Morgunblaðið - 21.01.2007, Blaðsíða 12

12 SUNNUDAGUR 21. JANÚAR 2007 MORGUNBLAÐIÐ
LÍFIÐ Í ÁRBÓT
vöru,“ segir hún. „Það var ekki að-
eins afi sem fékkst við skáldskap
því Valtýr móðurbróðir minn, sem
bjó heima á Sandi, orti einnig og
tveir móðurbræður mínir, Þór-
oddur og Heiðrekur, þannig að jú,
það var mikið ort. En það liggur
ekki fyrir mér.“
Snæfríður gekk í gagnfræða-
skóla á Laugum og flutti síðan til
Húsavíkur 18 ára „að eignast börn
og búa“. Hún var 25 ára þegar hún
og Hákon fluttu í Árbót árið 1974.
– Hvernig kynntust þið?
„Ég held við höfum bara kynnst
á sveitaballi.“
– Manstu hvaða lag var verið að
spila?
„Nei, alls ekki!“
Snæfríður og Hákon eiga þrjá
syni og það má því segja að Snæ-
fríður lifi í miklu karlasamfélagi.
„Það eru einnig mun fleiri karl-
menn en konur í starfsliðinu, þann-
ig að ég er orðin vön þessu, – það
eina sem skiptir máli er að þetta
sé skemmtilegt fólk,“ segir hún.
„En þetta er nú ekki algilt. Ég á
til dæmis enga bræður, bara syst-
ur, þannig að þetta snerist við hjá
mér! Svo eigum við Hákon átta
barnabörn, fjórar stelpur og fjóra
stráka.“
„Systkinahópur minn var hins
vegar blanda af báðum kynjum,“
segir Hákon. „Mamma eignaðist
tólf börn á sautján árum, þar af
enga tvíbura. Hún var alveg mögn-
uð, – fékk aldrei heimilishjálp eða
sendi börn á leikskóla eins og nú-
tímamæður.“
Með tvær hendur tómar
Hákon er „Húsvíkingur í húð og
hár“. Foreldrar hans voru Gunnar
Maríusson bóndi og Elín Jóns-
dóttir og hann átti ellefu systkini.
„Við erum öll alsystkini, en ekki
nútímabörn eins og ég kalla það
þegar þrír fjórir pabbar eru í fjöl-
skyldunni og hálfsystkin í kross,“
segir hann glaðbeittur eins og hon-
um er eðlislægt.
„Ég er yngstur og mamma sagði
stundum að ég væri jafn erfiður og
hin ellefu. Ég var hugmyndaríkur
og öflugur unglingur, en ekki í
þeim geira sem við tölum um í
dag! Ég fór snemma að vinna, fór
á vertíðir og var strax með miklar
hugsjónir. Við Snæfríður höfum
unnið okkur alveg upp frá grunni.
Við byrjuðum í Árbót með tvær
hendur tómar. Faðir minn bjó á
Bakka á Tjörnesi, þar sem rætt
hefur verið um að reisa álver, en
var með tvöfalda búsetu. Hann var
á Bakka á sumrin á meðan heyjað
var, en í Mararhúsi, litlu timb-
urhúsi á Húsavík, á meðan við
krakkarnir vorum í skóla.“
– Höfðuð þið nóg að bíta og
brenna?
„Miklu meira en nóg alla tíð. Við
fengum gott uppeldi.“
– Hvað varð um hin ellefu?
„Ein systir mín er látin og hin
búa vítt og breitt um landið. Þetta
er allt lánsamt fólk sem hefur
vegnað vel í lífinu.“
Mikið lagt upp úr góðum mat
Það eru vandfundnir höfð-
inglegri gestgjafar en hjónin í Ár-
bót. „Mér finnst gaman að fá
gesti,“ segir Hákon. „Ég veit ekki
hvort það er einangrunin eða fá-
mennið. Sálfræðingarnir mínir – ég
hef verið með sjö í vinnu – vita það
ekki heldur,“ bætir hann við og
hlær. „Ég vandist þessu í uppeld-
inu í Mararhúsi. Þar var alltaf mik-
ill og góður matur. Hér leggjum
við mikið upp úr mat; það er ríkt í
okkur. Ég skynjaði þetta ekki fyrr
en aðrir bentu mér á það. Ég veit
ekki hvort þetta er þráhyggja, –
við erum bara svona. Við erum
með stóran frysti og kæli og alls-
nægtir af öllu. Krakkarnir taka
þátt í matargerðinni og fá að kynn-
ast matvælaframleiðslunni á öllum
stigum.“
Í kjallaranum er Hákon með að-
stöðu fyrir sig, svonefnda gesta-
stofu, þar sem hann býður góðum
vinum fjölskyldunnar. Það hanga
uppi myndir af vinum og félögum á
veggjum, þar á meðal stjórnmála-
mönnum, og við hátíðleg tækifæri
er dregin fram vindlaaskja með
krókódílaskinni. „Þetta er eina
vistarveran af þúsund fermetra
íbúðarhúsnæði sem er reyksvæði,“
segir hann brosandi. „En ég tek
fram að það var ekki Vala Matt.
sem hannaði þetta!“
– Þú hefur ekki verið beðinn að
koma í þáttinn?
„Nei, og ég keypti mér ekki stíl-
ista; þetta er eiginlega samsafn af
rusli, sem ég hef að mestu keypt á
ferðalögum mínum erlendis.“
Eggjasöfn og myndlist
Það hefur fleiru verið safnað í
fjölskyldunni, meðal annars eggj-
um. Snæfríður sýnir blaðamanni
forláta skáp með ótal eggjum í
einu herbergi hússins. „Pabbi minn
átti skápinn og þegar hann dó
vantaði hann aðeins tvær eða þrjár
tegundir af íslenskum fuglum.
Hann átti alla íslensku varp-
fuglana, eggin þeirra, fyrir utan
örn og tvær eða þrjár tegundir.
Hann viðaði þessu að sér í bréfa-
samskiptum við menn um allt land.
Auk hans safns eiga synir okkar
safn með eggjum sem þeir hafa
fengið hvaðanæva úr heiminum,“
segir hún.
Snæfríður á sér annað áhugamál,
sem hún sinnir af mikilli alúð; hún
málar fallegar myndir sem hanga
upp um veggi í stofunni, en einnig
á tré, jóla- og laufabrauðsdiska.
„Þetta er bara tómstundagaman,“
segir hún. „Ég hef gefið og selt
mikið af því sem ég kalla fönd-
urmálningu. Það er oft verið að
biðja um það í gjafir, til dæmis
laufabrauðsdiska. En ég hef ekki
haft tíma til þess í mörg ár, aðeins
kennt krökkunum. Upp úr 1990 fór
ég að mála myndir og hef notað ol-
íuliti, pastel- og vatnsliti og mér
þykir það skemmtilegast. Þannig
get ég kúplað mig yfir í allt annað
en vinnuna og stundum langar mig
til þess, – stundum ekki.“
Þ
egar komið er í meðferð-
arheimilið í Árbót er for-
tíðin skilin eftir við hliðið;
hún síast niður um riml-
ana og framtíðin tekur við. „Hér
tölum við um það sem vel gengur
og veltum engum upp úr fortíð
sinni,“ segir Hákon. „Þegar
krakkar innritast hér í meðferð
er það nýtt upphaf hjá okkur.“
Snæfríður og Hákon önnuðust
börn fyrir barnaverndarnefndir í
Kópavogi og Reykjavík frá árinu
1986, en hófu rekstur meðferð-
arheimilis sem ríkisstofnunar ár-
ið 1992. „Þá fengum við tilboð
um það frá ríkinu af því að það
vantaði úrræði, einkum fyrir einn
strák. Við byrjuðum með tvo
stráka og krakkarnir eru tólf í
dag,“ segir Snæfríður.
Ofboðsleg vinna
Fyrstu árin var einungis rekið
meðferðarheimili í Árbót, en við
kaupin á Bergi árið 1999 var
einnig sett upp meðferðarheimili
þar. Starfsemin er því tvískipt og
stöðugildi alls fjórtán, auk sál-
fræðings í hlutastarfi og kennara.
Barnaverndarstofa hefur samið
við Hafralækjarskóla um að ann-
ast kennslu og þar hafa bæst við
tvær kennarastöður út á meðferð-
arheimilið. Það er því ljóst að Ár-
bót leggur heilmikið til sveitarfé-
lagsins.
– Upp er hverju er lagt fyrst
og fremst í rekstri meðferð-
arheimilisins?
„Við fléttum saman heimilis-
störfum, bústörfum, kennslu og
sálfræðilegri meðferð í svokall-
aða „umhverfismeðferð“,“ segir
Hákon.
„Við höfum starfað í tuttugu ár
og öðlast mikla reynslu,“ heldur
Snæfríður áfram, „og smám sam-
an höfum við lært betur og betur
hvernig má ná til krakkanna. En
þetta er mikil vinna. Það gengur
ekkert vel ef maður er ekki vak-
inn og sofinn yfir starfseminni.
Maður veit aldrei hvað dagurinn
ber í skauti sér. En aðbúnaður er
góður og við höfum gott starfs-
fólk.“
Það vekur athygli þegar komið
er í Árbót hversu mikil uppbygg-
ing hefur átt sér stað, tvisvar
hefur verið byggt við aðstöðuna í
Árbót og einu sinni á Bergi, og
það er ekki ríkið sem stendur í
framkvæmdum; það eru hjónin í
Árbót sem eiga húsnæðið og hafa
kostað uppbygginguna.
„Samstarfið við Hafralækj-
arskóla er afar mikilvægt, því
margir krakkanna hafa beðið
skipbrot í skólum, dottið út vegna
hegðunar, dregist aftur úr í námi
og sjálfsmyndin er ekki góð. Við
gerum því allt til þess að upplifun
af skólanum sé jákvæð og þau nái
tökum á náminu. Það hefur verið
mikil vinna að láta þetta fyr-
irkomulag ganga upp og við höf-
um átt gott samstarf við skólann
um það. Hver einasti krakki hjá
okkur fær bæði kennslu og með-
ferð við sitt hæfi. Öll kennsla er
einstaklingsmiðuð, þau byrja í
sérdeild og eru þar annaðhvort
eingöngu eða sitja meðfram því í
bekk. Þannig fikra þau sig upp
og fara meira og meira inn í
bekkjarstarfið eftir námsgetu og
hegðun. Og það er ekkert verið
að ætlast til meira eða minna af
þeim en þau geta.“
Það leggjast því margir á eitt
til að gera dvöl krakkanna á
meðferðarheimilinu árangurs-
ríka.
„Það er ekki sjálfgefið að um-
hverfið taki okkur eins vel og
raun ber vitni, Húsavík, Akureyri
og sveitin. Ef umhverfið snerist
gegn okkur væri ókleift að
stunda meðferð,“ segir Hákon.
„Nágrannar hafa verið hliðholl-
ir okkur,“ bætir Snæfríður við,
„og það skiptir máli. Það hafa
verið lögð niður heimili. Mér
finnst þetta líka mikilvægt per-
sónulega.“
Og þjóðhagsleg þýðing
meðferðarheimila eins og þess
sem rekið er í Árbót er einnig
mikil, enda liggur fyrir að sumir
af þeim krökkum sem dveljast
HÉR FÁ KRAKKARNIR
NÝTT TÆKIFÆRI
Útreiðartúr Það eru fjölbreytt verkefni og afþreying í boði í umhverfismeðferðinni að Árbót, meðal annars hestamennska.
Kennslustofa Það er góð náms- og kennsluaðstaða fyrir krakkana að Árbót.