Morgunblaðið - 21.01.2007, Blaðsíða 33

band við mig og bað um að fá að sjá
verkið fyrir Þjóðleikhúsið.
Í byrjun verksins finnst maður
uppi á hálendi Íslands nær dauða
en lífi. Hann krefst þess að ná tali
af Arnari Hallgrímssyni, umdeild-
um forstjóra íslenska erfðagreining-
arfyrirtækisins Genome Genetics.
Maðurinn trúir Arnari fyrir mik-
ilvægu leyndarmáli. Um sama leyti
er Tekla, ung og metnaðarfull vís-
indakona, ráðin til Genome. Brátt
kemur á daginn að starfsemi fyr-
irtækisins varðar heill hennar
sjálfrar. Um leið snertir hún viða-
meiri álitamál um framtíð mann-
kynsins alls.“
Mannkyn á tímamótum
Jacob Hirdwall fæddist 1969 og
foreldrar hans eru bæði leikarar.
Hann hefur um langt árabil starfað
í Svíþjóð sem leiklistarráðunautur,
þýðandi og höfundur með meiru.
Hann hefur skrifað fimm sviðsverk.
Hið fyrsta þeirra var súrrealískt
verk undir áhrifum af kvikmyndum
Davids Lynch en síðar meir hefur
Hirdwall ráðist æ meir til atlögu við
víðtækara efni sem snertir al-
þjóðlega hagsmuni.
„Efni þessa verks er alls ekki
bundið íslenskum aðstæðum,“ segir
Hirdwall. „Það vill svo til að um-
fjöllunarefni þess er orðið brýnt úr-
lausnarefni fyrir mannkynið allt.
Um leið hef ég áhyggjur af því
hvernig þessi kunnátta kunni að
verða notuð í framtíðinni. Og þá
verðum við einnig að líta á það að
smám saman hefur ábyrgðin á
þessu sviði verið að færast frá yf-
irvöldum og til einstaklinganna. Allt
til einstaka mæðra sem fá kannski
að vita að barnið sem þær ganga
með sé með erfðagalla og þurfa að
taka afstöðu til þess hvort rétt sé að
láta það lifa. Mannkynið er statt á
þeim tímamótum að verða að taka
afstöðu til siðferðisspurninga varð-
andi erfðatæknina, ákvarðanir sem
þegar þær hafa á annað borð verið
teknar getur orðið erfitt að taka aft-
ur. Þetta skapar mýmörg vandamál
og ég vildi bara beina kastljósinu að
því með verkinu. En það er alls ekki
ætlun mín að vera með einhverjar
siðapredikanir um þessi efni, bara
að mynda umræðugrundvöll.
Ég veit að þessi erfðatæknimál
voru mikið rædd hér á landi á sín-
um tíma – en mér skilst að sú um-
ræða sé að mestu liðin hjá. Mér
finnst það satt að segja svolítið und-
arlegt. En ég er alls ekki að flytja
einhvern siðaboðskap í þessu verki.
Ég er bara að reyna að skoða þetta
umfjöllunarefni frá sem flestum
hliðum, leggja álitamál þess á borð-
ið. Það er þegar staðreynd að þessi
erfðatækni er til. Mér finnst nauð-
synlegt að það sé rætt opinskátt
hvað sú þekking öll kann að hafa í
för með sér. Og mér finnst þögnin
um þessi mál í Svíþjóð satt að segja
óþægileg. “
Hirdwall hefur starfað um langt
árabil sem leiðbeinandi við svo-
nefndar leiksmiðjur við stóru leik-
húsin í Svíþjóð. Þar hefur ungum
höfundum verið safnað saman til að
freista þess að vinna ný leikverk.
Hefur vinna hans á þessum vett-
vangi haft áhrif á áherslur hans við
eigin leikritaskrif?
„Já, hún hefur gert það. Og þá
fyrst og fremst í þá veru að skerpa
sýn mína á það hvað mér finnst þörf
að kljást við í nýjum leikverkum.
Næsta verk mitt á eftir Sælueyj-
unni gerist t.d. í Minsk í Rússlandi
og snertir m.a. eftirmál Tsjernobyl-
slyssins. Svíþjóð er lítið land og
málsvæði sænskunnar lítið. Við eig-
um mikið af rithöfundum og leik-
skáldum sem eru flinkir að fjalla
um sænskar kringumstæður, flink-
ari en ég. Ég hef smám saman tekið
æ meir að skoða hið stærra sam-
hengi.
Rýnt í spegilbrot
Á 7. áratugnum var leikhús í Sví-
þjóð afar pólitískt. Þá voru líka til
hvers kyns stjórnmálastefnur sem
hægt var að halda á lofti sem spegli
fyrir leikhúsfólk og áhorfendur að
skoða sig í. Nú er hins vegar búið
að mölva þessa spegla meira og
minna. Við höfum ekkert annað en
spegilbrot á víð og dreif. Þá verður
miklum mun erfiðara að sjá ein-
hverja heildarmynd. Um leið verður
það bæði erfiðara og kannski meiri
áskorun að skrifa um samtíma sinn.
Það er áhugaverð áskorun vegna
þess að við höfum ekki öðlast fjar-
lægð á samtímann, hann er uppi í
vitum okkar.“
Jacob hefur m.a. skrifað um það
hlutverk sem leikhúsinu sé búið á
tímum þegar allt sé að verða undir-
orpið sama alþjóðlega skemmt-
anaiðnaðinum. Iðnaði sem geri allt
að neysluvöru, alla að neytendum
sömu einfölduðu frásagnarinnar.
Þar sé þörfin fyrir leikhúsið tekin
að vaxa á nýjan leik. Og sú krafa
beinist meðal annars að leikskáld-
unum að skoða og skilgreina veru-
leika fólks upp á nýtt.
„Ég tel að fregnir af dauða leik-
hússins séu stórlega ýktar,“ segir
Hirdwall og brosir. „Ég tel að því
meira sem fólk dvelur framan við
sjónvarp, tölvuleiki og sýndarveru-
leika, þeim mun meiri þörf sé fyrir
þessa mannlegu nánd leikhússins
þar sem allt gerist hér og nú og
upplifunin er sameiginleg, sam-
mannleg.
Ég vinn ekki fyrir mér með leik-
ritaskrifum. Ég starfa einkum sem
dramatúrg og þýðandi. Þess vegna
hef ég efni á að leyfa mér að safna
efni í leikverk í langan tíma og leyfa
efniviðnum að gerjast þar til mér
finnst ég tilbúinn að ráðast til at-
lögu við sjálfan leiktextann. Þessu
fylgir líka að ég get leyft mér að
þreifa fyrir mér með nýjar frásagn-
araðferðir í hverju verki fyrir sig.
Við lifum við ofurvald hinnar eng-
ilsaxnesku frásagnar í kvikmyndum
og sjónvarpi. Það er eitt af hlut-
verkum leikhússins að losa okkur úr
þeim viðjum. Að þora að segja hlut-
ina á annan hátt en þar viðgengst.
Ég er að reyna þetta. Ég hef hinn
viðtekna engilsaxneska frásagn-
armáta til hliðsjónar, stundum fylgi
ég honum en stundum brýt ég líka
reglur hans. Og leyfi mér kannski
að afvegaleiða áhorfandann, fara
með hann nýja, ótroðna stigu til að
vita hvað gerist þá. Þetta er nauð-
synlegt til þess að leikhúsið haldi
lífskrafti sínum og endurnýj-
unarmætti.“
væri, enda upplýsingar um aðstand-
endur af skornum skammti. Albarn
hljóðritaði þá plötu í Malí, eins og
nafnið gefur til kynna, og þar hitti
hann téðan Tony Allen, hljómsveitar-
félaga sinn í The Good … Því miður
ákvað Albarn (líklega á einhverju „ég
er frjáls!-trippi“) að gefa út plötuna
Democrazy ári síðar. Um er að ræða
10“ vínylplötu einungis (hún hefur þó
sloppið inn á skráadeiliforrit í staf-
rænu formi) og inniheldur prufuupp-
tökur og hálfköruð lög eftir Albarn.
Hreint ömurleg plata og útgáfan óaf-
sakanleg. Maður skilur þetta betur
þegar um látnar goðsagnir er að
ræða; Lennon, Barrett eða Hendrix,
en slíkum útgáfum er þó fyrst og
fremst beint að hjörtum ofurað-
dáenda, sem gera sig glaða með
minnsta prump frá hetjunum sínum.
Albion
Albarn hefur sinnt hinum og þess-
um verkefnum meðfram öllu þessu,
verið gestur á plötum, komið að kvik-
myndatónlist o.s.frv. En spólum nú
fram til sumarsins 2006, er tilkynnt
var um The Good, The Bad & The
Queen. Þá láku út fréttir um sóló-
plötu Albarns, sem ætti að heita
þessu langa nafni. Stuttu síðar var
þetta orðið að hljómsveit.
Albion, sem kemur fyrir í fyrirsögn
greinarinnar, er elsta heitið á því sem
nú er Stóra Bretland, en nú er það
notað fremur frjálslega, bæði um
England en einnig Skotland (gelíska
heitið á Skotlandi er Alba). Albion er
stundum notað þegar menn sjá Eng-
land fyrir sér í útópískri draumsýn,
sem múmínálfaland þar sem allt er
gott. Pete Doherty, fyrrum Libert-
ines-meðlimur og núverandi leiðtogi
Babyshambles – en aðallega heims-
frægur dópisti með dauðaþrá – hefur
oft notað heitið í sínum skáldskap.
Fyrsta plata Babyshambles heitir
Down in Albion og dagbækur Do-
herty eru merktar Books of Albion.
Albarn sækir á líkan hátt í einhvers
konar skáldlega mynd af Englandi á
The Good, The Bad & The Queen.
Ætlunin var að búa til „London“-
plötu, tónsetja anda borgarinnar á
plötu og leita fanga hjá Kinks („Wa-
terloo Sunset“, sem er London-lagið
með stóru L-i), The Jam, Clash og
Specials („Ghost Town“, enskt
krummaskuð í líki popplags). Áferðin
er myrk og drungaleg, líkt og reikað
sé um grámóskuleg úthverfi Lund-
úna um kvöldmatarleytið og aðeins
verksmiðjur og afdankaða skipsdalla
beri við himin. Höfuðborgin er ekki
beint séð með glýju í augum, frekar
að þunglyndislegt raunsæi ráði för.
Það má líka segja að Albarn dragi
ýmsa þætti frá sínum ferli saman á
þessari plötu. Platan býr yfir þessum
„enskulegheitum“ sem finna má hjá
Kinks, XTC, Syd Barrett og fleirum
en einnig flökta aðrir og undarlegir
straumar á milli hljóðrásanna. Albarn
notar þannig tónlist frá öðrum heims-
hlutum (Afríku t.a.m.) á plötunni en
Honest Jon’s hefur gefið út mikið af
heimstónlist sem tengist Bretlandi,
t.d. reggíi, en helst ber að nefna safn-
plöturöðina London Is The Place For
Me (fjórar plötur komnar út) þar sem
tekin er fyrir sú tónlist sem blökku-
menn (hvort heldur frá Afríku eða
Karíbahafinu) spiluðu í London um
og eftir miðja síðustu öld. Platan
fjallar því ekki bara um hina kaldr-
analegu stórborg eins og hún snýr að
Vesturlandabúum heldur einnig sem
heimkynni ólíkra þjóðarbrota og
hvernig hún snýr að þeim.
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 21. JANÚAR 2007 33
Leikritið Sælueyjan verður frum-
sýnt í kvöld í Kassanum í Þjóðleik-
húsinu. Leikstjóri sýningarinnar er
María Ellingsen. Leikgerð verksins
er eftir Maríu Ellingsen og Grétu
Maríu Bergsdóttur dramatúrg.
Þýðingu verksins gerði Salvör Ara-
dóttir. Leikmynd og búningar eru
eftir Snorra Frey Hilmarsson, tón-
list eftir Ólaf Björn Ólafsson og
ljósa- og myndbandshönnun eftir
Björn Bergstein Guðmundsson og
Gideon Kiers. Leikarar í sýning-
unni eru Anna Kristín Arngríms-
dóttir, Atli Rafn Sigurðarson, Bald-
ur Trausti Hreinsson, Elma Lísa
Gunnarsdóttir, Hjálmar Hjálm-
arsson, Kristján Franklín Magnús,
Sólveig Arnarsdóttir og Þórunn
Erna Clausen.
Sælueyjan
Borgartún 35 • 105 Reykjavík • sími 511 4000 • fax 511 4040 • utflutningsrad@utflutningsrad.is
www.utflutningsrad.is
Fimmtudaginn 25. janúar frá kl. 8.30-14.00 fyrir ráðgjafa.
Föstudaginn 26. janúar frá kl. 8.30-14.00 fyrir stjórnendur
framleiðslufyrirtækja og verktaka.
Fyrirlesari er hr. Nadijib Sefta, sérfræðingur frá Alþjóða-
bankanum.
Verð er 15.000 kr. fyrir hvort námskeið sem eru haldin í húsnæði
utanríkisráðuneytisins, Rauðarárstíg 25.
Móttaka skráninga og einkafunda að loknu hverju námskeiði er
hjá Útflutningsráði í síma 511 4000 eða með tölvupósti á
utflutningsrad@utflutningsrad.is.
Nánari upplýsingar gefa Berglind Sigmarsdóttir hjá Viðskiptaþjónustu
utanríkisráðuneytisins, berglind@mfa.is og Inga Hlín Pálsdóttir
hjá Útflutningsráði, inga@utflutningsrad.is.
Þátttaka í útboðum
Alþjóðabankans
R
A
PI
P
•
AÍ
S
•
70
10
1
Hvernig geta íslensk fyrirtæki tekið þátt
í útboðum og verkefnum Alþjóðabankans?
Útflutningsráð Íslands í samvinnu við Viðskiptaþjónustu utan-
ríkisráðuneytisins og Alþjóðabankann standa fyrir tveimur
námskeiðum um þátttöku fyrirtækja í útboðum Alþjóðabankans
(The World Bank: IBRD, IDA, IFC, MIGA, ICSID).
n á t t ú r u l e g a
Skólavörðustíg, Kringlunni, Smáratorgi, Lágmúla & Selfossi
Lærið um ykkur sjálf í gegnum
Ayurveda fræðin:
Ayus = Lífið, Veda = Þekking, Viska
Á þessu eins dags námskeiði með Karta Purkh Singh,
jóga-og Aurvedakennara til 15 ára, gefst færi á að
uppgötva leyndardóma hinnar fornu speki Indverja í
gegnum Ayurveda fræðin. Lærðu um líkamsgerð og
líkamlegu og andlega burði þína, veikleika þína og
listina að lifa hamingjusömu heilbrigðu lífi í jafnvægi.
Á námskeiðinu er einnig gefin innsýn inn í jógatæknina.
Einstök kímni hans og sýn á lífið gera námskeið
Karta Purk Sing að ógleymanlegri lífsreynslu!
Innihald námskeiðsins:
- Grundvallaratriði Ayurveda og mikilvægi þess
- Uppgötvið eðli ykkar (Doshas)
- Verðið meðvituð um hvernig matur og gjörðir hafa áhrif
- Lærið að takast á við ögrandi verkefni hversdagsins í jafnvægi
Hinn einstaki Ayurveda og jógakennari Karta Purkh Singh verður með
námskeið þar sem hann fræðir um hin ævafornu vísindi lífsgæðanna!
Námskeiðið verður haldið á Gistiheimilinu
að Kríunesi (við Elliðavatn).
Dagsetning: Laugardaginn 27. janúar
eða sunnudaginn 28. janúar. (Þitt er valið).
Tími: kl. 10.00 - 17.00. Verð: kr. 6.500,-
Skráning fer fram í síma 530 3800 mánud.
til föstud. frá kl. 9.00 - 16.00 og á netfangið:
johannak@heilsuhusid.is.
Gefið upp nafn, símanúmer og hvorn daginn þið viljið
fara. Innifalið í verði er hádegismatur og Yogi te.
Karin Herzog
Made in Switzerland
Súrefnisvörurnar vinsælu komnar aftur
Fást í Hagkaupum Kringlunni og Smáratorgi
Umboðs- og dreifingaraðili Karin Herzog er
Óm snyrtivörur ehf.
AUGLÝSINGADEILD
netfang: augl@mbl.is eða sími 569 1111