Lesbók Morgunblaðsins - 29.12.2007, Síða 1

ÍSLENSK MENNING 2007
Laugardagur 29. 12. 2007
81. árg.
lesbók
Að koma til New York-borgar er eins og að taka neðanjarðarlestina aftur til 20. aldar » 15
Eftir Þröst Helgason
vitinn.blog.is
Anton Tsjekov taldi að tilvistarkreppan semhrjáir sögupersónu hans, Ívanov í sam-nefndu leikriti, væri sérrússnesk og„óþekkt í Evrópu“. Tsjekov skrifaði verkið
á níunda áratug nítjándu aldar. Nú þegar verkið er
sett upp í Þjóðleikhúsinu hundrað og tuttugu árum
síðar gæti Ívanov verið maður á Íslandi okkar daga,
hefur tapað öllum peningunum, virðingunni líka,
mennskunni jafnvel, er að drepast úr samviskubiti
enda fær hann að kenna á grimmilegum dómum sam-
borgaranna sem tala um skort á heiðarleika og góð-
mennsku. Á sama tíma og Ívanov veltir sér upp úr
eymdinni og leitar sér huggunar í vodkaþambi og
kvennafari upp á hvert kvöld, þá berst nefnilega fár-
sjúk eiginkona hans fyrir lífinu. Að vissu leyti virðist
kreppa Ívanovs vera pínlegt dæmi um sjálfsvorkunn,
aumingjaskap og uppgerðarþróttleysi en, eins og
hann bendir á sjálfur, þá á hann kannski ekki síst við
sitt eigið skilningsleysi að stríða andspænis stórum
spurningum lífsins. Persóna hans stendur einhvers
staðar mitt á milli hins óþarfa manns í samnefndri
sögu Túrgenevs (sem kom út í íslenskri þýðingu fyrr í
haust) og Hamlets. Eilífðarspurningu þess síð-
arnefnda svarar Ívanov með afdráttarlausum hætti í
lok leikverksins og svarið má bæði túlka sem uppgjöf
og miskunnarlausan heiðarleika. Í vissum skilningi
stendur Ívanov því uppi sem eins konar sigurvegari
að lokum.
Það er satt að segja fremur sjaldgæft að sýning í ís-
lensku leikhúsi höfði jafn sterkt til samtímans og
þessi. Það er líka sjaldgæft að heyra jafn góðan texta
og þennan í íslensku leikhúsi sem er ef til vill vísbend-
ing um að klassísk verk séu of sjaldséð á fjölunum.
Það er líka sjaldgæft að verða vitni að jafn kraftmik-
illi sýningu og þessari, jafn miklum galsa, jafn fum-
lausum tökum á forminu, jafn afdráttarlausri túlkun,
jafn tilgerðarlausri en jafnframt útpældri sviðsmynd.
Og rúsínan í pylsuendanum var auðvitað Tom Wa-
its. Nokkur laga hans heyrast í sýningunni en í þeim
er einmitt að finna tvö grunnstef verksins um tregann
og gleðina. Stundum var Waits kannski of stór í þessu
samhengi, sterkur karakter tónlistarinnar kaffærði
hálfpartinn það sem var að gerast á sviðinu en á móti
kom að hún fékk aldrei að hljóma lengi.
Niðurstaðan: Þessi sýning gekk upp. Hún var
skrambi góð. Hvað Baltasar Kormák leikstjóra varð-
ar er enn einn sigurinn í höfn.
Svarið Eilífðarspurningu Hamlets svarar Ívanov
með afdráttarlausum hætti í lok leikverksins og
svarið má bæði túlka sem uppgjöf og miskunn-
arlausan heiðarleika.
Sigur
Baltasars
MENNINGARVITINN