Morgunblaðið - 10.03.2007, Qupperneq 5

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 10. MARS 2007 5
 ÍR flutti inn fyrsta útlenda
handboltaþjálfarann sem hingað
kom; Danann Henning Isachsen
sem dvaldi hér í Reykjavík árið
1947 og annaðist kennslu í hand-
knattleik hjá ÍR fram á vorið 1948.
Um síðir kenndi Isachsen ekki
bara hjá ÍR eingöngu heldur einn-
ig hjá Fram og Víkingi.
 ÍR-ingarnir Guðmundur Ing-
ólfsson og Ólafur Guðmundsson
tryggðu Íslandi sigur í fyrstu
landskeppninni í sundi en keppt
var við Norðmenn í maí 1948 í
Sundhöllinni.
Keppnin var jöfn og hörð allt þar
til komið var að 100 metra bak-
sundi undir lokin. Ólafur vann
sundið óvænt og Guðmundur varð
annar. Reið frammistaða þeirra
baggamuninn um sigur í lands-
keppninni.
 ÍR er fyrsta félagið sem fær er-
lend félagslið í handknattleik til að
koma hingað til lands. Kom sam-
eiginlegt lið dönsku liðanna Ajax
og HG með flugvélinni Heklu 17.
maí 1948 og lék fjóra leiki á viku.
Ajax var Danmerkurmeistari inn-
anhúss á þessum tíma og HG í
þriðja. Helmingur leikmannanna
sem hingað komu var í dönskum
landsliðum og héðan fóru Danirnir
ósigraðir.
 ÍR-ingurinn Haukur Clausen
vann sigur í fyrstu grein fyrstu
landskeppni Íslendinga, við Norð-
menn á Melavelli sumarið 1948.
Þeir Finnbjörn Þorvaldsson, einn-
ig ÍR-ingur, unnu fjórar greinar
sem voru þær einu sem Íslend-
ingar sigruðu í.
 ÍR eignaðist fyrsta Íslands-
meistarann í badminton er Einar
Jónsson bar sigur úr býtum í úr-
slitaleik við Ágúst Bjartmarz frá
Stykkishólmi með 15:12 og 15:11
hinn 1. júní 1949.
 ÍR sendi tíu manna flokk frjáls-
íþróttamanna í tíu daga keppnisför
til Skotlands og Írlands í lok júní
1949. Voru þetta fyrstu íslensku
íþróttamennirnir sem kepptu í
hinu frjálsa Írlandi.
 ÍR-ingurinn Örn Clausen átti
hlut í heimsmeti er hann hljóp í al-
þjóðlegri sveit sem setti heimsmet
í 1.000 metra hlaupi árið 1949.
Stóð metið í 11 ár. ÍR-ingurinn
Haukur Clausen setti Norður-
landamet í 200 metra hlaupi, 21,3
sek., árið 1950. Var sá tími besti
árangur Evrópubúa þetta ár.
 ÍR stóð fyrir fyrstu kennslu hér-
lendis í ísknattleik og skautahlaupi
9. janúar 1951 í samstarfi við
Skautafélag Reykjavíkur.
Undirstöðuatriði leikreglna voru
kennd í ÍR-húsinu við Túngötu en
síðan fór kennslan fram á Tjörn-
inni. Eistlendingurinn Ewald Mik-
son [faðir knattspyrnumannanna
Jóhannesar og Atla Eðvaldssona]
annaðist kennsluna en hann var
eitt sinn í landsliði Eistlendinga í
ísknattleik.
Óskum ÍR til hamingju
með 100 ára afmælið!
Eftir Ívar Benediktsson
iben@mbl.is
Haukur var einn fremsti sprett-
hlaupari heims á sinni tíð og var á
meðal þátttakenda á Ólympíuleikun-
um í London 1948. Hann varð Norð-
urlandameistari í 200 m hlaupi 1947,
á 19. ári. Haukur setti Norðurlanda-
met í 200 m hlaupi árið 1950, 21,3
sekúndur, sem stóð í rúman áratug
og var jafnframt besti tími Evrópu-
búa í greininni það árið. Metið setti
Haukur í Eskilstuna í Svíþjóð aðeins
tíu dögum eftir Evrópumeistaramót-
ið í Brussel þar sem hann var neydd-
ur til þess að hlaupa 100 metra en
ekki heimilað að spreyta sig í sinni
bestu grein. Tími Hauks, 21,3, hefði
dugað til sigurs á EM í Brussel.
„Fararstjórnin ákvað að láta
Hauk hlaupa 100 metra á EM 1950
gegn vilja hans. Haukur vildi keppa í
200 metrunum. Svona var félagapóli-
tíkin á þessum árum. Það var hart á
milli KR og ÍR,“ segir Jón Þ. og bæt-
ir því við að þessi ákvörðun hafi setið
í Hauki og örugglega komið í veg
fyrir að keppnisferill hans varð ekki
mikið lengri, en hann hélt nokkru
síðar til háskólanáms í Bandaríkjun-
um.
„Það er hart að meina manni að
keppa í sinni bestu grein þar sem
hann átti möguleika á að komast í
verðlaunasæti eða að verða Evrópu-
meistari,“ segir Jón ennfremur.
Haukur hafnaði í 5. sæti af 6 kepp-
endum í úrslitum í 100 m hlaupsins á
EM 1950 á 10,8 sekúndum, eftir að
hafa einnig hlaupið vel í undanrásum
og undanúrslitum.
Síðasta stóra mótið sem Haukur
tók þátt í var hin fræga landskeppni
á Bislett-leikvanginum í Ósló 28. og
29. júní 1951 þegar Íslendingar unnu
bæði Norðmenn og Dani. Haukur
tognaði þá í miðju 200 m hlaupi en
komst af mikilli keppnishörku í mark
í 4. sæti.
Haustið 1951 tók Haukur þátt í
tugþraut og náði þá 18. besta árangri
í greininni í Evrópu það árið. Sam-
kvæmt núverandi stigatöflu fékk
Haukur 6.515 stig í þrautinni.
Meðal þriggja bestu í heimi
Örn, bróðir Hauks, var á meðal
þriggja bestu tugþrautarmanna í
heiminum í kringum 1950. Hann
hafnaði í 12. sæti í tugþraut á Ólymp-
íuleikunum í London þrátt fyrir að
hafa lítið sem ekkert æft sumar
keppnisgreinar þrautarinnar. Örn
keppti með Norðurlandaúrvalinu
gegn Bandaríkjunum árið eftir og
var einnig þá í sveit sem setti heims-
met í 1.000 m boðhlaupi sem stóð í
rúman áratug. Örn vann silfurverð-
laun í tugþraut á Evrópumeistara-
mótinu í Brussel 1950 eftir ævintýra-
lega keppni við Frakkann Ignache
Heinrich sem vann með 67 stiga
mun. Þeir háðu eftirminnilegt ein-
vígi á Melavelli sumarið eftir þar
sem Örn hafði betur í tveggja daga
keppni þar sem ekki færri en 10.000
manns fylgdust með hvorn dag. Þá
setti Örn Íslandsmet í tugþraut sem
stóð í 11 ár eða þar til Valbjörn Þor-
láksson, þá einnig ÍR-ingur, bætti
metið um 94 stig 28. ágúst 1962.
Í fyrrgreindri landskeppni Íslend-
inga við Norðmenn og Dani á Bislett
1951 tók Örn þátt í fimm greinum og
átti ekki hvað sístan þátt í sigri ís-
lensku sveitarinnar. Örn vann 110 og
400 m grindahlaup, var í sigursveit í
4x100 m boðhlaupi, hafnaði í þriðja
sæti í langstökki og í 100 m hlaupi
þar sem hann hljóp í skarðið fyrir
Hauk bróður sinn.
Örn var skráður til þátttöku í tug-
þraut á Ólympíuleikunum í Helsinki
1952 en meiddist á leið til leikanna
og gat ekki verið með. Íslandsmet
Arnar í tugþraut árið 1951 hefði
nægt honum til silfurverðlauna á Ól-
ympíuleikunum í Helsinki 1952.
Þar með lauk keppnisferli eins
allra fremsta íþróttamanns sem Ís-
land hefur alið af sér.
Clausen-bræður
hættu of snemma
TVÍBURABRÆÐURNIR Haukur og
Örn Clausen eru án efa einhverjir
fremstu og glæsilegustu íþrótta-
menn í sögu íslenskra íþrótta, en
báðir kepptu þeir fyrir ÍR. Yfir nöfn-
um þeirra ríkir dýrðarljómi enda
náðu þeir einstökum árangri á stutt-
um íþróttaferli. „Þeir voru varla
byrjaðir þegar þeir hættu 22 ára
gamlir,“ segir Jón Þ. Ólafsson, fyrr-
verandi Íslandsmethafi í hástökki.
„Báðir hefðu þeir getað náð stór-
kostlegri árangri en þeir í raun náðu
hefðu þeir haldið áfram í nokkur ár,
en því var ekki að heilsa,“ segir Jón
ennfremur.
Morgunblaðið/Sigurður Jökull
Fjórir fræknir Þeir voru meðal þeirra sem komu saman hinn 29. júní 2001
og minntust þessa að rétt 50 ár voru liðin frá fræknum sigri frjálsíþrótta-
manna og knattspyrnumanna á Dönum, Norðmönnum og Svíum sama dag-
inn. Frjálsíþróttalandsliðið vann Dani og Norðmenn í landskeppni í frjáls-
íþróttum á Bislett-leikvangi í Ósló og knattspyrnulandsliðið lagði Svía á
Melavelli á sigurdeginum mikla, 29. júní 1951. F.v., Örn Clausen, ÍR, Ingi
Þorsteinsson, KR, Haukur Clausen, ÍR, og Finnbjörn Þorvaldsson, ÍR.
Fjórum árum eftir að hafa unnið
silfrið í Melbourne hafnaði Vilhjálm-
ur í 5. sæti í þrístökki á Ólympíu-
leikunum í Róm, stökk 16,37 metra.
Nokkru fyrir leikana jafnaði hann
gildandi heimsmet, stökk 16,70
metra. Sá árangur stendur enn sem
Íslandsmet og er elsta gildandi Ís-
landmetið um þessar mundir og virð-
ist sem það verði ekki bætt alveg á
næstunni.
Minna hefur farið fyrir því að Vil-
hjálmur vann bronsverðlaun í þrí-
stökki á Evrópumeistaramótinu í
Stokkhólmi í ágúst 1958. Hann stökk
16 metra slétta og var aðeins tveim-
ur sentimetrum á eftir silfurhafan-
um og 37 sentímetrum fyrir aftan
sigurvegarann, Józef Schmidt frá
Póllandi sem einnig varð ólympíu-
meistari í Róm 1960.
Verðlaun Vilhjálms í Stokkhólmi
1958 voru þau fjórðu sem Íslending-
ur vann á Evrópumeistaramóti í
frjálsíþróttum.
Á Evrópumeistaramótinu 1962,
sem haldið var í Belgrad, var Vil-
hjálmur einnig í fremstu röð, hreppti
6. sætið, stökk 15,62 metra, en í und-
anúrslitum stökk hann 15,76 metra.
Þegar þarna var komið við sögu
hafði Vilhjálmur dregið nokkuð úr
æfingum og fór svo að þetta var síð-
asta mótið sem hann tók þátt, að
sögn Jón Þ. Ólafssonar. „Á þessum
tíma var Vilhjálmur kennari á Bif-
röst og það gekk ekki til lengdar að
aka fyrir Hvalfjörðinn og í bæinn til
þess að geta æft við þokkalegar að-
stæður,“ segir Jón.
Mótið í Belgrad var þriðja Evr-
ópumeistaramótið sem Vilhjálmur
tók þátt í og var hann aðeins annar
Íslendingurinn sem náði þeim
áfanga, hinn fyrsti var Gunnar Hus-
eby sem var með 1946, 1950 og 1958.
Á fyrsta Evrópumótinu sem Vil-
hjálmur tók þátt, 1954 í Bern í Sviss,
þá tvítugur, stökk hann 14,10 metra
og varð í 17. sæti í undanúrslitum og
komst ekki áfram.
„Vilhjálmur var gríðarlegur
keppnismaður sem náði alltaf sínu
besta í harðri keppni,“ segir Jón Þ.
Ólafsson, sem æfði um tíma við hlið
Vilhjálms. „Auk þess æfði hann alltaf
vel og skynsamlega.“
Vilhjálmur hafði langstökk sem
aukabúgrein árum saman og setti Ís-
landsmet árið 1957, stökk 7,46
metra. Það met stóð allt fram til árs-
ins 1984.
„Vilhjálmur var gríðar-
legur keppnismaður“
VAFALAUST á enginn íslenskur
frjálsíþróttamaður eins glæsilegan
feril að baki og Vilhjálmur Ein-
arsson, oft nefndur „silfurmað-
urinn“ eftir að hann vann fyrstur
verðlaun Íslendinga á Ólympíu-
leikum þegar hann hafnaði óvænt í
öðru sæti á leikunum í Melbourne í
Ástralíu 1956. Þá stökk Vilhjálmur
16,26 metra sem var ólympíumet
nokkra stund. Hann keppti á fimm
stórmótum, komst í úrslit á fjórum
þeirra og vann til verðlauna á
tveimur.
íl-
r-
m.
ef-
ót-
ar ef maður hefði lagt upp úr því að æfa
hann.“
Á fyrstu keppnisárum Jóns lentu há-
stökkvarar ekki á dýnum heldur í sandi
og m.a. var svo á Ólympíuleikunum í
Tókýó 1964. „Eftir það fara dýnurnar
að koma fram, en þær voru misgóðar.
Eftir að Fosbury-stíllinn kom fram var
nauðsynlegt að hafa góðar dýnur, ann-
að var lífshættulegt.
Þegar maður stökk með grúfuað-
ferðinni og lenti í sandinum þá varð
alltaf að hafa það í huga að maður átti
eftir að lenda, maður mátti ekki
gleyma sér. Það var of hart að lenda á
bakinu og því var nauðsynlegt að bera
fyrir sig höndina til þess að taka mesta
þungann af fallinu.
Síðan þegar á keppnina leið þá vildi
sandurinn fara að þjappast þótt reynt
væri að raka hann saman.“
Jón fylgist enn vel með frjálsíþrótt-
um og vart fer fram það mót sem ekki
má sjá hann meðal áhorfenda. Jón
horfir bjartsýnum augum fram á veg-
inn eftir að bylting varð í aðstöðumál-
um frjálsíþróttamanna í Reykjavík
með tilkomu frjálsíþróttahluta Laugar-
dalsvallar fyrir rúmu ári. „Ég er von-
góður og ánægður með að sjá hversu
mikið er af ungu og efnilegu fólki að
æfa frjálsíþróttir um þessar mundir,
bæði hjá mínu félagi og öðrum. Það
virkilega ánægjulegt að sjá þetta,“ seg-
ir hinn síungi Jón Þ. Ólafsson sem
ennþá keppir og heldur upp á 50 ára
keppnisafmæli sitt á þessu ári.
m í kringum 1960. Hér lyftir hann sér yfir
il sögunnar heldur urðu menn að gera sér
sem best nú um stundir.
kjallara
r