Lesbók Morgunblaðsins - 10.11.2007, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 10. NÓVEMBER 2007 11
Bókaútgáfa Vestfirska forlags-ins er ansi blómleg þessa
bókavertíðina og koma þaðan
núna alls tíu nýir titlar. Þeirra á
meðal er Svalvogavegur. Kafli úr
lífsbók minni eftir Elís Kjaran en
þar segir höfundurinn frá því þeg-
ar hann tók sér fyrir hendur,
ásamt Ragnari syni sínum, að
brjótast með veg út úr svoköll-
uðum Hrafnholum árið 1973.
Einnig birtir Einar í bókinni
vísnagátur sem hann hefur snúið
saman, en hann hefur getið sér
gott orð fyrir kvæðagerð sinni á
liðnum árum.
Vestfirska forlagið hefur einnig
gefið út bókina Diddasögur.
Reykjavíkurstrákur segir frá eftir
Kristin Snæland. Þar segir Diddi
frá uppvaxtarárunum í Reykjavík
á árununum 1940-1950 þegar
borgin og Ísland gengu í gegnum
miklar breytingar. Svo segir hann
frá því þegar hann var sendur í
sveit sem hann vill meina að hafi
verið mikið gæfuspor.
  
Þórdís Björnsdóttir hefur hlotiðmikið lof fyrir ljóðagerð sína
en hún hefur gefið út fjórar ljóða-
bækur og starf-
að með Nyhil-
hópnum í ein-
hvern tíma. Nú
er komin út
hennar fyrsta
skáldsaga og
ber hún heitið
Saga af bláu
sumri. Þar segir
frá ungri konu
sem sest að í
húsi látinnar
ömmu sinnar yfir sumartímann.
Að henni sækja minningar um
horfna tíma, um leið og hún kynn-
ist nýju lífi í þorpinu, gömlum
manni og stúlku í klukkusafni.
Það er Bjartur sem gefur bókina
út.
  
Hjá útgáfunni Ormstungu erukomnar út þrjár nýjar bæk-
ur og ein hljóðbók. Hljóðbókin
nefnist Handan
við regnbogann
og er eftir Stef-
án Sigur-
karlsson. Sagan
gerist að mestu
leyti í Reykjavík
og liggja þræðir
sögunnar til ým-
issa átta en að
stórum hluta er
hún uppvaxtar-
og ástarsaga
ungs manns sem er á ellefta ári í
byrjun síðari heimsstyrjaldar.
Lestur höfundar var hljóðritaður
hjá Hljóðvinnslunni ehf. í maí
2007 en um upptökur sá Gísli
Helgason.
Í Aukaverkunum eftir Halldóru
Kristínu Thoroddsen segir skrá-
setjari eða annálsritari sögur,
knúinn sannleiksþrá í anda upp-
lýsingarinnar. Hann tekst á við of-
vaxið verkefni: Að fanga langanir
mannanna, birtingarform taum-
lausra girnda þeirra og aukaverk-
anir sem af þeim hljótast.
  
Dagstund á Fort Garry – svip-myndir eftir Harald Bessa-
son segir frá degi einum í júlí
1959 en þá hitti Haraldur í fyrsta
sinn Jósep Thorson, ættaðan frá
Ásakoti í Biskupstungum, her-
málaráðherra Kanada á stríðs-
árunum síðari. Margt bar á góma
og í bókinni er svipmyndum feng-
in þessi dagstund til umráða.
Að lokum hefur Ormstunga gef-
ið út bókina Tímavillt eftir Berg-
lindi Gunnarsdóttur sem geymir
ljóðræna frásögn um líf og hugs-
anir þrjátíu og sex ára gamallar
konu sem býr ein í ofurlítilli íbúð.
Henni líður best einni með bók-
unum sínum og hún forðast karl-
menn. Hún les mikið og uppá-
haldsbækurnar hennar eru
rómantískar sögur frá 19. öld.
BÆKUR
Halldóra Kristín
Thoroddsen
Þórdís
Björnsdóttir
Eftir Þormóð Dagsson
thorri@mbl.is
Ínæstu viku hefði hinn ástsæli barnabóka-höfundur, Astrid Lindgren, orðið aldar-gömul en hún fæddist fjórtánda nóvember1907 og lést árið 2002, þá 94 ára gömul.
Persónur Lindgren lifa enn góðu lífi og þarf eng-
an að undra allar þær uppákomur og viðburði
sem fara nú fram víða um heim í minningu rit-
höfundarins í kringum aldarafmælið. Eins og
gefur að skilja þá er afmælið sérstaklega haldið
hátíðlegt á bókasöfnum á Norðurlöndunum og
hér heima verður höfundurinn fyrirferðarmikill
á norrænni bókasafnsviku sem hefst nú á mánu-
daginn en þemað að þessu sinni er „Konur á
Norðurlöndum“.
Því er því gjarnan haldið fram að sögurnar um
alla ólátabelgina og barnsungu hetjurnar séu
innblásnar af einstaklega glaðværri æsku höf-
undar í Smálöndunum snemma á 20. öldinni. Á
ferli sínum gaf hún út ógrynni af bókum og er
óhætt að segja að ævintýraheimur hennar sé
nokkuð veigamikill og ef til vill órjúfanlegur
partur af bernskuminningum fjölda kynslóða.
Nöfn eins og Emil og Ronja hafa þar af leiðandi
orðið sérlega vinsæl í nafngiftum á ungabörn hjá
foreldrum sem ólust upp við lestur þessara bóka
og meira að segja hafa tveir gervihnettir verið
skírðir EMIL og PIPPI. Eins hefur sagan af
Bræðrunum Ljónshjarta vermt sem og skelft
mörg barnshjörtu og Kalli á þakinu var fyrir
skemmstu í góðu fjöri á fjölum Borgarleikhúss-
ins. Elsku litli Míó er ábyggilega í margra uppá-
haldi og svo má alls ekki gleyma fjörkálfunum
þeim Maddit og Betu. Þó er ábyggilega óhætt að
segja að þekktasta persóna Lindgren – sú sem
er líklegust til að spretta fram í hugann þegar
höfundurinn er nefndur á nafn – sé Lína lang-
sokkur – sjálfstæða barnið sem fullorðna fólkið
óttast og er þar af leiðandi fyrirmynd annarra
barna.
Vissulega eru sjálfstæð og sterk börn sem lúta
ekki valdi foreldra sinna og geta staðið uppi í
hárinu á fullorðnum illmennum – sama hversu
stórum og ljótum – vinsælt yrkisefni í flestum
stúlkna- og drengjabókmenntum, samanber
bækurnar um hin Fimm fræknu og fleiri í þeim
dúr. Fjöldi annarra barnabóka byggjast sömu-
leiðis á sjálfstæðisfantasíu barnsins og er
kannski frægasta dæmið Palli var einn í heim-
inum sem upplifir drauminn (sem reyndar verð-
ur að martröð) um algjört sjálfstæði.
Vinsældir þessara bóka hjá börnum eru mjög
skiljanlegar og eins er ljóst að sögur um prakk-
ara og ólátabelgi hitta oftar en ekki í mark.
Þetta eru sögur um uppreisnarhetjur barnanna
og þar gnæfir eftir sem áður hún Lína Lang-
sokkur yfir öllum öðrum. Hún er sjálfstæð-
ishetjan. Ekki nóg með að hún sé sterkasta
stelpa í heimi heldur er hún frjálsari en fuglinn,
býr alein með sjálfri sér, apa og hesti á Sjón-
arhóli. Aðrar hetjur höfundarins láta heldur ekki
sitt eftir liggja. Emil strákskratti er sömuleiðis
stöðugt í baráttunni og bræðurnir Ljónshjarta
berjast fyrir draumalandinu svo ekki sé minnst á
Ólátagarðinn. Þetta eru allt börn sem berjast
fyrir sjálfstæði sínu gegn yfirgangi hinna full-
orðnu sem hafa þá tilhneigingu að stöðva leikinn
og gleðina og draga þau úr heimi fantasíunnar
yfir í kaldan raunveruleikann.
Sjálfstæðisbarátta barnanna lifir ennþá góðu
lífi í bókum Astrid Lindgren og heldur áfram að
hrífa nýjar kynslóðir. Uppreisnarhetjur Astrid
Lindgren virðast engan veginn hafa misst
töfrana en í tilefni af aldarafmæli höfundarins
hóf Mál og menning nýverið að endurútgefa
helstu verk hennar, innbundin og vegleg, og sem
fyrr eru þær myndskreyttar af Ingrid Vang-
Nyman og í íslenskri þýðingu Sigrúnar Árna-
dóttur. Þar eru allar sögurnar af Línu Lang-
sokki saman í einni stórbók og allar sögurnar af
Emil í annarri og svo framvegis. Því er víst að
ólætin og uppreisnin fá tækifæri til að hrífa hugi
komandi kynslóða.
Sjálfstæð börn
»…eins er ljóst að sögur
um prakkara og óláta-
belgi hitta oftar en ekki í
mark. Þetta eru sögur um
uppreisnarhetjur
barnanna og þar gnæfir
eftir sem áður hún Lína
Lang sokkur yfir öllum
öðrum. Hún er sjálfstæð-
ishetjan.
ERINDI
Eftir Þormóð Dagsson
thorri@mbl.is
Þ
egar hin unga Dora Kronjager
reynir að hlífa lífi kindar sem birt-
ist skyndilega á veginum fyrir
framan hana, ekur hún í staðinn
niður Sven, son voldugasta bónd-
ans í sveitinni. Á þessum ör-
lagaríka árekstri hefst skáldsagan Drifhvítur
dauði – Saga um glæp eftir Þjóðverjann Alex-
öndru Kui en bókin kom nýverið kom út í ís-
lenskri þýðingu Jórunnar Sigurðardóttur undir
merkjum Skjaldborgar.
Sagan er í senn spennu- og ástarsaga og beit-
ir höfundur ófáum og oft klókindalegum brögð-
um til að krækja í og líma lesandann við síð-
urnar. Andrúmsloftið í bókinni er
leyndardómsfullt og blandið gotneskri skáld-
skaparhefð þar sem bækur Bronte-systra sitja
vafalaust hæst.
Sagan skammt frá Hamburg í nútímanum, á
svæði sem söguhetjan nefnir „Gamla landið“ en
þangað – nánar tiltekið í þorpinu Westerm-
innerkop – hefur Dora hefur sest að, nauðug
viljug, og starfar sem kennari. Einhver djúpur
og óhugnanlegur leyndardómur hvílir yfir bæn-
um og íbúum þess og þegar nemandi úr bekkn-
um sem hún kennir hverfur dregst Dora í æð-
isgengna atburðarrás. Leyndardómurinn tengist
Sven, manninum sem hún keyrði niður og varð
svo ástfangin af, og jafnframt drifhvítum dauð-
um brúðum og hinu klassíska dægurlagi „Whi-
ter Shade of Pale“ hvers tónar hljóma gjarnan
yfir texta bókarinnar.
Höfundurinn Alexandra Kui er rúmlega þrí-
tug að aldri og ólst sjálf upp á þeim slóðum þar
sem saga hennar gerist en umhverfið spilar
veigamikið hlutverk í bókinni. Bækur hennar
eru gefnar út hjá Knauer-forlaginu í Þýskalandi
þar sem Alexandra hefur áður sent frá sér bæk-
urnar Ausgedeutsch og Nebelfelsen. Meðfram
skrifum sínum er Alexandra virkur tónlist-
armaður og um þessar mundir vinnur hún hörð-
um höndum að upptökum á sinni fyrstu plötu
sem verður, vel að merkja, tekin upp í Sund-
lauginni, hljóðveri Sigur Rósar.
Hvar er Rubert?
Spennusagan Horfinn eftir Robert Goddard
fjallar, eins og titillinn gefur skýrt til kynna,
sömuleiðis um dularfullt mannshvarf en sagan
segir frá iðjuleysingjanum og barrottunni Lance
Bradley sem býr í smáþorpi í Somerset. Tilvera
hans er heldur tíðindalaus þar til hann kemur
auga á kunnuglega konu á kránni þar hann ver
mestum sínum tíma. Í ljós kemur að konan er
systir gamals æskuvinar Lance að nafni Rubert
Adler og er hún komin til að biðja hann hjálpar.
Hún biður Lance um að halda til London í
þeirri von að hann hafi uppi á bróður sínum sem
virðist hafa horfið sporlaust af yfirborði jarðar.
Lance lætur á endanum til leiðast, fer til Lond-
on og hefur samband við vinnuveitendur Rubert
en þeir vilja meina að týndi æskuvinurinn sé
hinn mesti svikahrappur og ógæfumenni. Og
þegar líður á leitina kemur í ljós að Rubert er
flæktur í fjölda furðulegra mála sem tengjast
meðal annars japönskum kaupsýslumanni, rúss-
nesku hágæðaáli og lestarráni frá 1963.
Söguhetjan Lance er eins konar andhetja sem
er vel kunnugleg í mörgum spennusögum og
reyfurum; drykkfelld, metnaðarlaus en alltaf
svöl. Enn fremur gætir ýmissa tóna úr „film no-
ir“-hefðinni í sögunni. Höfundurinn Robert
Goddard er vel þekktur spennusagnahöfundur í
heimalandi sínu Bretlandi og hefur hann sér-
staklega getið sér orð fyrir flóknar og úthugs-
aðar sögur sem eru oftar en ekki með ein-
hverjum vísunum í sögulega atburði. Goddard er
vissulega kunnáttumaður í aðferðum og vís-
indum spennusögunnar og er umrædd bók gott
dæmi um það.
Bókin kom nýverið út hjá Bjarti í íslenskri
þýðingu eftir Ugga Jónsson.
Af þeim nýútkomnu þýddu spennusögum sem
fjallað er um í þessari samantekt er höfundur
þeirrar þriðju og síðustu vafalaust langþekkt-
astur, alla vega á heimsvísu. Maðurinn sem um
ræðir er enginn annar en bandaríski metsölu-
höfundurinn Dean Koontz sem hefur afrekað að
ná öllum bókum sínum inn á metsölulista New
York Times. Þar á meðal hefur hann náð þrett-
án kiljum og tíu harðspjalda bókum í fyrsta sæti
þess lista.
Hans nýjasta bók sem kemur út í íslenskri
þýðingu ber titilinn Háspenna og kemur út hjá
Skjaldborg en það er Björn Jónsson sem þýðir.
Söguhetja Háspennu er hæglátur ljúflingur að
nafni Billy Wiles sem afgreiðir fastagestum á
hverfiskránni. Einn daginn þegar hann hefur
lokið vakt og gengur í átt að bílnum sínum sér
hann að komið hefur verið fyrir orðsendingu
undir annarri rúðuþurrkunni. Í orðsendingunni
stendur að Billy eigi að velja hvort sendandi
bréfsins, sem er augljóslega sálsjúkur ein-
staklingur, eigi annaðhvort að drepa fallega,
ljóshærða kennslukonu eða roskna konu sem
hefur verið atkvæðamikil við góðgerðarstarf-
semi. Slíkt vald yfir lífi og dauðu einstaklinga
sem hann hefur aldrei hitt er honum engan veg-
inn kærkomið og hefst upp úr því stigvaxandi
barátta Billy við hinn óþekkta sendanda.
Dean Koontz kann allar kúnstirnar við
spennusagnagerð og beitir hann þeim vel í þess-
ari bók. Bókin geymir jafnframt mikið af hans
helstu kennileitum, svo sem ýtarlegar lýsingar á
veðurfari, byggingum og plöntum, Fordbíl og
ýmsar tilvitnanir í bókmenntasöguna.
Dularfull hvörf og valkvíði
ÚTGÁFUR þýddra spennusagna eru ófáar þessa
bókavertíð sem og áður og gefur hér að líta um-
fjallanir um þrjár þeirra. Tvær af þeim koma út
undir merkjum Skjaldborgar, annars vegar
Drifhvítur dauði – Saga um glæp eftir Alex-
öndru Kui í íslenskri þýðingu Jórunnar Sigurð-
ardóttur og hins vegar Háspenna eftir Dean Ko-
ontz í þýðingu Björns Jónssonar. Þriðja
spennusagan kemur frá Bjarti og er hún eftir
Englendinginn Robert Goddard. Ber hún titilinn
Horfinn og það er Uggi Jónsson sem þýðir.
Eftir Þormóð Dagsson
thorri@mbl.is
Alexandra Kui Robert GoddardDean Koontz