Morgunblaðið - 28.03.2007, Blaðsíða 36

36 MIÐVIKUDAGUR 28. MARS 2007 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
Nú þegar ég kveð
tengdamóður mína,
Áslaugu Hrefnu Sig-
urðardóttur, eða Ásu eins og hún
var oftast kölluð, er mér efst í huga
þakklæti fyrir allt það örlæti sem
hún sýndi mér og mínum.
Ása missti móður sína sjö ára
gömul. Var hún sett í fóstur hjá
Ingunni Árnadóttur og Kristjáni
Einarssyni. Þar eignaðist hún þá
fjölskyldu sem var hennar æ síðan.
Ingunn var dóttir séra Árna Þór-
arinssonar og Elísabetar Sigurðar-
dóttur sem bjuggu á Stóra-Hrauni á
Snæfellsnesi. Var Ása þar mikið á
sumrin og varð Stóra-Hraun hennar
annað heimili. Kynntist hún Guð-
mundi eiginmanni sínum þar, syni
séra Árna og Elísabetar.
Þegar Ása var sextán ára fór hún
til Englands í skóla og lærði hrað-
ritun og ensku. Eftir heimkomuna
fór hún að vinna hjá SÍF. Vann hún
þar mestan part starfsævi sinnar
eða um fjörutíu ár. Og um tvítugt
giftist hún svo Guðmundi. Hann var
stóra ástin í lífi hennar og hún í
hans.
Þegar hún átti eldri börnin sín
tvö fór hún að vinna strax að sæng-
urlegu lokinni. En eftir fæðingu
Sigga, þess yngsta, tók hún nokk-
urra ára hlé. Gerði hún þó fleira en
að sinna börnum og búi. Þetta var á
eftirstríðsárunum og var mikill
vöruskortur í landinu. Var lítið
hægt að fá af tilbúnum varningi. En
Ásu, sem var hugmyndarík og bráð-
lagin, datt í hug að búa til hluti úr
sellófanpappír. Bjó hún til tölur,
jólaskraut o.fl. Seldist þetta vel og
var hún um tíma með nokkrar
stúlkur í vinnu við að búa þessa
hluti til. Fékk hún viðurkenningu
frá „The British Cellophane Comp-
any“ fyrir uppfinningar sínar.
Þegar ég kynntist Kristjáni var
mér strax tekið eins og einni af fjöl-
skyldunni. Það var sérstakt og
skemmtilegt að koma á heimili
þeirra Guðmundar og Ásu. Þar var
líflegt og gestkvæmt og húsmóðirin
orðlögð fyrir glæsileika og gáfur.
Má segja að þau hjón hafi verið „bó-
hemar“ og heimsborgarar.
Um tíma bjuggu öll börnin þeirra
erlendis. Ásu þótti það dapurlegt.
Við komum þó heim eins oft og við
gátum og dvöldum lengi. Verður
mér oft hugsað til þess núna hversu
mikla fyrirhöfn við bökuðum
tengdaforeldrum mínum með því að
dvelja hjá þeim, kannski í tvo mán-
uði í senn. En alltaf þótti jafn sjálf-
sagt að við gistum. Pössuðu þau
strákana og dekruðu endalaust við
okkur.
Árið 1979 fluttum við fjölskyldan
svo til Hjalteyrar við Eyjafjörð og
bjuggum þar í þrjú ár. Voru Guð-
mundur og Ása dugleg að heim-
sækja okkur. Þegar þau komu var
mikið fjör á bænum, börnin dekruð,
farið út að veiða í soðið og mikið
hlegið og spjallað fram á nætur. Ása
var þá liðtæk í heimilisstörfunum og
var svolitið að reyna að skipuleggja
hjá mér. Sagði hún þá ef henni
fannst hún vera að skipta sér af:
„Æ, ég er svoddan „busybody“, fyr-
irgefðu elskan mín.“ Endurtók
þessa setningu oft í gegnum tíðina
ef henni fannst hún afskiptasöm.
Við fluttum síðan til Reykjavíkur
og bjuggum í nágrenni við þau.
Kom það sér vel. Áttu synir okkar
(og við Kristján) ávallt skjól og at-
hvarf hjá afa og ömmu. Þangað gátu
þeir leitað ef þeir voru svangir og
vantaði hlýju eða annað.
Svo kom að því að heilsan bilaði
Áslaug Hrefna
Sigurðardóttir
✝ Áslaug HrefnaSigurðardóttir
fæddist í Hafn-
arfirði 12. mars
1916. Hún lést á
hjúkrunarheimilinu
Seljahlíð í Reykja-
vík 5. mars síðast-
liðinn og var útför
hennar gerð frá
Fossvogskirkju 20.
mars.
og þau fluttu á Elli-
heimilið Grund. En
eftir hálft ár fluttu
þau aftur heim á
Hringbraut, þeim
leiddist á elliheim-
ilinu. Voru þau svo
heima á Hringbraut í
u.þ.b. þrjú ár. Komust
þau þá á elliheimilið
Seljahlíð og fór vel
um þau þar. En stuttu
seinna fékk Ása heila-
blóðfall og var að
mestu leyti rúmliggj-
andi í kjölfarið. En oft
örlaði á „gömlu“ Ásu þegar maður
heimsótti hana. Varaði hún mann
við óveðrum, stríðum úti í heimi og
öðrum þeim hættum sem á vegi
manns gætu orðið. En smám saman
dró af henni og kvaddi hún þennan
heim þ. 5. mars sl.
Ása mín, þakka þér fyrir alla þá
gæsku sem þú sýndir mér. Hvíl þú í
friði.
Solveig Magnúsdóttir.
Árið 1964 hitti ég Ásu í fyrsta
sinn þegar hún kom í heimsókn til
Amsterdam. Ég var þá nýgift syni
hennar Sigurði Guðmundssyni og sá
tengdamömmu mína í fyrsta skipti.
Hún var mjög elskuleg og falleg
kona sem færði okkur fullt af gjöf-
um og alls konar mat frá Íslandi, en
þangað hafði ég aldrei komið. Fyrir
mig var þetta allt mjög framandi;
skyr, slátur, svið, harðfiskur og
margt fleira sem mér fannst und-
antekningarlaust ljúffengt. Einnig
færði hún mér óléttukjól því ég
gekk með Árna fyrsta barnið okkar.
Að taka á móti allri þessari vinsemd
og ást gerði mig feimna en léttur
húmor Ásu og mikil ást sem við átt-
um sameiginlega á yngsta syni
hennar og eiginmanni mínum gerði
mig fljótt mjög nána henni.
Meðal ótal góðra minninga sem
ég á um Ásu eru þær stundir sem
hún lék alls konar íslensk melankól-
ísk lög á píanóið. Þetta voru að-
allega íslensk lög sem ég hafði aldr-
ei heyrt áður en við fyrstu áheyrn
jafnyndisleg og tilfinningin sem ég
átti seinna svo oft eftir að upplifa
úti í náttúrunni á Íslandi.
Heimsóknir á heimili Ásu og Guð-
mundar voru fyrir mig og fjölskyldu
mina eins og að falla inn í faðm ást-
ríkis og gestrisni.
Börn okkar, eins og öll hin barna-
börnin, gætu vart óskað sér betri
ömmu en Ása var og ég hef alltaf
verið þakklát fyrir þetta fallega
samband milli barna minna og ís-
lensku ömmu þeirra.
Í mínu lífi er Ása ein af mögn-
uðustu konunum sem hef hitt og á
henni mikið að þakka. Ég mun
sakna hennar eins lengi og ég lifi.
Ineke Gudmundsson.
Þú varst drottning í hárri höll.
Þessi fallega ljóðlína, sem Vilhjálm-
ur Vilhjálmsson söng í eina tíð,
hljómar í eyrum mér þegar ég
hugsa um þig elsku amma mín. Að
vísu var höllin þín hvorki há né víð-
áttustór en fallega bjóstu um þig og
afa af einstakri smekkvísi og fágun.
Sjálf varstu drottning í mínum aug-
um því þú hafðir þessa fágætu feg-
urð, reisn og glæsileika sem fyllti
andrúmsloftið hvar sem þú komst.
Það var mikil upplifun fyrir litla
stúlku að koma heim til ykkar afa.
Þið voruð svo veraldarvön og miklir
heimsborgarar, þekktuð háa sem
lága alls staðar að úr heiminum.
Mér fannst ég stundum stödd í æv-
intýri og naut þess að horfa á og
fylgjast með mörgum eftirminnileg-
ustu karakterum þjóðfélagsins inni í
stofu hjá ykkur. Menningarheimili
ykkar stóð alltaf opið öllum og var
gestrisnin og gleðin ávallt í fyrir-
rúmi. Sögur ykkar afa voru jafn
óborganlegar og lífshlaup ykkar.
Ein mesta dýrðin í minningum
barnshugans var þegar þú opnaðir
skartgripaskrínið þitt og leyfðir
mér að skoða gersemarnar sem þar
voru. Þetta var hin mesta gullnáma
í mínum huga og oftar en ekki
þurfti ég ekki annað en að mæna á
þig bænaraugum og þá varð einhver
þessara dýrgripa minn. Svona var
hjarta þitt. Fullt af skilyrðislausri
elsku og gjafmildi til litlu ömmu-
telpunnar þinnar og aldrei gleymdir
þú að færa mér eitthvað fallegt frá
þeim löndum sem þú heimsóttir. Ég
naut nálægðar þinnar, faðmlaganna
og allra fallegu orðanna sem þú
sagðir við mig. Allt mun það skráð í
eilífðarsjóðinn.
Þú varst skarpgáfuð, listræn og
með afbrigðum tón- og ljóðelsk. Þú
hefðir getað orðið listamaður á
hvaða sviði sem er ef það hefði
hugnast þér, en í þá daga voru tæki-
færi kvenna ekki eins auðsótt og
þau eru í dag. En þú varst sátt við
þitt hlutskipti, varst dásamleg móð-
ir, eiginkona, amma, langamma og
vinur. Börnin ykkar afa, Ágústa,
Kristján og Sigurður, bera ávöxt
ástúðar og manngæsku er sáðuð þið
af natni í hjörtu þeirra. Þegar ég
varð eldri sátum við oft saman og
þú spilaðir á píanóið hin fegurstu
verk og last fyrir mig ljóð föður
þíns, skáldsins Sigurðar Sigurðs-
sonar frá Arnarholti, sem og ann-
arra þjóðþekktra skálda. Svo settir
þú Jussi Björling á fóninn og við
nutum andartaksins í lotningu. Þá,
eins og oft, urðu fallegu augun þín
eins og djúpar lindir og óravíddir ei-
lífðarinnar spegluðust dulúðlega í
þeim. Ég hafði það stundum á til-
finningunni að himneskar ósnertan-
legar lendur leyndust í þessum aug-
um, enda trúðir þú einlæglega á
Guð þinn og frelsara. Þú elskaðir
náttúruna, blómin, smáfuglana og
dýrin. Máttir ekkert aumt sjá og
barst virðingu fyrir verki almætt-
isins í hvívetna. En við gátum líka
talað um allt milli himins og jarðar.
Fíflast og hlegið eins og værum
báðar táningar og reykt eins og
strompar. Mér fannst það nú frekar
töffaralegt á þessum árum að geta
reykt með drottningunni henni
ömmu minni.
Það var þér eflaust kærkomin
hvíld að fá að sofna svefninum langa
eftir u.þ.b. þriggja ára sjúkralegu í
Hjúkrunarheimili Seljahlíðar þar
sem þú naust góðrar aðhlynningar.
Þú hafðir fengið heilablóðfall og
lamast mikið, áttir erfitt með tal og
varst algerlega ósjálfbjarga. Brátt
fór andlega atgervið einnig hrörn-
andi. Þetta lífsform var alger and-
stæða alls sem persónuleika þínum
var eðlislægt. Í raun varstu að hluta
til farin frá okkur. Ég er Guði svo
þakklát fyrir að hann skyldi veita
þér hvíld. Þú áttir langt og við-
burðaríkt líf með elsku afa sem nú á
um sárt að binda enda varst þú
hans líf.
Síðast þegar ég heimsótti þig
horfði ég í augu þín og eilífðin
óræða var þar enn. Ég sagði þér að
ég elskaði þig og bæði Guð að vera
með þér hverja stund. Þú horfðir á
mig nokkra stund. Síðan brostir þú
blíðlega og sagðir: „Bless ástin mín
og þakka þér fyrir að koma.“ Nú
kveð ég þig með sömu orðum og
segi: „Bless ástin mín og þakka þér
fyrir að koma og auðga líf mitt. Guð
varðveiti þig og geymi uns hittumst
við að morgni hins eilífa dags.“
Þín elskandi sonardóttir
Sólveig Birna Sigurðardóttir.
Hún amma Ása var að mörgu
leyti merkileg kona, gáfuð, sjálf-
stæð, dugleg, úrræðagóð og kraft-
mikil. Ég var þó aldrei mjög meðvit-
aður um þetta allt saman, því fyrir
mér var hún einfaldlega amma.
Skemmtileg, góð og hlý manneskja
sem vildi allt fyrir mann gera. Eins
og barnabörn gera sennilega oftast
tók ég þessu öllu sem sjálfsögðum
hlut og fannst ekkert eðlilegra en að
vera dekraður daginn út og daginn
inn. Til samanburðar átti ég líka
móðurömmu sem var að þessu leyti
mjög lík, gaf manni óskilyrta ást og
hlýju. Þannig að auðvitað hugsaði
maður með sér að svona væru bara
ömmur úr garði gerðar. Það var
ekki fyrr en löngu síðar að maður
áttaði sig á því hversu heppinn mað-
ur var að alast upp við slíkar að-
stæður.
Sem barn bjó ég bæði erlendis og
úti á landi, en þegar amma og afi
komu í heimsókn var hátíð í bæ og
eins var hápunktur þess að koma til
Reykjavíkur að fá að hitta þau. Þeg-
ar ég var svo orðinn níu ára flutt-
umst við til Reykjavíkur og ég byrj-
aði í Melaskóla. Á þeim árum sem
ég var þar og seinna í Hagaskóla
gekk ég í hverju hádegi til ömmu og
afa á Hringbraut. Þau áttu reyndar
til að sofa vel út, eins og allt al-
mennilegt fólk gerir, og þegar ég
kom um hádegið var ég oftar en
ekki að vekja þau. Þá var hitað te
eða kakó og við fengum okkur há-
degismat saman og ræddum um
heima og geima. Eftir matinn tók-
um við oftar en ekki í spil og spil-
uðum rommí eða manna. Amma
hjálpaði mér líka oft með heima-
verkefnin og kom sér þá vel hversu
fróð um flesta hluti hún var.
Þrátt fyrir allt dekrið sem maður
vandist hjá ömmu átti hún líka
stundum til að vanda um fyrir
manni og leggja manni lífsreglurnar
þegar eitthvað vantaði upp á al-
menna mannasiði og slíkt. Ekki
þótti mér nú þetta alltaf spennandi
en skildi þetta betur seinna og er
henni þakklátur í dag fyrir það eins
og allt annað sem hún gaf mér.
Það er nú þannig að þrátt fyrir að
ekkert sé eðlilegra en að fólk fari
þegar ellin færist yfir er alltaf skýt-
ið að kveðja sína nánustu og öll mín
samúð liggur nú hjá afa mínum sem
lifir eiginkonu sína og lífsförunaut.
Ég þykist lítið vita um áfangastað
hennar ömmu núna eða hvað tekur
við. Það veit ég þó að ég mun minn-
ast hennar ömmu Ásu með söknuði
og þakklæti, allt þar til kemur að
minni eigin lokastund.
Guðmundur Kristjánsson.
Ó bjarta vor, með bjarma
á blíða sumartíð,
þér bjóði báða arma
og brosi ár og síð.
Og þegar kvöldið kemur
með kyrrð og sólarlag
þá lofaðu, Ása lífið
og liðinn ævidag.
(Sig. Sig. frá Arnarholti)
Sannarlega lofaðir þú lífið í orði
og verki. Nú bíður þín eilíf sumartíð
er býður þér báða arma. Þangað til
hvíl í friði Guðs.
Þín langömmubörn,
Álfheiður, Bjarni Sævar
og Árni Þór.
Amma Ása var drottningin í fjöl-
skyldunni; elskuleg, gjöful, víðsýn,
óvenjuleg og hugrökk amma. Amma
og afi tóku Íslendinginn í mér eng-
um vettlingatökum og af mikilli ást,
hamingju og skemmtun kynntu þau
mig fyrir stórfjölskyldunni, vinum
sínum, landinu og íslenskum mat.
Allt þetta var mér rík reynsla og ég
hef alla tíð talið mig hafa dottið í
lukkupottinn að vera barnabarn
Ásu og Guðmundar.
Elsku amma, þótt þú sért ekki
lengur á meðal okkar verður þú allt-
af í hásæti þínu, þaðan sem þú get-
ur séð stóru fjölskyldu þína sem býr
í hinum ýmsu löndum. Ég efast ekki
um að við öll munum eiga sterka
mynd af þér og heyra yndislegan
hlátur þinn.
Með ást og þakklæti til þín kveð
ég þig, amma mín.
Árni Sigurðsson og fjölskylda.
Kveðja frá
langömmubörnum
Elsku fallega langamma okkar.
Ástarþakkir til þín fyrir þá góðvild
og gæsku er sýndir þú okkur ávallt.
Minning þín mun lifa í hjarta okkar
um ókomna tíð. Guð blessi þig eilíf-
lega. Okkur fannst við hæfi að birta
þetta fallega ljóð frá honum pabba
þínum, sem hann hefur ort í tilefni
eins af afmælisdögum þínum sem
var 12. mars.
„Stelpur, hvernig fer þessi litur
mér?“ Við vorum í „drug-store“ í
Ameríku um nótt. Við litum á Ásu.
Hún hefði getað sett hvaða lit sem
var á varirnar og samt verið glæsi-
leg. Árið var 1992, Ása var 76 ára,
guðdómlega falleg og „glamorous“
eins og alla tíð.
Lífið á æskuheimili mínu á
Smáragötu 3 gæti verið efni í fín-
asta handrit; það sé ég núna eftir að
ég komst á fullorðinsárin. Þar var
stöðugur gestagangur á öllum hæð-
um, frændur og frænkur og fólk
sem átti engan að, enda amma og
afi, Ingunn Árnadóttir og Kristján
Einarsson, með stórt hjarta.
Á þeim árum fannst mér
heimskulegt þegar ég var spurð
hvernig systir hennar mömmu gæti
verið gift bróður hennar ömmu. Í
mínum augum var þetta eðlilegast
hlutur í heimi og algjör óþarfi að
velta fyrir sér slíkum smáatriðum.
Vissulega var Ása uppeldissystir
mömmu en í augum okkar voru þær
Elsa Pétursdóttir og Ása systur
hennar mömmu og verða aldrei
annað í hjarta okkar.
Ég var ekki há í loftinu þegar
amma Inga sagði mér frá því í trún-
aði að Ása og Mundi væru að skilja.
Það sem ég grét! Ása og Mundi sem
voru svo sæt saman og hlógu svo
mikið saman. Hvernig gátu svoleiðis
hjón skilið? En það voru bara fyrstu
skilnaðarfréttirnar sem fengu svo
mikið á mig að ég grét hástöfum.
Daginn eftir voru þau búin að taka
saman aftur. Eftir nokkra „skilnaði“
uppgötvaði ég að skilnaður Ásu og
Munda var bara hluti af ástarsögu
þeirra. Þau skildu aldrei í alvöru
þau rúmu sjötíu ár sem þau voru
gift. „Skilnaðurinn“ var bara hluti af
dramatíkinni sem fylgir tilfinninga-
ríkum samböndum þar sem fólk fær
að vera það sjálft. Ása og Mundi
voru sálufélagar og elskuðu hvort
annað heitt og innilega.
Minningabrotin um hana Ásu
mína eru óteljandi. Hún var flin-
kasti hraðritari sem ég hef séð. Hún
lék á píanó eins og engill og kunni
ótal lög og ljóð. Heimili þeirra
Munda voru falleg og hlýleg og þar
fengu listrænir hæfileikar Ásu notið
sín.
Ég á óteljandi minningar um Ásu
og Munda. Minningar frá jólum
þegar þau komu upppuntuð á
Smáragötuna. Minningar frá því ég,
ung stúlka, skemmti mér með þeim
heila nótt heima hjá þeim á Berg-
staðastræti og við sungum við und-
irleik Ásu þar til dagur reis á ný.
Mér fannst þau alltaf vera jafnaldr-
ar mínir. Ég á minningar af þeim
hjónum með Roysa, hundinn sinn,
og ég á minningar um þau með litla
kisu á Hringbrautinni. Ást þeirra á
dýrum er ólýsanleg og enga aðra
þekki ég sem hafa tekið ástfóstri við
húsflugu. Það var flugan sem Mundi
tamdi og henni var ekki síður sinnt
en fuglunum sem þau gáfu að éta á
hverjum degi.
Gestrisni var þeim hjónum í blóð
borin. Stundum reyndi maður að
leika á þau og gera ekki boð á und-
an sér svo þau hefðu ekki fyrir. Það
heppnaðist aldrei. Meðan Ása setti
stífstraujaðan dúk á borðið og dekk-
aði upp setti Mundi upp hattinn og
skaust í Kjötborg. Dýrindis veislu-
borð var komið á svipstundu.
Þegar þau fluttu í fallegu íbúðina
sína í Seljahlíð voru þau eins og ást-
fangnir unglingar. Ég skildi því
ekkert í honum Guði að svipta Ásu
góðum lokaárum þessa lífs. Sam-
kvæmt mínu handriti var nóg komið
af sorgum sem mótuðu fyrstu æviár
hennar. Það var erfitt að sjá hana
liggja ósjálfbjarga á hjúkrunar-
deildinni og að upplifa hvernig
heilablóðfallið fór með hana. Elsku
Mundi kom á hverjum degi til henn-
ar til að segja henni hvað hann elsk-
aði hana heitt. Er til nokkuð róm-
Nú er lífsins leiðir skilja
lokið þinni göngu á jörð.
Flyt ég þér af hljóðu hjarta
hinstu kveðju og þakkargjörð.
Gegnum árin okkar björtu
átti ég þig í gleði og þraut.
Umhyggju sem aldrei gleymist
ávallt lést mér falla í skaut.
(L.M.)
Innilegar samúðarkveðjur til
fjölskyldunnar.
Álfheiður Bjarnadóttir,
Sævar Guðmundsson.
HINSTA KVEÐJA