá
gerði hún það fyrir löngu síðan).
Thurston Moore, gítarleikari og
söngvari, svaraði gagnrýninni á stó-
ískan hátt.
„Mér fannst þetta ekki „verra“ en
að gefa út tónlist á vegum Univer-
sal,“ segir hann í spjalli við Bill-
board. „Bæði eru þetta stórfyrirtæki
sem hafa tengsl við ýmislegt sem
sumu fólki hugnast ekki. Og þetta
fólk myndi seint tengja okkur við
Starbucks, það er svo sem skiljan-
legt. En ég fíla súrrealismann í
kringum þetta. Og á vissan hátt hef-
ur Sonic Youth alltaf verið opið fyrir
meginstraumnum. Sonic Youth er
líka orðið að vörumerki. Margir
kannast við nafnið en hafa aldrei
heyrt tónlistina. Þannig að mér
fannst hreinlega sniðugt að þetta
fólk gæti kannað málið á einfaldan
hátt, um leið og það pantar sér kaffi
og kleinu.“
  
Það hljómarskringilega,
en Ray gamli
Davies, Kinks-
leiðtogi og hik-
laust einn hæfi-
leikaríkasti dæg-
urlagasmiður
sem fram hefur
komið, á bara að
baki eina sóló-
plötu. Og hún kom út í fyrra (Other
People’s Lives). Og áður en ná-
kvæmnislúðarnir fara í spólandi
gang þá eru frátaldar plöturnar Re-
turn to Waterloo frá 1985 (kvik-
myndatónlist sem var einnig að finna
á Kinks-plötunni Word of Mouth) og
The Storyteller frá 1998 (tónleika-
plata að mestu).
Davies er greinilega í stuði um
þessar mundir því að ný plata mun
líta dagsins ljós í lok október. Nefn-
ist hún Working Man’s Café og verð-
ur tólf laga. Hún var tekin upp í byrj-
un þessa árs í Nashville og lagatitlar
eru m.a. „Vietnam Cowboys“,
„Voodoo Walk“ og „Where Is The
Real World?“.
TÓNLIST
Sonic Youth
Ray Davies
Eftir Svan Má Snorrason
sms@utopia.is
Frumburður bresku hljómsveitarinnarRoxy Music leit dagsins ljós árið 1972.Var skífan samnefnd hljómsveitinni,sem stofnuð var árið 1970. Á þessum
upphafsárum skipuðu hljómsveitina þeir Bryan
Ferry, sem söng og spilaði á píanó, Graham Simp-
son bassaleikari, Andrew Mackay, sem lék á óbó
og saxófón, Brian Eno, sem fór fingrum um
hljómborð auk ýmissar annarrar tilraunakenndr-
ar hljóðsköpunar, Paul Thompson trommuleikari
og Phil Manzanera sem lék á gítar.
Frá byrjun var Roxy Music oftlega kennd við
svonefnt „art rock“ eða listarokk á okkar ylhýra,
enda komu upprunalegu meðlimir hljómsveit-
arinnar allir úr listaskólum. Með tímanum um-
breyttist hljómsveitin smám saman í hefðbundn-
ari hljómsveit og poppáhrifa tók að gæta,
vinsældir jukust sem og sala hljómplatna.
Skífan sem hér er til umfjöllunar, Roxy Music,
náði litlum sem engum almennum vinsældum.
Eitt lag af henni, Virginia Plain, var þó gefið út á
smáskífu og komst í fjórða sæti breska vinsælda-
listans. Annars var salan lítil.
Óhætt er að segja að skífa þessi sé týndur fjár-
sjóður, ef svo mætti að orði komast. Tónlistin sem
á henni ómar er ótrúlega hugmyndarík, fram-
úrstefnuleg, tilraunakennd, kraftmikil og frábær-
lega flutt; sjálfstraustið geislar af hljómsveit-
armönnum og hér er mörgu blandað saman í
stórkostlegan kokkteil sem framkallar frábæra
vímu, skilur eftir sig unaðslegt eftirbragð en ná-
kvæmlega enga þynnku. Hljóðfæraleikurinn er
þéttur og spennandi, útsetningar stundum flókn-
ar en alltaf athyglisverðar.
Þó er það, eins og svo oft áður þar sem Bryan
Ferry kemur við sögu, að hann stelur senunni.
Hann er með magnaða rödd og hann getur og ger-
ir svo margt með henni eins og komið hefur í ljós á
síðustu 35 árum. Á þessari skífu nýtur hann sín
sérstaklega – hann er óþekktur, ekki undir pressu
og það heyrist. Frjálsræðið skilar sér vel og rödd
hans hljómar töffaralega á tilraunakenndan,
áreynslulausan og tilgerðarlausan hátt, þótt hún
sé uppfull af töffarastælum – það er hreint út sagt
yndislegt að hlusta. Ferry fer alveg að mörkum
tilgerðarinnar og töffaramennskunnar, en aldrei
yfir þau. Lagasmíðar skífunnar eru frábærar og
þær á Ferry allar.
Oft hefur þáttur Brians Eno verið uppi á borð-
um þegar upphafsár Roxy Music hefur borið á
góma, og hann oft mærður mikið. Eno, sem yf-
irgaf sveitina einni skífu eftir þessa (sú hét For
Your Pleasure og kom út árið 1973), var hvorki
aðalmaðurinn, aðalhugmyndasmiðurinn né drif-
krafturinn í einni stórkostlegustu hljómsveit allra
tíma, Roxy Music. Ó nei, þótt Eno verði alltaf
minnst sem tónlistarmanns í hæsta gæðaflokki,
þá er það Bryan Ferry sem á mest af heiðrinum
skilið á þessum gjöfulu upphafsárum og það sýnir
og sannar þessi skífa, Roxy Music. Hún er ekkert
annað en meistaraverk sem á skilda miklu meiri
umfjöllun og spilun en raun hefur verið.
Lesendur góðir, ef þið viljið heyra hug-
myndaríka rokktónlist í hæsta gæðaflokki þá
skuluð þið verða ykkur úti um þessa skífu – Roxy
Music. Ég ábyrgist að þeir munu segja satt.
P.s.: Snemma árs 1970 fór Bryan Ferry í prufu
hjá hinni goðsagnakenndu bresku rokkhljómsveit
King Crimson. Þrátt fyrir að heillast af rödd
Ferry og hæfileikum hans þótti meðlimum sveit-
arinnar röddin ekki passa við það sem þeir höfðu í
huga. Þeir sögðu því nei við starfsumsókninni, en
líka já. Þeir vildu að hæfileikar Ferry fengju að
njóta sín og að hann og félagar hans, sem stuttu
síðar urðu Roxy Music, kæmust á útgáfusamning.
Og þegar maður fær meðmæli frá King Crimson
fær maður samning. Það hefði verið forvitnilegt
að heyra hvernig King Crimson hefði hljómað
með Bryan Ferry innanborðs, en ég hefði ekki
fyrir nokkra muni viljað missa af því sköp-
unarverki er leit dagsins ljós á fyrstu skífu Roxy
Music.
Meistaraverkið Roxy Music
POPPKLASSÍK
Eftir Atla Bollason
bollason@gmail.com
G
óðvinur föður míns heldur því stað-
fastlega fram að það hafi engin al-
mennileg tónlist litið dagsins ljós
frá því á áttunda áratugnum. Ég er
vitaskuld ósammála, og er viss um
að fyrsti áratugur 21. aldarinnar sé
önnur gullöldin í rokksögunni (enda er ég á svip-
uðum aldri og fyrrnefndur vinur föður míns var um
miðjan áttunda áratuginn). Viðkvæðið hjá fólki eins
og okkur er yfirleitt að annaðhvort sé tónlistin ekki
nógu ólík því sem var – þ.e. að það hafi ekkert
gerst, ný tónlist sé ekkert nema útþynnt endur-
vinnsla á áratugagömlum hugmyndum – eða þá að
tónlistin sé of ólík því sem þekktist, þ.e. „ekki tón-
list" eða ofar okkar skilningi.
Endurvinnsla
Sænskur tónlistarmaður (og, að sjálfsögðu, Ís-
landsvinur) að nafni Jens Lekman hefur gert frá-
bæra plötu, plötu sem er við grófa hlustun ekkert
mjög merkileg, ekkert ólík dægurtónlist síðastlið-
inna þrjátíu ára. Það þarf hins vegar engan rokk-
sögufræðing eða snilling til að heyra að þetta er
einstök plata – að einhverju leyti ný tegund af tón-
list, ólík því sem á undan hefur farið, sannkallað
tímamótaverk.
Þetta eru stór orð, en Night Falls Over Korte-
dala á þau skilin. Lekman fer lengra með þann
póstmóderníska bræðing sem hann hefur gælt við á
síðustu skífum sínum, en hér gengur einhvern-
veginn allt upp. Lekman er að semja popptónlist í
ætt við ýmsa herbergispoppara síðastliðinna fimm-
tán ára; Magnetic Fields, Belle og Sebastian o.fl.,
en í stað nostalgíunnar sem er ríkjandi í verkum
þessara listamanna nýtir Jens Lekman sér nýjustu
tækni og nýjustu strauma í tónklippilist. Hljóð-
smalinn er alveg jafnmikilvægur og gítarinn í lög-
um þessa sænska sjarmörs.
Kunnuglegt og framandi
Endurvinnslan er því áþreifanlegri en í fortíðarþrá
Belle og Sebastian, svo dæmi sé tekið, en þetta er
skapandi endurvinnsla sem hefur hingað til ekki átt
upp á pallborðið í indípoppi, en verið lykilþáttur í
hipphoppi og ýmiskonar tilraunatónlist. Night
Falls Over Kortedala hljómar fyrir vikið nokkuð
ólíkt því sem gengur og gerist í tónlist af þessu tagi.
Þannig vísar skífan langt út fyrir sjálfa sig, í alls
kyns tónlistarstefnur og tímabil og verður fyrir vik-
ið nútímaleg og tímalaus á sama tíma. Sinfónískt
popp Scott Walker kemur upp í hugann í upphafs-
laginu „And I Remember Every Kiss" og í „Kanske
ar jag kar i dig" sænga sótsvört sálartónlist og
krúttlegar melódíur. Lekman skautar í gegnum
tónlistarsöguna og býr út hljóðheim sem er í senn
kunnuglegur og framandi.
Óborganlegir textar
Þá er eftir að minnast á texta Lekmans sem eru oft
óborganlegir. Besta lag ársins, „A Postcard to
Nina," er til að mynda stórskemmtileg frásögn af
heimsókn Lekmans til Berlínar þar sem hann lend-
ir í því að þykjast vera kærasti lesbískrar vinkonu
sinnar í óundirbúnu matarboði hjá föður hennar –
sem vill svo til að er sérlegur aðdáandi verka Lek-
mans. Enn lætur póstmódernisminn á sér kræla.
Þetta er einskonar Buffalo 66 á fimm mínútum,
með rími og öllu.
Night Falls Over Kortedala (Kortedala er bær í
Svíþjóð, á Stór-Gautaborgarsvæðinu) er í raun og
veru bara önnur plata Lekmans, en hún fylgir í
kjölfarið á When I Said I Wanted to Be Your Dog
frá 2004. Lekman vakti þó fyrst verulega athygli
með smáskífu- og þröngskífusafninu Oh You’re so
Silent Jens sem kom út 2005. Night Over Korte-
dala er komin út í Svíþjóð og kemur út á heimsvísu
von bráðar.
Sænsk endurvinnsla
Það þarf hins vegar engan rokksögufræðing eða
snilling til að heyra að Night Falls Over Korte-
dala eftir sænska tónlistarmanninn Jens Lekman
er einstök plata – að einhverju leyti ný tegund af
tónlist, ólík því sem á undan hefur farið, sann-
kallað tímamótaverk.
Jens Lekman „Lekman fer lengra með þann póstmóderníska bræðing sem hann hefur gælt við á síð-
ustu skífum sínum, en hér gengur einhvernveginn allt upp,“ segir í greininni.