Morgunblaðið - 28.03.2007, Síða 29
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 28. MARS 2007 29
FYRIR fáeinum
dögum var ég á Skaga-
strönd. Ég kvaddi
staðinn hrygg í huga
því sjaldan hef ég upp-
lifað eins almennt von-
leysi og kvíða. Meg-
inástæða þess er að
fólkið hefur ekki lífs-
afkomu byggðarlags-
ins, útgerð og vinnslu, í
eigin höndum. Jafnvel
þjónusta við smábáta-
útgerð er á hraðri nið-
urleið vegna kvóta-
setningar smábáta
sem sett var á á síðasta ári. Þar er
viðvarandi fólksfækkun og neikvæð-
ur hagvöxtur sem ríkisstjórn Sjálf-
stæðisflokks og Framsóknar hefur
fært íbúum Norðurlands vestra og
Vestfjarða.
Á almennum borgarafundi á Ísa-
firði, sem nýverið var
boðað til vegna dapurs
útlits í atvinnumálum
byggðarinnar, var ein
megin ályktunin að
Vestfirðingum bæri
réttur til að geta nýtt
sér nálægðina við gjöful
fiskimið en sá réttur
hefur verið af þeim tek-
inn að mestu. Allar
stórkostlegu „umbæt-
urnar“, sem Einar K.
Guðfinnsson er að lýsa í
svari sínu til undirrit-
aðrar í Morgunblaðs-
grein laugardaginn 24.
mars, hafa því einhvern veginn farið
hjá garði þessara byggðarlaga.
Sömu sögu er að segja úr hverju
sjávarþorpinu af öðru: Lífsbjörgin
hefur verið tekin af fólkinu, eignir
þess gerðar verðlausar og ekkert
fært fram í staðinn nema gagnslaus
kosningaloforð.
Ráðherrann gjörsigraði
Einar K. Guðfinnsson var
harðsnúinn andstæðingur kvóta-
kerfisins og andófsmaður í eigin
flokki, sérstaklega fyrir kosningar.
Hann var ekki spar á yfirlýsingar og
fyrir kosningar 2003 gaf hann yf-
irlýsingu fyrir fullu húsi á Ísafirði
um að dagakerfi smábáta skyldi var-
ið. Hvar er nú þingmaðurinn sem
aldrei sagðist myndi styðja rík-
isstjórn með kvótakerfi (1995), eða
sá sem setti fram tillögur um sókn-
arstýringu og Morgunblaðið hrósaði
(1995 eða 1999), eða sá sem ætlaði að
berjast gegn kvótasetningu smábát-
anna, en kokgleypti það líka?
Hvernig er staðan nú, stóð ráð-
herrann við öll stóru orðin? Svari
hver fyrir sig.
Þegar hann grípur til pennans nú-
orðið sem sjávarútvegsráðherra
kemur manni oft gamalt heilræði í
hug: „Ef þú getur ekki sigrað and-
stæðinginn, gakktu þá í lið með hon-
um.“ Dálítið mótsagnakennt en ör-
lög manna eru það nú stundum. Það
eru nefnilega örlög Einars K. Guð-
finnssonar, að framkvæma stefnuna
sem hann hataðist við og barðist
gegn. Eyðibyggðastefnuna sem er
að leggja að velli sjávarútvegs-
byggðirnar á Vestfjörðum og víða
um land. Þau örlög hefur hann kosið
sér sjálfur. En það er líklega vegna
þess sem hann ræðst oft að pólitísk-
um andstæðingum sínum með miklu
offorsi.
Samviskubitið eitt dugir ekki
Nú telur hann helst hald í því að
minna á að veiðiréttur krókabáta
hafi aukist. Það huggar jú fólk í Bol-
ungarvík en ekki miklu víðar. En það
er rétt, það var mögulegt að hefja út-
gerð krókabáta og það gerðu menn.
En nú hefur Einar með félögum sín-
um í ríkisstjórninni lokað síðustu
smugunni. Nú er það bara byggða-
kvótinn og línuívilnunin sem eiga að
hugga fólk í deyjandi fiskiþorpum.
Sætta það við óréttlætið sem felst í
því að atvinnufrelsið hefur verið tek-
ið burt frá byggðarlögunum. Þær
ráðstafanir eru auðvitað til marks
um að stjórnvöld hafi þó einhvern
snefil af samviskubiti yfir því að hafa
rænt tilverugrundvellinum frá fólki í
byggðum sem uxu upp vegna ná-
lægra fiskimiða.
Það er hæpið að byggðakvóti og
línuívilnun bjargi íslensku sjáv-
arþorpunum þó þær ráðstafanir séu
góðar svo langt sem þær ná. Og sam-
viskubit ráðherrans breytir heldur
engu svo lengi sem það leiðir ekki af
sér ráðstafanir til uppbyggingar at-
vinnulífs á stöðunum sem verst hafa
orðið fyrir barðinu á kvótakerfinu.
En af skrifum hans er ekki annað að
sjá en hann sé fullkomlega sáttur við
kerfið og sinn hlut í að viðhalda því.
Hvar er harðasti andstæð-
ingur kvótakerfisins?
Anna Kristín Gunnarsdóttir
svarar grein Einars K.
Guðfinnssonar
»Einar K. Guðfinnssonvar harðsnúinn and-
stæðingur kvótakerfisins
og sagðist aldrei mundu
styðja ríkisstjórn með
kvótakerfi.
Anna Kristín
Gunnarsdóttir
Höfundur er alþingismaður Samfylk-
ingarinnar í Norðvesturkjördæmi.
ÉG SKRIFAÐI
tvær greinar í Morg-
unblaðið í fyrstu viku
júnímánaðar á sl. ári.
Þar velti ég fyrir mér
rafmagnsvirkjunum,
stóriðju, „hugvitsfyr-
irtækjum“, nátt-
úruvernd og skyldum
málum. Ég dró í efa að
gætt hefði verið nægr-
ar umhverfisverndar
við smíði Kára-
hnjúkavirkjunar án
þess þó að snúast gegn
virkjuninni en kom með nokkrar
spurningar um framkvæmdirnar.
Ég taldi einsýnt að hætta yrði frek-
ari vatnsvirkjunum á hálendinu en
taldi að framtíðin lægi í gufuafls-
virkjunum þar sem tillit væri tekið
til fyllstu umhverfisverndar, t.d. að
rafmagnslínur yllu ekki sjónmeng-
un.
Ég skilgreindi það sem rökleysu
að telja áliðnað og svo-
nefndan „þekking-
ariðnað“ vera and-
stæður og benti á að
þetta tvennt gæti vel
þróast samtímis; enn
fremur minnti ég á að
flest íslensk hugvits-
fyrirtæki hefðu orðið
gjaldþrota 2000–2001
þannig að ekki væri
alltaf á vísan að róa í
þeim efnum. Ég taldi
að miklar líkur væru á
aukinni eftirspurn eft-
ir áli í framtíðinni,
samtímis gætu álframleiðslufyr-
irtæki minnkað mengun stórlega
frá því sem nú væri, einkum við sú-
rálsframleiðslu, verst væri hve lítið
stóru álfyrirtækin gerðu til að bæta
jarðveginn sem bauxítið, frumefni
álsins, væri tekið úr, þótt slíkt
þyrfti tiltölulega lítið að kosta.
Einnig ræddi ég nokkuð þjóðern-
isstefnuna sem er á móti áliðnaði
vegna þess að erlend fyrirtæki ættu
verksmiðjurnar. Mig langar til að
hugleiða þetta aðeins nánar hér. Í
viðskiptum gildir gagnkvæmn-
isreglan. Höft á viðskiptum og fjár-
festingum erlendra aðila hér á landi
hefðu óhjákvæmilega í för með sér
höft á viðskiptum og fjárfestingum
Íslendinga erlendis; ef við færum að
endurreisa höftin á starfsemi er-
lendra fyrirtækja hér á landi, vær-
um við að útiloka alla útrás ís-
lenskra fyrirtækja í útlöndum, þ. á
m. margnefndra fyrirtækja í þekk-
ingariðnaði.
Ekkert andsvar í greinarformi
birtist við þessum skrifum mínum.
Ég fékk hins vegar í mestu vinsemd
munnlegar skýringar við sumum
spurningunum um Kárahnjúka-
virkjun sem ég gat nokkurn veginn
fallist á. Engin svör fékk ég hins
vegar um mengunina vegna súráls-
framleiðslu. En andstæðingar virkj-
ana og álframleiðslu létu einnig í sér
heyra í einkaviðtölum og mætti ég
þar alltaf mikilli fjandsemi, t.d. þeg-
ar þekkt listakona fullyrti að ég
væri með skrifum mínum „að horfa
með velþóknun á það að verið væri
að nauðga fjallkonunni“! Kona þessi
var, og er, meðal ákveðnustu and-
stæðinga framkvæmdanna fyrir
austan. Hún var, og er, einnig and-
stæðingur allrar rökræðu, listrænt
innsæi á að ráða.
Málflutningur hennar og fleiri var
að öðru leyti þessi: verið er að stór-
spilla íslensku hálendi fyrir erlend-
an auðhring og skapa aukið oln-
bogarými fyrir álið sem hefði
karllægt gildi andstætt mannvitinu.
Mér varð svarafátt enda ekki beðið
um svör. Rökhugsun má sín stund-
um lítils.
Ég fór að greina sterk „innsæis-
viðhorf“ sem höfðu mikil áhrif. Þar
fór þrennt saman: andstaða við
tæknibreytingar á „ósnortinni nátt-
úru“, andstaða við fjármagn, eink-
um erlent, (sem tengist andstöðunni
við heimsvæðingu) og í þriðja lagi
einhvers konar gildishlaðinn órök-
studdur „femínismi“. „Fjallkonan“
var táknið sem sameinaði þetta
þrennt.
Hér er sannarlega um áhrifaríka
viðhorfablöndu að ræða sem hugs-
anlega verður sterkasta aflið í kosn-
ingunum í vor.
Pólitísk tákn, tilfinningar og skynsemi
Gísli Gunnarsson skrifar
um umhverfismál og helstu
kosningamálin
»Höft á viðskiptum ogfjárfestingum er-
lendra aðila hér á landi
hefðu óhjákvæmilega í
för með sér höft á við-
skiptum og fjárfest-
ingum Íslendinga er-
lendis
Gísli Gunnarsson
Höfundur er prófessor í sagnfræði.