Morgunblaðið - 26.02.2007, Blaðsíða 20

20 MÁNUDAGUR 26. FEBRÚAR 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
GLÆSILEGUR ÁRANGUR
Staða íslenzku bankanna í augumumheimsins hefur gjörbreytztá einu ári. Fyrir tólf mánuðum
var um fátt meira rætt hér en
skýrslur sem greiningardeildir al-
þjóðlegra fjármálafyrirtækja sendu
frá sér í stríðum straumum þar sem
fjárhagslegur styrkleiki íslenzku
bankanna var dreginn mjög í efa.
Nú, ári síðar, sendir lánshæfis-
matsfyrirtækið Moody’s frá sér til-
kynningu um að fyrirtækið hafi
hækkað lánshæfismat íslenzku við-
skiptabankanna þriggja, Landsbank-
ans, Glitnis og Kaupþings. Langtíma-
skuldbindingar bankanna þriggja fá
einkunnina Aaa, sem er hæsta ein-
kunn sem fyrirtækið gefur.
Þetta þýðir að lánshæfismat ís-
lenzku bankanna er orðið jafnhátt og
banka á Norðurlöndum á borð við
Danske Bank, Nordea Bank og
Sampo Bank og hærra en t.d. Jyske
Bank en greiningardeildir sumra
þessara banka voru meðal þeirra sem
gagnrýndu íslenzku bankana hvað
mest á síðasta ári.
Þetta eru skemmtileg tíðindi fyrir
íslenzku bankana og mikil traustsyf-
irlýsing við þá.
Það er augljóst að þeir hafa tekið
skynsamlega á þeim vandamálum
sem þeir stóðu frammi fyrir á síðasta
ári og greitt farsællega úr þeim.
Augljóst er að viðbrögð þeirra við
erfiðri stöðu hafa styrkt þá mjög og
líklegt má telja að umsvif þeirra í öðr-
um löndum muni vaxa mjög á næstu
misserum.
Það er í sjálfu sér merkilegt að Ís-
lendingar skuli hafa náð svo miklum
árangri í alþjóðlegri fjármálastarf-
semi á svo skömmum tíma. Líkleg
skýring er m.a. að við eigum nú mjög
vel menntaða kynslóð fólks á bezta
aldri, sem hefur sótt menntun sína til
margra landa.
Hreiðar Már Sigurðsson, forstjóri
Kaupþings, sagði í samtali við Morg-
unblaðið í gær:
„Þetta kom okkur í raun nokkuð á
óvart. Sérfræðingar okkar hafa skoð-
að þessa nýju aðferðafræði Moody’s í
nokkra mánuði og bjuggust þeir við
að við mundum hækka um einn flokk í
Aa3.“
Halldór J. Kristjánsson, banka-
stjóri Landsbankans, sagði m.a. í
samtali við Morgunblaðið í gær:
„Þá skiptir það einnig miklu máli
að horfum á fjárhagslegum styrk
bankans var breytt úr neikvæðum í
stöðugar og kemur það ekki til sízt
vegna margháttaðra aðgerða bank-
ans til að minnka markaðsáhættu og
bæta lausafjárstöðu, meðal annars
með afar vel heppnaðri alþjóðlegri
innlánastarfsemi bankans.“
Og Bjarni Ármannsson, forstjóri
Glitnis, sagði í samtali við Morgun-
blaðið í gær:
„Það er […] afar jákvætt að hafa
fengið lánshæfismat upp á Aaa sem fá
fyrirtæki í heiminum geta státað sig
af.“
Það er ástæða til að óska bönkun-
um til hamingju með glæsilegan ár-
angur.
LYFJAKOSTNAÐUR OG LÍFSGÆÐI
Byltingarkenndar framfarir hafaorðið í þróun svokallaðra líf-
tæknilyfja á undanförnum árum og
hafa þau í mörgum tilvikum gerbreytt
lífi sjúklinga. En lyfin eru dýr og því
hefur vaknað spurning um það hvern-
ig eigi að fara með lyf sem getur kost-
að eina til tvær milljónir á ári að gefa
og jafnvel sex til sjö milljónir eins og
dæmi munu vera um. Spurningar um
jafnvægið á milli lyfjakostnaðar og
lífsgæða. Í fréttaskýringu í Morgun-
blaðinu í gær fjallar Pétur Blöndal um
þetta mál. Þar kemur í ljós að þegar
nýju líftæknilyfin komu fyrst á mark-
að og ljóst var hver kostnaðurinn yrði
var brugðið á það ráð að beina þessu í
ákveðinn farveg. Landspítali – há-
skólasjúkrahús metur gagnsemi
lyfjanna og hvaða sjúklingar njóti
þeirra. Kostnaði við þau var skipt á
milli Tryggingastofnunar, Landspít-
ala, annarra sjúkrahúsa og öldrunar-
stofnana.
„Í þessu ferli er ekki bara metin
gagnsemi heldur er það einnig vegið
ámóti því hversu mikið lyfið kostar,“
segir Sigurður B. Þorsteinsson, yfir-
læknir deildar lyfjamála á LSH, í
greininni. „Þetta er nokkurs konar
gagnsemi/arðsemismat, ef nota má
svo kuldalegt orð um viðkvæma hluti.
Og fram að þessu hefur verið nokkuð
góð sátt um þetta skipulag.“
Hér á landi hafa verið leyfð 28 líf-
tæknilyf og eru þau fyrst og fremst við
MS-sjúkdómnum, gigt, krabbameini,
augnsjúkdómum, húðsjúkdómum og
lungnaháþrýstingi. Það athyglisverða
er að í raun hafa öll líftæknilyf verið
leyfð hér á landi, eins og fram kemur
hjá Sigurði, og nýjustu lyfin eru nú til
umsagnar.
Hér er um að ræða lyf, sem aðeins
ríkustu ríki heims hafa efni á að nota. Í
máli Sigurðar kemur meira að segja
fram að hér hafi verið leyfð tvö
krabbameinslyf sem var hafnað á
Englandi og í Skotlandi þar sem þau
þóttu ekki skila nógu miklu til að rétt-
læta kostnaðinn.
Líftæknilyf geta valdið þáttaskilum
í lífi sjúklinganna. Í Morgunblaðinu í
gær lýsa þrír einstaklingar með liða-
gigt eða iktsýki áhrifum líftæknilyfja
á líf sitt. Einn þeirra, Kristján Þór
Hlöðversson, er spurður um hinn
mikla kostnað af lyfjunum: „Já, en á
móti kemur að ég er starfshæfur og
miðað við launin, sem ég hef, tel ég
mig borga vel til baka.“
Þess eru dæmi að líftæknilyf skilji á
milli þess að vera óvinnufær öryrki og
geta stunda fulla vinnu. Ekki þarf að
spyrja um muninn á þessu tvennu fyr-
ir einstakling og í raun ætti það ekki
að vera álitamál þegar lyf geta haft
svo mikið að segja.
hOg fyrir þá, sem vilja aðeins leggja
kalt mat á hlutina, má minna á að það
getur líka kostað skildinginn að gefa
þessi lyf ekki. Hér á landi hefur ákjós-
anlegasta leiðin verið valin: líftæknilyf
eru leyfð og þeir sem á þeim þurfa að
halda njóta þeirra. Það er mannúðleg-
asta lausnin og efnin eru til staðar.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
FRÉTTASKÝRING
Eftir Ásgeir Sverrisson
asv@mbl.is
Að sönnu hefur áður komiðtil harðra orðaskipta. Ogreynslan kennir aðmönnum hættir til að of-
túlka slíkar yfirlýsingar og hrapa
að ótímabærum ályktunum. Það á
einnig við nú; til eru þeir sem telja
afdráttarlaus ummæli Vladímírs V.
Pútíns Rússlandsforseta á ráð-
stefnu í Þýskalandi fyrr í mánuðin-
um til marks um að nýtt kalt stríð
sé yfirvofandi. Ræða forsetans var
að sönnu merkileg og mögnuð um
sumt en gefur vart tilefni til svo
dramatískra ályktana. Á hinn bóg-
inn varpar hún ljósi á afstöðu rúss-
neskra ráðamanna til þróunar mála
á alþjóðavettvangi og þó einkum
djúpstæða óánægju þeirra vegna
framgöngu stjórnar George W.
Bush Bandaríkjaforseta. Í þeim
efnum er enn eitt kuldakastið hafið.
En ræða Pútíns var einnig hugsuð
til „innanlandsneyslu“; þeim boð-
skap var skilmerkilega komið til
rússnesku þjóðarinnar að Rússland
hefði stórlega styrkt stöðu sína á al-
þjóðavettvangi í valdatíð forsetans
en engu að síður væru óvinirnir enn
við virkisveggina. Og þá afstöðu ber
fyrst og fremst að setja í samhengi
við forsetakosningarnar sem fram
fara eystra á næsta ári þegar arf-
takinn sem Pútín velur verður
krýndur.
Réttnefnd „þrumuræða“ Pútíns
virtist koma þátttakendum á Ör-
yggisráðstefnunni í München í opna
skjöldu. Ráðstefna þessi, sem hóf
göngu sína á sjöunda áratugnum, í
miðju kalda stríðinu, er haldin á ári
hverju og hana sækja ráðherrar,
háttsettir embættismenn, þing-
menn og sérfræðingar. Ráðstefnan
hefur löngum reynst mikilvægur
vettvangur fyrir skoðanaskipti um
alþjóðleg öryggismál og fór lengst-
um fram innan vébanda Atlants-
hafsbandalagsins (NATO). Meðal
þeirra sem hlýddu á ræðu Rúss-
landsforseta voru Robert Gates,
nýr varnarmálaráðherra Banda-
ríkjanna, og Angela Merkel, kansl-
ari Þýskalands.
Forseti Rússlands er maður
heldur kuldalegrar yfirvegunar og
enginn vafi leikur á því að hann
hafði ákveðið að nýta sér þennan
vettvang til réttnefndrar stórárásar
á Bandaríkin undir stjórn George
W. Bush forseta. Um sumt minntu
ummæli Pútíns á yfirlýsingar hans
fyrir innrás Bandaríkjamanna og
Breta í Írak árið 2003 er Rússar
skipuðu sér í forystusveit þeirra
þjóða sem mótmæltu þeim gjörn-
ingi af mestum þunga.
„Stórhættulegt ójafnvægi“
Pútín lýsti yfir því í München að
Bandaríkjamenn hefðu „farið yfir
strikið“, virt öll mörk að vettugi, á
undanliðnum árum og ætti það við
um öll svið alþjóðamála. Bandarísk
stjórnvöld hefðu þvingað önnur ríki
til undirgefni. Það ójafnvægi sem
ríkti á alþjóðavettvangi sökum yf-
irgangs Bandaríkjastjórnar þýddi í
raun aðeins eitt; hugsunin væri sú
að hýsa allt ákvörðunarvald á ein-
um stað og skapa heim þar sem að-
eins einn herra drottnaði yfir öllum
öðrum. Yfirráðastefna Bandaríkja-
manna á alþjóðavettvangi hefði ein-
ungis haft hörmungar í för með sér
og ætti ekkert skylt við lýðræði.
„Stað- og svæðisbundnum átökum
hefur ekki fækkað. Fjöldi þeirra
sem týnt hafa lífi hefur ekki minnk-
að heldur þvert á móti aukist. Við
fáum ekki greint taumhald í neinum
efnum, aðeins hamslausa beitingu
valds,“ sagði Rússlandsforseti. Pút-
ín kvað þetta ástand mála „stór-
hættulegt“, öryggisleysið væri al-
gjört þar eð enginn treysti á að
njóta verndar alþjóðalaga. Banda-
ríkjamenn hefðu þráfaldlega efnt til
átaka en ekki auðnast að ná fram
niðurstöðu í neinum þeirra.
Í ræðu Pútíns kom einnig fram að
gagnrýni sem hann hefur sætt,
einkum af hálfu Bandaríkjamanna
og nokkurra Evrópuleiðtoga, þess
efnis að lýðræði hafi mjög átt undir
högg að sækja í valdatíð hans í
Rússlandi hefur hitt í mark. „Þeir
eru öllum stundum að kenna Rúss-
um lýðræði. En kennarar okkar
hafa, af einhverjum sökum, engan
raunverulegan áhuga á að kynna
sér það sjálfir.“
Pútín vék að þeim áformum
Bandaríkjamanna að koma upp
varnarkerfi gegn eldflaugum í
tveimur nýjum NATO-ríkjum, Pól-
landi og Tékklandi. „Hvers vegna
er nauðsynlegt að koma fyrir her-
búnaði við landamæri okk
er sú áætlun í samræmi
samtímans. Hver er hin r
lega ógn? Hryðjuverkast
sagði forsetinn og ítrek
framt andstöðu Rússa vi
stækkun Atlantshafsbanda
Bandarískir embættism
á síðustu vikum og mánu
faldlega lýst yfir því að var
ið sem áformað er að kom
Tékklandi og Póllandi sé e
að til að bregðast við mögu
af hálfu Rússa. Kerfið verð
til að unnt reynist að gra
flaugum sem svonefnd „út
kunni að beina að skotm
Evrópu og Bandaríkjun
einkum horft til Írans og
Kóreu í þessu sambandi
væna stjórn Bush forset
vilja með þessu hrinda af
vígbúnaðarkapphlaupi.
Árás Cheneys svarað
Ræðu Rússlandsforseta
í margvíslegt samhengi á v
alþjóðamála þótt vísun
framgöngu stjórnar Bush f
augljós. Við hæfi sýnist í þe
bandi að minna á ræðu s
Cheney, varaforseti B
anna, flutti á ráðstefnu í
Litháen í maímánuði í fy
lýsti Cheney m.a. yfir því
Vladímírs V. Pútíns hefði s
unnið að því að hefta fr
lýðræðisins í Rússlandi. S
brytu nú purkunarlaus
grundvallarréttindum þeg
nefndi varaforsetinn til sög
fjölmiðlun, starfsemi stj
flokka, trúfrelsi og óhefta s
áhugasamtaka ýmissa. Rá
Moskvu hefðu einnig nota
olíuútflutning sem tæki í
að ögra öðrum þjóðum o
þær. Vísaði varaforseti
þessu til gasútflutnings R
Úkraínu sem þeir höfðu st
skeið í janúarmánuði að
mati í pólitískum tilgangi.
virtist sem „andstæðingar
í Rússlandi leituðust við að
„ávinning“ undanliðinna
því að hundsa leikreglur
ins. Slíkt gæti haft áhrif á s
Rússa við aðrar þjóðir. Ch
þó fram að bandarískir r
teldu ekki hættu á að Rús
ust í hóp óvinaþjóða.
Þjóðhyggja Vladímír V. Pútín Rússlandsforseti leggur blómsveig að gröf óþekkta hermannsins á Degi
Nýtt kuldak
Þrumuræða Vladímírs V. Pútíns á ráðstefnu í Þýskala
gagnrýni Rússa á stefnu Bandaríkjastjórnar frá lokum