Morgunblaðið - 28.03.2007, Blaðsíða 10

10 MIÐVIKUDAGUR 28. MARS 2007 MORGUNBLAÐIÐ
AÐALMEÐFERÐ Í BAUGSMÁLINU
Eftir Rúnar Pálmason
runarp@mbl.is
BROT Jóns Ásgeirs Jóhannessonar
og Tryggva Jónssonar voru alvarleg
trúnaðarbrot, þeir brugðust starfs-
skyldum sínum, trausti hluthafa
Baugs og í mörgum tilvikum trausti
verðbréfamarkaðarins í heild sinni og
þetta á að meta þeim til refsiþyng-
ingar.
Þetta var meðal þess sem Sigurður
Tómas Magnússon, settur ríkissak-
sóknari í Baugsmálinu, sagði þegar
hann lauk málflutningsræðu sinni í
gær með því að fjalla um mögulega
refsiákvörðun, verði þeir Jón Ásgeir
og Tryggvi sakfelldir fyrir brot sín.
Sigurður Tómas fór í gær nokkuð
fram úr þeim tíma sem honum hafði
verið úthlutað og hugsanlega hefur
tímaskortur átt þátt í því að hann
virtist algjörlega ætla að gleyma að
fjalla um refsiákvörðun yfir Jóni Ger-
aldi Sullenberger, sem einnig er
ákærður í málinu. Arngrímur Ísberg
dómsformaður taldi a.m.k. ástæðu til
að spyrja hvort saksóknarinn ætlaði
sér ekkert að fjalla um brot Jóns Ger-
alds í þessu samhengi. Sigurður Tóm-
as var fljótur til svars og sagði að brot
Jóns Geralds, þ.e. að hafa útbúið
kreditreikning upp á 62 milljónir sem
Jón Ásgeir og Tryggvi eru ákærðir
fyrir að hafa notað til að ýkja hagnað
Baugs, væri minna að vöxtum en
hinna tveggja og að Jón Gerald hefði
sjálfur ekki haft hag af því. Hann
hefði samt sem áður gert Jóni Ásgeiri
og Tryggva kleift að fremja brotið en
einnig yrði að líta til þess að hann
hefði aðstoðað við að upplýsa brotið
sem og önnur brot í málinu og hefði af
þeim sökum orðið fyrir ýmsum
skakkaföllum.
„Sósumál“ í Lúxemborg
Sigurður Tómas hélt fyrst áfram
umfjöllun sinni um ákærulið 14 en í
honum eru þeir Jón Ásgeir og
Tryggvi ákærðir fyrir að hafa látið
rangfæra bókhald Baugs og láta líta
svo út að hagnaður félagsins árið
2000 hafi verið 164 milljónum króna
hærri en raunin var.
Sigurður Tómas sagði í gær að í
þessum tilgangi hefði verið búin til
„bókhaldsflétta“ sem grundvallaðist
á samningi við Kaupþing í Lúxem-
borg um að það fyrirtæki keypti af
Baugi hlutabréf í breska verslunar-
félaginu Arcadia fyrir 332 milljónir
króna. Baugur hefði aftur á móti
hvorki selt né afhent bréfin í Arcadia
enda hefði það verið einlægur ásetn-
ingur Jóns Ásgeirs að eiga bréfin
áfram. Hann hefði raunar verið
ákveðinn í að auka hlut sinn enn frek-
ar en lent í erfiðleikum vegna þess að
hann hafði ekki nægt eigið fé til að
ráðast í fjárfestinguna.
Þar að auki væri það algjörlega úti-
lokað að salan hefði getað talist til
tekna á árinu 2000, enda hefði samn-
ingurinn við Kaupþing ekki verið
gerður fyrr en 1. febrúar 2001. Þetta
hefði Magnús Guðmundsson hjá
Kaupþingi staðfest í lögregluskýrslu
sem tekin hefði verið af honum sem
sökuðum manni en hún hefði grund-
vallarvægi málinu ásamt því sem
Magnús hefði borið fyrir dómi.
Við þetta bættist að umrædd hluta-
bréf voru vegna fjármögnunar í
vörslu Íslandsbanka og bankinn hefði
verið skráður eigandi umræddra
bréfa fram í febrúar. Þrátt fyrir
þennan „fullkomlega ómöguleika“
hefðu Magnús og Tryggvi gert með
sér samning um sölu bréfanna og
dagsett hann aftur í tímann og Jón
Ásgeir síðan staðfest með því að
leggja blessun sína yfir lokafærslur
vegna ársreiknings fyrir árið 2000
þar sem áhrif samningsins koma
fram en skv. ákæru voru 164 milljónir
af kaupverðinu færðar sem hagnaður
á árinu 2000 en afgangurinn til lækk-
unar á erlendri hlutabréfaeign.
Sú skýring hefði komið fram að um
misskilning hefði verið að ræða en
Sigurður Tómas sagði að sú skýring
gæti ekki staðist. Bókhaldsfléttan
sem Jón Ásgeir og Tryggvi hefðu
gripið til í janúar 2001 og klárað í
mars hefði svo augljóslega verið á
skjön við áform Jóns Ásgeirs og
Baugs um að eignast stóran eignar-
hlut í Arcadia að það væri útilokað
annað en þarna væri um að ræða
harðan ásetning um að fremja blekk-
ingar í bókhaldi. Næg tækifæri hefðu
auk þess verið til að leiðrétta mis-
skilninginn en það hefði ekki verið
gert.
Sigurður Tómas bætti við, máli
sínu til stuðnings, að Kaupþing í Lúx-
emborg hefði aldrei fengið bréfin í
Arcadia afhent. Það benti einnig til
sektar að í tölvubréfi milli Jóns Ás-
geirs og Tryggva í ágúst 2001 hefði
verið rætt um „sósumál“ í Lúxem-
borg eins og þessar færslur hefðu
verið nefndar, en með því hefði verið
vísað til þess að bókhaldsæfingar
hefðu átt sér stað. Einnig hefði verið
rætt um að myndast hefði inneign til
að hafa upp í „ruslakistuna“ en svo
hefði vörslureikningur í Lúxemborg
verið nefndur sem m.a. var notaður til
að halda utan um kaupréttar-
greiðslur til æðstu stjórnenda.
Eins og fyrr segir var samningur-
inn notaður til að auka hagnað Baugs
um 164 milljónir en það fram kom hjá
saksóknaranum að fyrir lægi að bréf-
in í Arcadia hefðu líka hækkað um
164 milljónir. Sigurður Tómas sagði
að vel kynni að vera að við ákvörðun
refsingar mætti taka eitthvert tillit til
þessa en jafnframt yrði að hafa í huga
að Baugur hefði ekki innleyst þennan
hagnað á árinu 2000. Lög hefðu auk
þess alls ekki staðið til þess að hægt
væri að uppfæra bréfin til hagnaðar
enda hefði verið ljóst að um langtíma-
fjárfestingu var að ræða en ekki
skammtímafjárfestingu. Hefðu bréf-
in getað talist skammtímafjárfesting
hefði verið heimilt að uppfæra þau í
bókhaldi en þá hefði jafnframt þurft
að skýra það sérstaklega í ársreikn-
ingi en það hefði ekki verið gert.
Sigurður Tómas sagði ljóst að bæði
Jón Ásgeir og Tryggvi hefðu haft
ásetning um að fremja brotin og verið
sér algjörlega meðvitandi um áhrif
þeirra, þ.e. að hagnaður fyrirtækisins
myndi sýnast 52% meiri á árinu 2000.
Tilgangurinn með hinu meinta
broti sem fjallað var um hér að fram-
an var að hífa upp hagnað Baugs og
sagði Sigurður Tómas að hið sama
ætti við um brot sem hverfðust um
kreditreikning frá Nordica og kredit-
yfirlýsingu frá færeyska verslunar-
félaginu SMS, samtals að fjárhæð
108,6 milljónir.
Þótt þessi fjárhæð sé töluvert
lægri en vegna Arcadia-bréfanna,
sagði Sigurður Tómas að þessi sak-
arefni væru miklu alvarlegri og raun-
ar þau alvarlegustu í þessum kafla
ákærunnar, enda hefði alls enginn
fótur verið fyrir þessum færslum.
Tekjufærslan vegna bréfanna í Ar-
cadia hefði þó a.m.k. verið „vonar-
færsla“. Hann fullyrti jafnframt að í
öllum löndum þar sem verðbréfa-
markaður væri yfirleitt starfræktur
væri það litið mjög alvarlegum aug-
um ef svona vinnubrögð tíðkuðust við
bókhald í fyrirtækjum.
Vinasamband í kredit
Í ræðu Sigurðar Tómasar kom
fram að bæði reikningurinn frá Nord-
ica og kredityfirlýsingin frá SMS
voru gefin út 30. ágúst 2001, en þá var
verið að ljúka við rekstraryfirlit
Baugs fyrir fyrstu sex mánuði ársins.
Í báðum tilfellum hefði Tryggvi Jóns-
son hringt í forsvarsmenn fyrirtækj-
anna og fengið þá í einu hendings-
kasti til að útbúa og senda skjölin.
Allt hefði verið klappað og klárt á um
einum klukkutíma.
Í báðum tilvikum væru engin við-
skipti á bak við skjölin, fjárhæðir
væru ekki í nokkrum takti við við-
skipti félaganna og þeir sem út-
bjuggu reikningana ættu það sameig-
inlegt að hafa rekið fyrirtæki sem
voru háð Baugi og þar að auki verið í
sérstöku trúnaðar- og vinasambandi
við forsvarsmenn Baugs.
Engin gögn hefðu heldur fundist
sem styddu kreditreikninginn og yf-
irlýsinguna og engin gangskör hefði
heldur verið gerð af hálfu Baugs að
því að innheimta skuldirnar sem
Nordica og SMS hefðu þó viðurkennt
með þessari útgáfu.
Seinna í ræðunni benti Sigurður
Tómas á að auðveldara hefði verið að
nota erlend fyrirtæki til bókhaldstil-
færinga þar sem litlar líkur væru á
því að íslensk yfirvöld kæmust á
snoðir um þær.
Um kreditreikninginn frá Nordica
sagði Sigurður Tómas að mikilvægt
væri að gera sér grein fyrir að ef
reikningurinn og upphæðin hefðu átt
sér stoð í raunveruleikanum hefði
Jón Gerald í raun verið að undirrita
sína eigin gjaldþrotayfirlýsingu með
útgáfu hans.
Jón Ásgeir hefði sagt að reikning-
urinn tæki til áranna 2000 og 2001 en
á þessu tímabili hefðu heildarvið-
skipti Baugs og Nordica verið 98
milljónir. Af þeirri fjárhæð hefði
Nordica aðeins fengið um 10% í sinn
hlut, þ.e. um 10 milljónir, og væri
upphæð kreditreikningsins því „al-
gjörlega fáránleg“. Þótt það kynni að
vera „óskaplega heimskulegt“ af
hálfu Jóns Geralds að fallast á að gefa
reikninginn út yrði að hafa í huga að
Jón Gerald hefði á þessum tíma borið
mikið traust til Baugsmanna. Milli
þeirra hefðu verið náin tengsl og oft
skrautleg og útgáfa reikningsins því
miður ekki úr takti við annað sem
þeir hefðu gert.
Sigurður Tómas sagði að Jón Ás-
geir og Tryggvi hefðu sett fram fjöl-
margar skýringar á þessum reikningi
og það væri raunar áhugavert að
skoða hvernig þær hefðu breyst.
Þannig hefði Jón Ásgeir t.d. sagt í
lögregluyfirheyrslu að reikningurinn
hefði verið gefinn út á móti styrk-
greiðslum til Nordica en síðan dregið
þá skýringu til baka. Þá hefði hann í
febrúar 2003 ekkert minnst á birgða-
stöðu á vörum frá Nordica en fyrir
dómi hefði hann skýrt kreditreikn-
inginn með því að gera hefði átt upp
„vandræðalager“ af vörum frá Nord-
ica. Þá væri skýring Jóns Ásgeirs á
því að Nordica hefði haft möguleika á
að greiða reikninginn með því að
auka söluna til Baugs upp í þrjár
Brugðust trausti verðbréfa-
markaðarins í heild sinni
Morgunblaðið/G.Rúnar
Kláraði Sigurður Tómas Magnússon lauk málflutningsræðu sinni í gær og sagði m.a. að sönnunargögn gegn Jóni
Ásgeiri Jóhannessyni og Tryggva Jónssyni vegna reksturs skemmtibátsins Thee Viking væru „yfirþyrmandi“.
Í DAG hefjast málflutningsræður Gests Jónssonar (t.v.), verjanda Jóns Ás-
geirs Jóhannessonar og Jakobs R. Möller, verjanda Tryggva Jónssonar.
Þeir hyggjast skiptast á að flytja málsvörn sakborninga. Gestur mun
flytja málið vegna ákæruliða 2-10, 15 og 18 en Jakob vegna ákæruliða 11-
14, 16-17 og 19. Jón Ásgeir er einn ákærður í liðum 2-10 og Tryggvi er einn
ákærður í lið 19 en í ákæruliðum 11-18 eru þeir báðir ákærðir. Gestur byrj-
ar, Jakob tekur síðan við og loks lýkur Gestur vörninni.
Í Morgunblaðinu í gær var sagt að einungis Gestur myndi taka til máls í
dag og Jakob taka við á morgun en samkvæmt ofangreindu er það ekki
rétt. Beðist er velvirðingar á þessum mistökum.
Morgunblaðið/G.Rúnar
Skipta með sér ákæruliðum
Í HNOTSKURN
Dagur 29
» Í refsimálum greina sak-sóknarar stundum frá því
hvað þeir telji vera hæfilega
refsingu. Sigurður Tómas Magn-
ússon lét það ógert en krafðist
þess að sakborningarnir þrír
yrðu dæmdir til refsingar.
» Sigurður Tómas sagði þáJón Ásgeir Jóhannesson og
Tryggva Jónsson ekki hafa haft
samvinnu við rannsakendur í
málinu á nokkurn máta.
» Þá hefði framburður þeirra ímörgum tilvikum tekið mikl-
um breytingum. Hann hefði
breyst á meðan lögreglurann-
sókn stóð og fyrir dómi hefðu
enn nýjar skýringar komið fram.
» Sigurður Tómas gerði einn-ig að umtalsefni notkun á
orðunum „eldamennska“ og
„sósumálum“ í tölvubréfum á
milli Tryggva og Jóns Ásgeirs
og sagði hana tengjast enska
hugtakinu „cooking the books“
sem þýða má sem bókhalds-
brellur.
» Í ræðu sinni fjallaði hanntöluvert um meint brot sem
beindust að því að láta líta svo út
fyrir að hagnaður Baugs væri
meiri en hann var í raun á ár-
unum 2000 og 2001, annars veg-
ar með færslu upp á 164 millj-
ónir og hins vegar 108 milljónir.
» Hafa yrði í huga að á þess-um tíma hefði hagnaður
Baugs verið töluvert minni en
áætlanir hefðu gert ráð fyrir og
stjórnendur haft af því áhyggjur.
» Hann bar meint brot JónsÁsgeirs og Tryggva saman
við brot sem sakfellt var fyrir í
Hafskipsmálinu og sagði að hin
síðarnefndu væru ósköp sakleys-
isleg í samanburðinum.