Morgunblaðið - 21.01.2007, Blaðsíða 40

40 SUNNUDAGUR 21. JANÚAR 2007 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Í NÚTÍMAÞJÓÐFÉLÖGUM er
astmi víðtækt og vaxandi vanda-
mál. Úkraínski læknirinn prófess-
or Pavlovich Buteyko vann að um-
fangsmiklum
lífefnafræðirann-
sóknum á 40 ára
tímabili í Novosibirsk
í Síberíu. Hann þró-
aði aðferð til að vinna
meðal annars gegn
astma með mjög góð-
um árangri. Í Rúss-
landi voru þessar
kenningar við-
urkenndar árið 1985.
Á síðustu árum hefur
aðferðin vakið vax-
andi athygli og náð
útbreiðslu á Vest-
urlöndum, m.a. í
Ástralíu, Nýja-Sjálandi, Bretlandi,
Hollandi, Úkraínu, Ísrael og N-
Ameríku. Breska heilbrigðiskerfið
hyggst birta kenningar Buteykos í
viðmiðunarreglum sem gefnar eru
út um meðferð fyrir astma-
sjúklinga (British guideline on the
management of asthma). Ástæðan
fyrir þessari útbreiðslu er einkum
góð reynsla af aðferðinni og nið-
urstöður vísindarannsókna sem
birtar hafa verið í vestrænum rit-
rýndum fagtímaritum benda einn-
ig til að notkun aðferðarinnar
minnki verulega þörf astma-
sjúklinga bæði fyrir berkjuvíkk-
andi lyf og steralyf.
Aðferð Buteykos kemur mörg-
um spánskt fyrir sjónir í fyrstu en
hún byggist að miklu leyti á því að
hægja á önduninni, að djúp öndun
geti verið skaðleg.
Margir telja að best sé að anda
djúpt til þess að sjá líkamanum
fyrir nægu súrefni. En er þetta
rétt?
Vitað er að kæfisvefn veldur
mikilli líkamlegri vanlíðan og get-
ur haft veikindi í för með sér. En
það getur oföndun
(hyperventilation)
einnig gert. Líkaminn
er mjög næmur fyrir
breytingum í and-
ardrætti, við getum
einungis verið án þess
að anda í 2–3 mín-
útur. Til samanburðar
getum við verið án
þess að drekka í þrjá
daga og án þess að
borða í þrjár vikur!
Öndun er því mjög
viðkvæm efnaskipti
milli frumna og um-
hverfis og hefur það hlutverk að
viðhalda eðlilegu magni af súrefni
(sem andað er að sér) og koltvíox-
íði (sem andað er frá sér). Kolt-
víoxíð myndast í frumunum við
brennslu á súrefni og næring-
arefnum. Til að öndunarferlið fari
óhindrað fram þarf að vera ákveð-
ið magn af koltvíoxíði í lík-
amanum, vegna þess að koltvíoxíð
er hvati fyrir losun súrefnis úr
blóðinu til frumnanna (Bohr-
áhrifin). Skortur á koltvíoxíði
veldur því að súrefnið kemst verr
til frumnanna. Það virðist öf-
ugsnúið en því dýpra sem við önd-
um, því verr nýtist súrefnið sem
innbyrt er. Heilinn upplifir súrefn-
isskort og gefur boð um meiri
öndun. Ferlið heldur áfram og
vítahringur myndast. Koltvíox-
íðsskorturinn kemur til vegna of
mikillar, djúprar (út)öndunar og
veldur röskun á efnaskiptum og
starfsemi ónæmiskerfisins. Til að
vinna á móti þessari röskun gerir
líkaminn ráðstafanir: Hann trygg-
ir sér nægt koltvíoxíð með því að
loka fyrir útgönguleiðina. Buteyko
telur að astmi sé mjög áþreif-
anlegt dæmi um slík vernd-
arviðbrögð og því ekkert annað en
eðlileg viðbrögð líkamans við
óæskilegum aðstæðum, of djúpri
öndun. Þegar dregið er úr önd-
uninni og hún gerð „eðlileg“
minnka neikvæðu áhrifin og sjúk-
dómseinkenni hverfa. Prófessor
Buteyko hefur eftir ítarlegar
rannsóknir þróað mælikvarða á
eðlilega öndun, svokallaða „control
pause“-aðferð (CP). Með CP-
mælingu má meta styrk koltvíox-
íðs í lungnaberkjum. CP er sá tími
sem einstaklingur getur haldið
niðri í sér andanum án óþæginda.
Hægt er að mæla öndun sitjandi
með lokaðan munn. Andað er létt
frá sér, síðan hætt að anda og
tíminn mældur. Við fyrstu tilfinn-
ingu um loftskort er andað aftur
og tíminn skráður. Ef ekki þarf að
anda djúpt eftir mælinguna er hún
rétt framkvæmd. Ef CP er 60 sek-
úndur telst öndunin „eðlileg“ og
öndunarefnaskiptin óhindruð. Ef
mælingin sýnir að CP sé 20 sek-
úndur er andað þrisvar sinnum
meira lofti en „eðlilegt“ er.
Áhrif Buteyko-aðferðarinnar á
astmaeinkenni eru fljótvirk og
áþreifanleg. Hún hjálpar fólki að
anda smám saman minna og að
hreyfa sig í samræmi við and-
ardráttinn. Allir sem eru þriggja
ára eða eldri og hafa góða geð-
heilsu geta lært aðferðina. Fólk er
frætt um mikilvægi þess að anda í
gegnum nefið, að vera beint í baki.
Kynntar eru ástæður stíflaðs nefs,
andþrengsla, hósta og hóstakasta,
næturastma, áreynsluastma og
hvernig má minnka eða losna við
þessi einkenni. Aðferðin útilokar
ekki notkun lyfja, en nýlegar
rannsóknir (amerískar, enskar,
ástralskar og rússneskar) sýna að
um 90% astmasjúklinga geta hætt
notkun berkjuvíkkandi lyfja eftir
að hafa stundað Buteyko-aðferðina
í sex mánuði með eftirfylgni í tvö
ár. Enn fremur geta um 50% sjúk-
linganna hætt notkun innönd-
unarstera. Aðferðin er því ekki
einungis gagnleg fyrir sjúklingana
sjálfa heldur er hún einnig hag-
kvæm fyrir þjóðfélagið. Í íslenska
heilbrigðiskerfinu hafa menn ekki
áttað sig á tengslunum milli
djúprar öndunar og versnandi
heilsu.
Sjálf var ég illa haldin af astma
og ofnæmi en er laus við hvort
tveggja auk allra þeirra lyfja sem
ég tók við þessu. Í starfi mínu
sem sjúkraþjálfari hefur þessi að-
ferð einnig sýnt mjög góðan ár-
angur.
Eins og svo margt gott í lífinu
er Buteyko-aðferðin mjög einföld.
Hún hefur sannað gildi sitt og
ástæða er til þess að hvetja sem
flesta til að kynna sér hana.
Viðurkennd aðferð
til lækningar á astma
Monique van Oosten fjallar um
aðferð til að vinna gegn astma »Eins og svo margtgott í lífinu er Bu-
teyko-aðferðin mjög
einföld. Hún hefur sann-
að gildi sitt og ástæða er
til þess að hvetja sem
flesta til að kynna sér
hana.
Monique van Oosten
Höfundur er sjúkraþjálfari og
buteykoþjálfari.
TENGLAR
..............................................
monique@centrum.is
www.buteyko.info
Árni Stefánsson viðskiptafræðingur
og lögg. fasteignasali
FASTEIGNASALAN
GIMLI GRENSÁSVEGI 13,SÍMI 570 4800 - FAX 570 4810
Traust þjónusta í 20 ár
Tilboð óskast
www.gimli.is - ww.mbl.is/gimli
Tilboð óskast í efri hæð og ris hússins nr. 74 við Laugaveg í
Reykjavík. Húsið er samtals 154 fm en að grunnfleti 82 fm.
Húsið þarf að flytja af lóðinni og mun væntanlegur kaupandi
sjá um flutninginn.
Nánari upplýsingar veittar á skrifstofu Gimli í síma 570 4800.
Sími
530 6500
Finnbogi Hilmarsson,
Einar Guðmundsson og
Bogi Pétursson
löggiltir fasteignasalar
Opið mán.- fös. frá kl. 9-17
www.heimili.is
Fannafold 188
100 fm parhús á einni hæð.
Í einkasölu 3ja herbergja parhús á róleg-
um stað innst í botnlanga. Stór hellulögð verönd, góður garður í suðvestur,
sólstofa og gott útsýni. Húsið stendur í rólegu fjölskylduhverfi skammt frá
barna- og leikskóla, íþróttaaðstöðu, sundlaug og verslunarkjarna. Húsið getur
verið laust til afhendingar fljótlega. Nánari upplýsingar og fleiri myndir á
www.heimili.is
Sandra og Sigurður taka á móti áhugasömum frá kl 14-15.
Opið hús í dag
Laugavegur 182 • 4. hæð • 105 Rvík Fax 533 4811 • midborg@midborg.is
Björn Þorri hdl., lögg. fastsali, Karl Georg hrl., lögg. fastsali.
Sími 533 4800
Vatnagarðar – Leiga
– Ö r u g g f a s t e i g n a v i ð s k i p t i ! –
305,5 fm atvinnuhúsnæði á
tveimur hæðum í húsi byggðu
1979. Góðar innkeyrsludyr eru á
neðri hæð og góð lofthæð. Öll
efri hæðin er parketlögð og er öll
opið rými að undanskildu salerni
og eldhúsi með borðkrók. Öll
efri hæðin er með góðum glugg-
um með útsýni út á sundin.
Húsnæðið er laust. 8062.
www.eignastyring.is
Síðumúla 27 108 Reykjavík
sími 534 4040, fax 534 4044
Erlendur Davíðsson, lögg. fasteignasali og verbréfamiðlari
OPIÐ HÚS Í DAG KL. 14:00-15:00
RAUÐARÁRSTÍGUR 1, REYKJAVÍK
3JA HÆÐ TIL HÆGRI
Góð 3ja herbergja íbúð sem skipt-
ist í forstofu, stofu og borðstofu,
eldhús, baðherbergi og 2 svefn-
herbergi. Verð kr. 15,9 millj.
Katrín tekur á móti ykkur í dag
milli kl. 14 og 15.
Fr
u
m
Sími 534 4040
Fréttir á SMS