Morgunblaðið - 25.03.2007, Blaðsíða 24

24 SUNNUDAGUR 25. MARS 2007 MORGUNBLAÐIÐ
H
ANN er mikill Finni –
hófstilltur í fram-
göngu allri og málæði
hefur aldrei verið
honum til trafala.
Matti Vanhanen hefur tekist að nýta
sér þessa þjóðlegu eiginleika með
ágætum árangri. Flest bendir til þess
að hann verði áfram forsætisráð-
herra Finnlands enda er Vanhanen
vinsæll með afbrigðum og slyngur
stjórnmálamaður.
Vanhanen er leiðtogi Miðflokksins,
sem hélt naumlega velli sem stærsti
stjórnmálaflokkur Finnlands í þing-
kosningunum 18. þessa mánaðar. Að
fráfarandi ríkisstjórn stóðu Mið-
flokkurinn, Jafnaðarmannaflokkur-
inn og Sænski þjóðarflokkurinn.
Stjórnin hélt að vísu velli en jafnaðar-
menn urðu fyrir þungu höggi í kosn-
ingunum og hafa ekki notið minna
fylgis í 45 ár. Íhaldsmenn teljast sig-
urvegarar kosninganna, bættu við sig
tíu mönnum og þykir því líklegt að
Vanhanen telji stjórnarmyndun með
þeim heppilegan kost í stöðunni. Slík
stjórn myndi alltjent endurspegla úr-
slit kosninganna. Stjórn þessara
tveggja flokka hefði eins sætis meiri-
hluta á þingi þar sem 200 fulltrúar
sitja. Sænski þjóðarflokkurinn gæti
lagt stjórninni til níu menn og þannig
tryggt traustan meirihluta.
Því verður vart haldið fram að
miklar sviptingar einkenni stjórnmál
í Finnlandi. Að vísu telst góður ár-
angur Íhaldsflokksins (22,3% at-
kvæða og 50 menn) athyglisverður og
fyrir honum fer trúlega framtíðar-
maður, hinn 35 ára gamli Jyrki Katai-
nen. Flokkurinn boðar m.a. að Finn-
um beri að leita eftir aðild að
Atlantshafsbandalaginu (NATO) en
ólíklegt er að íhaldsmenn láti stranda
á þeirri kröfu í stjórnarmyndunarvið-
ræðum. Almennt gildir um stóru
flokkana þrjá í Finnlandi að fleira
sameinar þá en greinir að.
Miðflokkurinn tapaði að vísu fjór-
um þingmönnum í kosningunum en
yfirburðastaða Vanhanens í finnsk-
um stjórnmálum er slík að telja verð-
ur nánast óhugsandi að hann sinni
ekki áfram embætti forsætisráð-
herra. Í könnunum fyrir kosningarn-
ar kvaðst helmingur kjósenda þeirr-
ar hyggju að best færi á því að
Vanhanen stýrði þjóðarskútunni.
Venjulegur náungi
Ferill Vanhanens er að sönnu
glæsilegur og á tímum hamslausrar
fjölmiðlunar, leiðtogahyggju og sjón-
varpsstjórnmála má ef til vill merki-
legt teljast að hann skuli hafa náð
þeim árangri sem raun ber vitni. Víst
er að fáir töldu hann sérstakt leið-
togaefni er hann tók við embætti
varnarmálaráðhera Finnlands í apr-
ílmánuði árið 2003. Tæpum þremur
mánuðum síðar hafði hann tekið við
sjálfu forsætisráðuneytinu eftir
óvænta afsögn Anneli Jäätteenmäki.
Hún hafði fyrst finnskra kvenna hlot-
ið þessa upphefð en neyddist til að
segja af sér sökum ásakana um að
hún hefði logið að þingi og þjóð.
Svonefndir „álitsgjafar“ og mann-
vitsbrekkur aðrar höfðu almennt og
yfirleitt litla trú á því að Vanhanen
myndi skipa sér í flokk þungavigtar-
manna í finnskum stjórnmálum. En
það mat þeirra reyndist beinlínis
rangt. Vanhanen náði strax vel til
þjóðarinnar, skrúðmælgi er honum
framandi og hófstillt en ákveðin
framganga hans féll í góðan jarðveg.
Hann sýnist hins vegar merkilega
laus við sjálfhverfu og þykir engan
veginn geislandi persónuleiki. „Hann
er verulega feiminn, alvarlegur og
jafnvel þurr á manninn. Hann er
langt frá því að vera framúrskarandi
ræðumaður. Þetta er einfaldlega
venjulegur náungi,“ segir Björn
Mansson, leiðarasmiður við finnska
Huvudstadsbladet. Vanhanen er
einnig „þurr“ í þeim skilningi að hann
neytir ekki áfengis, segir það vont á
bragðið. Í frítímanum hefur hann
einkum unun af því að höggva við í
eldstæðið auk þess sem umbætur á
heimilinu munu eiga hug hans allan
þegar vinnunni sleppir. Byggingar-
list og sagnfræði hafa og löngum
höfðað til hans.
Sleit ástarsambandinu
með sms-skilaboðum
Í Finnlandi tíðkast lítt að fjalla um
einkalíf stjórnmálamanna í fjölmiðl-
um. Á hinn bóginn fær lýðurinn í
landinu vart dulið áhuga sinn á einka-
lífi Vanhanens einkum, að því er virð-
ist, sökum þess að hann er maður ein-
hleypur nú um stundir. Hann skildi
við Merju, eiginkonu sína og móður
tveggja barna þeirra, árið 2005.
Vanhanen stóð um skeið í sam-
bandi við fráskilda þriggja barna
móður, Susan Kuronen. Mikla at-
hygli vakti þegar upplýst var að hann
hefði slitið því sambandi með frum-
legum en heldur ópersónulegum
hætti; Vanhanen sendi henni sumsé
sms-skilaboð í þessa veru. Kuronen
skrifaði bók, „Brúður forsætisráð-
herrans“, þar sem hún greindi ítar-
lega frá sambandi þeirra og hélt því
m.a. fram að „Matti“ hefði verið
„andstyggilegur“ og „kuldalegur“.
Þær upplýsingar virðast hafa orðið til
þess að auka enn vinsældir Vanha-
nens. Forsætisráðherrann nýtur
sýnilega kvenhylli, a.m.k. völdu les-
endur kvennatímarits eins hann kyn-
þokkafyllsta karlmann Finnlands ár-
ið 2005.
Vanhanen kveðst vera „pragmat-
isti“ þegar að Evrópumálum kemur
og það sýnist eiga við um fleiri svið
stjórnmálanna. Framganga ríkis-
stjórnarinnar á sviði efnahagsmála
hefur og einkennst af kredduleysi
enda hefur það markmið náðst að
lækka skatta og skapa um leið
100.000 ný störf.
Hann var fulltrúi þings Finna er
unnið var að gerð nýrrar stjórnar-
skrár Evrópusambandsins (ESB) á
árunum 2002 og 2003. Vanhanen,
sem löngum hefur verið alinn til efa-
semdarmanna um ágæti samruna-
ferlisins á vettvangi þess apparats,
blés þá á allt tal um að bera bæri
stjórnlögin nýju undir þjóðaratkvæði
í Finnlandi. Og venju samkvæmt
reyndi hann ekki að dylja hugsun
sína og nálgun með löngum ræðum.
„Ég tel að samningurinn sé of flókinn
til að unnt sé að bera hann undir
þjóðina,“ sagði hann þá. Finnska
þingið staðfesti síðan stjórnarskrár-
sáttmálann í desembermánuði árið
2006.
Vanhanen hóf í liðinni viku viðræð-
ur við foringja Íhaldsflokksins og
jafnaðarmann. Talið er að þær við-
ræður standi í nokkrar vikur og ný
ríkisstjórn taki tæpast við völdum
fyrr en um miðjan næsta mánuð.
Staða þessa óvenjulega forsætisráð-
herra virðist afar traust og að líkind-
um mun Matti Vanhanen setja mark
sitt á finnsk stjórnmál um mörg
ókomin ár.
Skraufþurr en þjóðlegur
SVIPMYND»
REUTERS
Vinsæll Matti Vanhanen nýtur mikils trausts en margir töldu hann lítt til
leiðtogastarfa fallinn er hann hófst óvænt til valda í júnímánuði árið 2003.
Í HNOTSKURN
»Matti Vanhanen fæddist 4.nóvember árið 1955 í iðn-
aðarbænum Jyväskylä. Hann
gekk til liðs við Miðflokkinn
árið 1976.
»Hann hóf að láta til síntaka á sviði sveitarstjórn-
armála árið 1981 en fjórum ár-
um síðar söðlaði hann um og
gerðist blaðamaður.
»Vanhanen lauk prófgráðuá sviði stjórnmálafræða
árið 1989 og tveimur árum síð-
ar var hann kjörinn til setu á
þingi. Í fyrra gaf hann kost á
sér í forsetakosningum. Hann
varð þriðji og hlaut rúm 18%
atkvæða.
Matti Vanhanen, forsætisráðherra Finnlands, er um margt óvenjulegur stjórnmálamaður
Eftir Ragnhildi Sverrisdóttur
rsv@mbl.is
F
jögur ár voru liðin sl.
miðvikudag frá innrás
Bandaríkjamanna og
stuðningsmanna þeirra í
Írak. Rúmum mánuði
eftir innrásina lýsti George W. Bush
Bandaríkjaforseti yfir að í barátt-
unni um Írak hefðu Bandaríkin og
bandamenn þeirra haft sigur
Friður er þó ekki í sjónmáli. Í höf-
uðborg Íraks, Bagdad, eru morð og
rán daglegt brauð og enginn er þar
öruggur. Heiftarleg átök geisa milli
sjíta og súnníta og í sumum hverfum
borgarinnar, þar sem þessir hópar
bjuggu áður í sátt og samlyndi, búa
nú aðeins sjítar, en súnnítar í öðrum.
Írakar blogga eins og aðrar þjóðir
og auðvitað snúast margar færsl-
urnar um ástandið í landinu. Salam
Pax heitir maður sem bloggar frá
Bagdad og pistlar hans eru hluti af
umfjöllun BBC Newsnight um
ástandið í Írak fjórum árum eftir
innrás. Í síðasta pistli sínum sagði
hann m.a. að Bandaríkjastjórn væri
loks hætt að afneita aðstæðum fjög-
urra milljóna Íraka, sem hafa þurft
að yfirgefa heimili sín. Um tvær
milljónir hafa flúið til nágranna-
ríkja, en aðrar tvær eru enn innan
landamæra Íraks, súnnítar sem hafa
flúið svæði sjíta eða öfugt og kúr-
dískar fjölskyldur eru sjaldséðar á
þeim svæðum sem byggð eru aröb-
um. „Skipting Íraks verður brátt að
raunveruleika og sumir segja að hún
sé það þegar. Og satt best að segja
fögnum við hverju því sem stöðvað
getur blóðsúthellingarnar, sama
hversu óæskilegt okkur þótti það í
fyrstu,“ segir Salam Pax.
Á bloggi ónefndrar, íraskrar konu
(http://iraqiya76.blogspot.com/)
segir: „Ég vil geta farið í vinnuna og
hugsað um eitthvað annað en „æ,
nei, hér gæti sprungið sprengja, eða
kannski þarna … hver á að hugsa
um dóttur mína ef ég dey?“ Svona
hef ég hugsað frá því að sprengjan
sprakk rétt hjá bílnum okkar. Mjög
nálægt, kannski í 40 metra fjarlægð.
Við sluppum fyrir kraftaverk. Ef
ökumaðurinn hefði ekið aðeins
lengra væri ég ekki hér. Mig langar
að hugsa um eitthvað annað, vinn-
una, frí, hvað ég eigi að hafa í mat-
inn, en ég hugsa bara um hvort ég
komist heim á lífi. Ég vildi óska þess
að sá dagur kæmi fljótlega að ég
þyrfti ekki að hugsa svona!“
Nabil er 19 ára nemi í Bagdad.
Hann lýsir sprengjuárás á hús ná-
granna á bloggi sínu http://
nabilsblog.blogspot.com/:
„Við hlupum inn í hús ömmu
minnar og biðum í nokkrar mínútur.
Stuttu síðar heyrðum við öskur og
hróp, fólk hljóp um göturnar og við
hlupum út til að sjá hvað var að ger-
ast. Fyrst sá ég ekkert fyrir ryki og
ösku, en svo sá ég að reykjarbólstrar
komu upp úr þakinu á húsi nágrann-
ans, sem er beint á móti húsinu
mínu. Ég hljóp með fólkinu inn í hús-
ið til að kanna hvort einhverjir
hefðu komist af, þarna voru konur
um allt og hrópuðu „hjálpið honum,
hjálpið honum, hann er uppi á þaki“
og á meðan féllu sprengjur hér og
þar nærri okkur. Ég og fleiri hlup-
um upp á þak hússins og þar lá ná-
granni minn. Fæturnir höfðu farið
af honum í sprengingunni, honum
blæddi mjög mikið og hann var allur
í blóði. Ég fékk algjört áfall, hrædd-
ur og skelfingu lostinn og vissi ekki
hvað ég átti að gera. Maður við hlið-
ina á mér kallaði: „Komdu, lyftu
honum með mér, förum með hann á
spítalann.“ .Ég hljóp til hans og hélt
á nágranna mínum með honum, við
fórum niður á götu og þar stöðvaði
góður maður bíl sinn og ók okkur á
spítalann. Þótt ég hafi bundið um
stúfana og þrýst á til að reyna að
stöðva blæðinguna þá var hann dá-
inn þegar við komum á spítalann,
honum blæddi svo mikið.
Á spítalanum var ekkert gert, af
því að hann var dáinn, þeir fóru með
hann í kæli. Fljótlega kom sonur ná-
granna míns á spítalann, hann grét
og hrópaði „Hvar er hann? Ég vil sjá
hann.“ Við fórum í kælinn en það
var í raun ekki kælir, líkin lágu á
gólfinu, því það voru of mörg lík og
þau komust ekki öll í kælinn. Það
var viðbjóðslegt og sorglegt að sjá
líkin á gólfinu, flest voru þetta fórn-
arlömb sprengjuvörpuárásanna.“
Fleiri bloggsíður, sem lýsa dag-
legu lífi í Írak og lífi flóttamanna ut-
an landsins, er að finna á slóðinni
http://iraqblogcount.blogspot.com/
Lífið í Írak 4 árum eftir innrás
Reuters
Daglegt líf Íraskur hermaður stendur vörð á meðan börnin leika sér í fótbolta í Bagdad, stríðshrjáðri höfuðborg
Íraks. Fjögur ár eru liðin frá innrásinni í Írak og friður ekki í sjónmáli í landinu.
ÓFRIÐUR» » Fæturnir höfðu fariðaf honum í spreng-ingunni, honum blæddi
mjög mikið og hann var
allur í blóði. Ég fékk al-
gjört áfall.