Lesbók Morgunblaðsins - 13.10.2007, Blaðsíða 7

Eftir Arnar Eggert Thoroddsen
arnareggert@gmail.com
Gömlu brýnin í Genesis komu aft-ur saman á þessu ári aðdáend-
um til mikillar gleði. Um var að ræða
hið „klassíska tríó“, sem hefur á að
skipa þeim Tony Banks, Mike Rut-
herford og Phil Collins en sá síðar-
nefndi var hvað mest á bremsunni
hvað endurkomu varðaði.
Í apríl á þessu ári kom svo út veg-
legt box, Genesis 1976-1982, þar sem
er að finna allar þær breiðskífur sem
út komu á því merka tímabili að við-
bættu aukaefni. Í nóvember er svo
komið að popptímabilinu en þá kemur
út viðlíka kassi, Genesis 1983-1998, en
það er endurútgáfurisinn Rhino sem
stendur að útgáfunni.
Á þessu tímabili komu út plötur
eins og samnefnd skífa sveitarinnar
(1983), þar sem er að finna slagara
eins og „That’s All“ og „Mama“, þar
sem Collins fer á kostum í geðsýk-
islegri röddun. Einnig ber að nefna
poppmeistaraverk
sveitarinnar, In-
visible Touch frá
1986, sem gat af
sér smelli eins og
titillagið, „Land of
Confusion“, og
„In Too Deep“. Þá
er að finna síðustu
hljóðversplötu
sveitarinnar, Call-
ing All Stations (1998), en þá var Coll-
ins hættur og söngvarinn Ray Wilson
genginn til liðs við sveitina (áður í
Stiltskin). Platan sú fékk einkar
dræmar viðtökur svo ekki sé kveðið
fastar að orði.
  
Draumapoppsdúettinn BeachHouse frá Baltimore vakti verð-
skuldaða athygli fyrir samnefnda
plötu í fyrra og nú hefur verið til-
kynnt um þá næstu. Mun hún kallast
Devotion og kemur út í febrúar á
næsta ári. Þeir sem hafa fengið að
gægjast inn á upptökuferlið lýsa plöt-
unni sem ögn hraðari en síðustu og
m.a. verður að finna ábreiðu yfir lag
Daniels Johnstons „Some Things
Last a Long Time“.
  
Vélarokkararnir í Nine Inch Nails– sem er stýrt í einu og öllu af
sérvitringnum og einfaranum Trent
Reznor – eru samningslausir en
samningur sveitarinnar við Inter-
scope rann út í vik-
unni. Nine Inch
Nails, eða NIN,
hefur hljóðritað
fyrir útgáfuna síð-
an 1994. Reznor
ku vera kominn á
fullt í vinnu við
næstu plötu, en á
þessu ári kom
platan Year Zero út, og voru viðtökur
um margt blendnar. Interscope ætlar
þó að gefa út aðra NIN-plötu í næsta
mánuði, endurhljóðblöndunarverkið
Y34RZ3R0R3MIX3D. Þar verður að
finna lög af Year Zero sem hefur ver-
ið vélað um af listamönnum eins og
Fennesz, the Faint, Ladytron og Saul
Williams. Interscope hefur þá réttinn
á því að gefa út safnplötu einhvern
tíma í framtíðinni. Reznor hefur ekk-
ert gefið upp um hvort og hvenær
hann muni leita á náðir útgáfufyr-
irtækis en spekúlantar í bransanum
segja að innviðir poppmarkaðarins
séu orðnir það breyttir að Reznor
þurfi ekkert á slíku að halda til að
koma tónlist sinni út sem víðast – rétt
eins og Radiohead sem gaf nýja plötu
sína sjálf út í þessari viku í formi nið-
urhals.
TÓNLIST
Genesis
Ray Wilson
Trent Reznor
Eftir Árna Matthíasson
arnim@mbl.is
E
itt lúalegasta bragð
sem plötufyrirtæki
beita er að selja
manni sama hlutinn
aftur og aftur. Það er
svo sem skiljanlegt;
vitanlega er heillaráð að pakka inn
aftur því sem sannað hefur söluvæn-
leik sinn, en svo má ekki gleyma því
að jafnan bætast við nýir kúnnar –
tónlist er þess eðlis að hún talar til
ólíkra kynslóða. Svo er því farið með
Bob Dylan; nýr safnkassi / nýir safn-
diskar með hans helstu lögum eru
greinilega fyrst og fremst ætlaðir
þeim sem þekkja lauslega, lítið eða
ekki neitt þann grúa af tónlist sem
hann hefur sent frá sér eins og sann-
ast þegar rýnt er í boxið.
Raun að smíða safnkassa
Vitanlega er óðs manns æði að ætla að
pakka niður á þrjá diska æviverki
Dylans, manns sem hefur verið að í á
fimmta áratug, sent frá sér þrjátíu og
tvær breiðskífur og ellefu tónleika-
plötur – hundruð laga. Sem dæmi um
afköst hans má nefna að á árunum
1961 til 1966, frá því hann kom til
New York sem Woodie Guthrie-
eftirherma og þar til hann lenti í mótorhjólaslys-
inu fræga eftir að hafa rutt nýjar brautir í poppi,
rokki og þjóðlagasöng, sendi hann frá sér sjö
breiðskífur með frumsaminni tónlist sem voru
hver annarri betri. Ekki er þó allt talið upp því
talsvert af lögum gaf hann ekki út á þeim tíma, en
þau litu dagsins ljós síðar, á safnskífum, tón-
leikum og viðlíka.
Að þessu sögðu verður að geta þess að það hef-
ur áður verið gert og heppnast vel, svo vel reynd-
ar að varð fjölmörgum til eftirbreytni – margir
urðu til að fylgja forskrift Biograph-safnkassans
sem kom út 1985. Í þann kassa völdu menn lög frá
ferlinum, sem var náttúrlega mun einfaldara þá,
það hafa komið út tólf breiðskífur síðan, en það
sem gerði Biograph að jafn meistaralegu safni og
raun ber vitni var að lögum í því var raðað eftir
samhengi, en ekki endilega eftir tímaröð, og svo
splæstu menn inn óútgefnum lögum, ýmist ónot-
uðum upptökum af lögum sem gefin voru út í öðr-
um búningi eða lög sem alls ekkert höfðu heyrst.
Fyrir vikið var til heilleg mynd af listamanni sem
sýndi vel hvers lags snillingur hann er.
Leitað til aðdáenda
Þegar smalað var í þennan kassa var annar hátt-
ur hafður ár; leitað var til aðdáenda Dylans. Sett
var upp vefsíða, dylan07.com, og á henni gátu
gestir valið sín uppáhaldslög. Þetta var nátt-
úrlega hið versta mál í augum Dylan-fræðinga
sem hafa margir kveinkað sér á netinu, og sumir
haft býsna hátt, yfir því að þetta lagið eða hitt
vanti í kassann, að ekki sé hægt að setja saman
plötu helstu laga nema þar sé að finna That’s Al-
right Ma, I’m Only Bleeding, Sad Eyed Lady of
the Lowlands, Desolation Row, When The Ship
Comes In , Visions of Johanna, Shel-
ter from the Storm eða Chimes of
Freedom svo nokkur lög séu nefnd.
Annað sem menn hafa fett fingur
út í er að lögin eru í tímaröð og gefa
því ekki nógu skýra mynd af Dylan
og nokkuð til í því; hann er einn af
þeim listamönnum sem ferill þeirra
er ekki línulegur, þ.e. þeir eru ekki
alltaf að verða betri og betri laga-
smiðir, meiri fagmenn, eða betri og
betri hljóðfæraleikarar. Bob Dylan
hefur jafnan verið að þróast í margar
áttir samtímis, tekur stökk útundan
sér í óvænta átt, sjá til að mynda
plöturnar þjár Blonde on Blonde,
John Wesley Harding og Nashville
Skyline, sem komu út 1966, 1967 og
1969 – sú fyrsta hreinræktuð rokk-
skífa og það er kraftmikið rokk, önn-
ur þjóðlagarokk og sú þriðja nánast
kántríplata.
Engar tónleikaupptökur
Margir sakna þess líka og svo sem
hægt að taka undir það að ekkert sé
af tónleikaupptökum á plötunni, enda
má segja að undir lok níunda áratug-
arins og fram eftir þeim tíunda hafi
Dylan notið sín best á tónleikum. Því
hefur verið haldið fram að hann hafi
leikið á ríflega 2.000 tónleikum á síð-
ustu tveimur áratugum eða svo og
eins og þeir þekkja sem séð hafa ein-
hverja tónleikanna á tónleikaferðinni
endalausu, eins og gárungarnir kalla
hana, færir hann lögin í nýjan og sí-
breytilegan búning; menn vita aldrei
á hverju þeir eiga von. Sagan segir
reyndar að meðreiðarsveinar hans á
viti aldrei hvað sé í vændum og verði
því að vera á tánum á hverjum tón-
leikum tilbúnir að spila sérhvert
þeirra laga sem hann hefur tekið upp
eða þá gamlan blússlagara sem þeir
hafa aldrei heyrt ef sá gállinn er á honum.
Ágætt safn fyrir byrjendur
Að þessu sögðu þá er Dylan hið ágætasta safn
fyrir byrjendur og nýtist svo sem líka ágætlega
fyrir lengra komna, hentar til að mynda vel í bíl-
inn. Kassinn sem skífurnar eru í er og glæsilegur
og hver hinna þriggja platna er í sérstöku um-
slagi. Með fylgir bók þar sem lítillega er sagt frá
vali á hverja safnplötuna, mærðarlegur texti en
skemmtilegar myndir fylgja af söngvaskáldinu
mikla.
Ef mæla á með einni Bob Dylan-plötu sem er
ómissandi í safnið legg þó ég til að menn festi
kaup á Bringing It All Back Home, Highway 61
Revisited, Blonde on Blonde, Blood on the
Tracks, Desire, Empire Burlesque og Modern
Times. Þá eru þeir orðnir nokkuð góðir.
Innan í kistu
Er hægt að pakka fjórum áratugum
af tónlist – þrjátíu og tveim breið-
skífum, ellefu tónleikaplötum og
hundruðum óútgefinna laga til við-
bótar – í þriggja diska safnkassa?
Það reyna menn nú að gera með ævi-
starf Bobs Dylans eins og sjá má á
kassanum sem ber hið lýsandi nafn
DYLAN og kom út á dögunum. Ný-
stárlegt við það safn er að aðdáendur
hans fengu að velja lögin á netinu.
Söngvaskáld Robert Zimmerman sem tók sér nafnið Bob Dylan.
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 13. OKTÓBER 2007 7
Eftir Gerði Kristnýju
gkristny@simnet.is
Vinkona mín hafði tekið lagið Pride meðhljómsveit sem hét U2 upp á kassettuúr útvarpinu og spilaði það fyrir miginni í herberginu sínu. Pabbi hennar
var kommúnisti og heima hjá þeim hékk vegg-
spjald af verkalýðnum sem ber borgarastéttina
sem ber yfirstéttina sem ber aðalinn sem ber
hirðina sem ber keisarann. Afskaplega meðvitað
og því algjörlega í anda lagsins sem þarna var
borið á borð fyrir mig. „Það fjallar sko um
Martin Luther King,“ útskýrði vinkona mín.
Röddin kom utan úr órafjarlægð. Það var varla
að ég heyrði í henni. Áhrifin af laginu voru ekki
ólík því sem norski rithöfundurinn Lars Saabye
Christensen lýsir svo vel í ljóðinu Klassebilde
67: „Bráðum er ekkert eftir nema framtíðin/og
tónlistin/sem fellur eins og eggjaskeri/yfir heil-
ann.“ Ekkert vildi ég þó fremur en að vera
skorðuð af í þessum eggjaskera. Við vinkon-
urnar spóluðum til baka jafnharðan og laginu
lauk og hlustuðum á það aftur og aftur.
Þegar ég loksins sá myndbandið við Pride
áttaði ég mig á því hvaða hljómsveit þetta var.
Um tíma hafði nefnilega myndbandið við lagið
Two Hearts Beat as One af U2-plötunni War
verið sýnt í hvert sinn sem uppfyllingarefni
vantaði í Sjónvarpið. Þar dansaði Bono vel
stemmdur uppi á þaki með sítt að aftan og í
flugmannsjakka. Í myndbandinu við Pride var
hann aftur á móti kominn inn í frekar lítilfjör-
legt leikhús. Börn og fullorðna dreif að utan af
götunni til að hlusta á það sem hann og vinir
hans höfðu fram að færa. Líklega var þetta í
síðasta sinn sem U2 átti eftir að koma inn í
svona leikhús því eftir að The Unforgettable
Fire kom út tóku íþróttaleikvangarnir við.
Ég keypti mér plötuna hið snarasta og gat þá
hlustað á hana í heild sinni. Þá laukst það upp
fyrir mér hvers vegna ég hafði aldrei getað tek-
ið afstöðu til þess hvort Wham eða Duran Dur-
an voru betri. Ég hafði verið að bíða eftir þessu.
Félagarnir í U2 voru sko ekkert að syngja um
holdlegar ástir, kokkteildrykkju á sundlaug-
arbökkum eða annað skiterí. Þeir sungu um
karlmenn sem ráðnir höfðu verið af dögum fyrir
hugsjónir sínar og brugðu upp fallegum nátt-
úrumyndum þar sem snjór sáldraðist yfir
freðna jörð. Ekki vantaði heldur kraftinn eins
og til dæmis í laginu Bad sem átti ekkert skylt
við samnefndan smell Michael Jackson. Fjór-
menningarnir í U2 vildu ekki sannfæra heiminn
um að þeir væru verri en gekk og gerðist. Nei,
þeir voru góðir – súpergóðir. Ég keypti allar
fyrri plötur U2 og tókst að útvega mér tónleika-
myndbandið Under a Blood Red Sky á beta-
spólu. Ekki hefði ég viljað arka í gegnum slabb
unglingsáranna án þess að hafa Gloriu eða To-
morrow af October í vasadiskóinu mínu.
Þá sjaldan eitthvað stóð í blöðunum um U2
þarna um miðbik 9. áratugarins las ég það af
áfergju og þannig hef ég eflaust frétt að upphaf-
legir textar The Unforgettable Fire hefðu týnst
og Bono hefði orðið að semja þá aftur jafnóðum
á meðan hann söng. Þessum manni var greini-
lega ekki fisjað saman. Og mikið asskoti sem
hann gat þanið sig eins og heyrist svo vel í tit-
illagi The Unforgettable Fire. Byrjunin hljómar
eins og froststilla sé leikin á rafmagnsgítar og
trommur. Svo bætast strengirnir við og þá var
ég ekki lengur bara krakki í Háaleitishverfinu.
Ég varð hluti af stærra samhengi. Ég gat á
heilli mér tekið. Einmitt þegar ég þurfti á því að
halda klappaði tónlist U2 mér á kollinn og sagði
mér að allt yrði í lagi. Ég vissi það bara ekki
ennþá.
Strengir eggjaskerans sneiddu í gegnum heil-
ann á mér og það var gott.
Hreinsunareldurinn
POPPKLASSÍK