Morgunblaðið - 04.06.2007, Blaðsíða 32

32 MÁNUDAGUR 4. JÚNÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
✝ Vilhelm Håk-ansson fæddist í
Kaupmannahöfn
23. mars 1913.
Hann lést á Hjúkr-
unarheimilinu Eir
6. maí síðastliðinn.
Foreldrar hans
voru Frantz Adolph
Håkansson bak-
arameistari f. í
Kaupmannahöfn
13. febrúar 1880, d.
22. maí 1946 og
kona hans, Sigríður
Ísafold Halldórs-
dóttir, f. í Reykjavík 29. apríl
1880, d. 31. ágúst 1936. Vilhelm
átti tvo hálfbræður, samfeðra,
August f. 25. september 1906, d.
27. maí 1988 og Erik f. 19. októ-
ber 1941, d. 18. apríl 2003.
Vilhelm kvæntist, 27. desem-
ber 1947, Margréti Ólafsdóttur,
f. 26. maí 1917, d. 29. mars 2002.
Foreldrar hennar voru Ólafur
Magnús Þorsteinsson frá Kross-
um á Árskógsströnd og kona
hans Ásta Sigurlaug Þorvalds-
dóttir. Börn Vilhelms og Mar-
grétar eru: 1) Ólafur Magnús
Håkansson læknir, f. 20. júlí
1949. Kona hans er Kristín Að-
alsteinsdóttir líffræðingur/
bókasafnsfræðingur. Börn þeirra
eru: a) Þrándur Sigurjón verk-
fræðingur, f. 22. maí 1978, sam-
býliskona Signý
Ólafsdóttir, b) Vil-
helm Grétar, f. 9.
desember 1980,
unnusta Hildigunn-
ur Ólafsdóttir, og c)
Aðalsteinn Már, f.
20. nóvember 1984.
2) Friðrik Håk-
ansson, f. 15. júní
1951, d. 30. október
1987. 3) Sigríður
Ísafold Håkansson,
f. 16. september
1954, gift Sveini V.
Ólafssyni verkfræð-
ingi. Dóttir Sigríðar er Katrín
Ásta, f. 18. júní 1981.
Vilhelm lærði málaraiðn í Iðn-
skólanum í Reykjavík og lauk
þaðan sveinsprófi. Þá fór hann
utan til Kaupmannahafnar og
lauk þaðan meistaraprófi í mál-
araiðn og hlaut þá brons-
verðlaun fyrir frábæran náms-
árangur. Hann starfaði sem
húsamálari alla sína starfstíð,
allt til 76 ára aldurs. Friðrik
fæddist með Down’s heilkenni.
Leiddi það til þess að Margrét og
Vilhelm voru meðal stofnfélaga
að Styrktarfélagi vangefinna, 23.
mars 1958. Vilhelm var gerður
að heiðursfélaga Styrktarfélags-
ins.
Útför Vilhelms var gerð í
kyrrþey.
Faðir minn er fallinn frá í hárri
elli. Hann var af þeirri kynslóð,
sem hafði lifað tímana tvenna,
tvær heimsstyrjaldir og mikla um-
brotatíma á Íslandi. Vissulega var
hann enn barn að aldri þegar
heimsstyrjöldin fyrri hófst, en þó
ekki yngri en svo að hann mundi
þá tíma vel. Hann ólst upp í Mið-
bænum og Þingholtunum. Faðir
hans, Frantz Adolph Håkansson,
bakarameistari, rak Iðnó um 11
ára skeið og fjölskyldan bjó í hús-
inu þann tíma. Pabbi minn sagði
reyndar svo frá að þar hefði aldrei
verið neitt „alvöru“ heimili, Iðnó
var veitingasala, leikhús og
skemmtistaður og einkenndist
heimilislífið af því öðru fremur.
Fjölskyldan bjó svo á Laufásveg-
inum þar til hann var kominn á
fullorðinsár. Pabbi lærði málara-
iðn, bæði hjá eldri bróður sínum,
August, og í Iðnskólanum í
Reykjavík, en fullnumaði sig í
þeirri iðn í Kaupmannahöfn, þar
sem hann tók meistarapróf. Hann
vann alla tíð í sinni iðngrein, en oft
var litla vinnu að fá á veturna og
stundum því þröngt í búi hjá fjöl-
skyldunni. Upp úr seinni heim-
styrjöldinni kynntist hann móður
minni Margréti Ólafsdóttur og
kvæntist henni. Þau eignuðust 3
börn, undirritaðan, Friðrik og Sig-
ríði Ísafold. Friðrik fæddist með
Down’s syndrome og hafði það
mjög afgerandi áhrif á fjölskyld-
una og allt uppeldi okkar systk-
inanna. Á afmælisdegi föður míns
árið 1958 var Styrktarfélag van-
gefinna stofnað. Foreldrar mínir
voru stofnfélagar í Styrktarfélag-
inu og allt frá þeim tíma taldi faðir
minn stofnun félagsins hafa verið
þá bestu afmælisgjöf, sem hann
hefði nokkurn tíma fengið. Störf-
uðu þau bæði fyrir félagið meðan
kraftar entust og unnu því af heil-
um hug. Árið 2004 var pabbi gerð-
ur að heiðursfélaga Styrktar-
félagsins og fannst honum mikið
til þess koma.
Pabbi var mikið ljúfmenni og
alltaf greiðvikinn og hjálpsamur.
Hann var hógvær og bar hag ann-
arra ætíð fyrir brjósti og lét ganga
fyrir sínum eigin. Hann lét af
hendi það sem þurfti þó af litlu
væri að taka. Hann var mikill hag-
leiksmaður á allt það sem hann tók
sér fyrir hendur. Þegar hann hætti
að vinna sem málari, 76 ára gam-
all, fór hann að sækja ýmis nám-
skeið hjá félagsstarfi aldraðra og
naut sín þar einkum við vatnslita-
málun, leðurvinnu og keramik.
Síðustu 12-15 árin sem móðir mín
lifði, var hún heilsutæp og hjúkr-
aði faðir minn henni af auðmýkt og
alúð.
Frá barnsaldri þjáðist pabbi af
slæmum Tourette-sjúkdómi og leið
fyrir það alla ævi.
Hann lét þó ekki í ljós sínar til-
finningar varðandi sjúkdóminn
fyrr en fyrir fáeinum mánuðum.
Og þegar sjónin fór að bila og
heyrnin fór að versna tók hann
því af sínu venjulega æðruleysi og
einnig þegar hann greindist síð-
astliðið sumar með ólæknandi
krabbamein. Þannig var hann alla
sína tíð.
Hann var spíritisti og sótti mið-
ilsfundi í mörg ár og las sér til
um þau fræði. Hann taldi að sum-
ir hefðu hæfileika til að sjá fyrir
hornið. Hann trúði á framhaldslíf
og að okkar tilvera hefði m.a.
þann tilgang að undirbúa okkur
fyrir vistina þegar sálin yfirgefur
líkamann. Nú á skilnaðarstund
óska ég honum þess að hann hitti
fyrir þá sem hann taldi bíða sín.
Þannig vildi hann hafa það. Hvíli
hann nú í friði.
Ólafur Magnús Håkansson.
Hann tengdafaðir minn var
snöggur í hreyfingum og léttur í
spori langt fram á níræðisaldur
og aldrei stóð á honum að bæta
við sig snúningi eða rétta hendi ef
hann gat orðið að liði á einhvern
hátt. „Æ, Vilhelm minn, ég held
bara að ég eigi ekkert almenni-
legt til að gefa þeim,“ sagði
Gréta, tengdamóðir mín, oft þeg-
ar við Óli og strákarnir litum til
þeirra í Álfheimunum. Tengda-
pabbi snaraði sér þá í stakk og
útiskó, skellti alpahúfunni á koll-
inn og arkaði léttur í spori upp í
Álfheimabakarí, í fiskbúðina, eða í
ísbúðina, til þess að sækja eitt-
hvað nógu gott handa gestunum.
Tengdaforeldrar mínir voru
einstaklega hjálpsamt og gott
fólk. Þau lifðu langa ævi og höfðu
margt reynt. Þau giftu sig og
hófu búskap á eftirstríðsárunum.
Efnin voru lítil svo það var eins
gott að geta verið sjálfbjarga með
sem flest og í þeim efnum kunnu
þau hjónin bæði sitthvað fyrir
sér. Vilhelm var mjög laginn í
höndunum og gat smíðað ýmislegt
sem þurfti til búsins. Þegar við
Ólafur, sonur þeirra, hófum bú-
skap fyrir 30 árum og áttum eng-
in húsgögn önnur en skrifborð,
tvo stóla og svefnbekk, fengum
við gamla eldhúsborðið þeirra
Grétu í búið. Nokkru síðar rak ég
augun í það að neðan á borðplöt-
una var fagurlega máluð auglýs-
ing frá dönsku húsgagnaverk-
stæði. Þegar ég fór að spyrjast
fyrir um hvernig á þessu málverki
stæði, sagði Óli mér, að pabbi
sinn hefði smíðað þetta borð á
fyrstu búskaparárum sínum og
notað í plötuna auglýsingaskilti
sem hann hefði málað úti í Kaup-
mannahöfn. Efni í borðplötu var
ekki auðfengið á þessum árum en
ekki dó Vilhelm ráðalaus og not-
aði bara sveinsstykkið sitt í
skiltamálun í borðplötuna. Þetta
varð fínasta borð og dugði þeim
hjónum vel en varð svo of lítið
þegar fjölskyldan stækkaði. Við
Óli notuðum borðið líka þangað til
það varð of lítið, það flutti með
okkur til Svíþjóðar og aftur til
baka, og nú hefur þriðja kyn-
slóðin tekið við því til notkunar.
Vilhelm var margt til lista lagt
en lengst af ævinni gafst honum
sjaldnast færi á að sinna öðru en
brauðstriti og nauðsynjaverkum.
Það var ekki fyrr en á eftirlauna-
aldri að hann fór að geta sinnt
hugðarefnum eins og því að mála
með vatnslitum og vinna muni úr
leðri og leir. Gréta var líka af-
skaplega lagin í höndunum og
smekkvís og gátu þau sér til mik-
illar ánægju verið samferða í ým-
iss konar handavinnuiðkun meðan
heilsan entist. Höfðu þau af því
ómælda gleði og börnin og barna-
börnin hafa eignast marga fallega
hluti sem afi og amma bjuggu til.
Eftir að Gréta missti heilsuna
hugsaði Vilhelm um hana af mik-
illi alúð og natni en um svipað
leyti og hún dó fóru bæði sjón og
heyrn að dofna og bregðast hon-
um. Síðustu árin var hann nær
blindur og komst lítið út og
fannst þá lítið við að vera og dag-
arnir stundum langir og einmana-
legir. Vilhelm hélt andlegum
kröftum fram til hins síðasta en
fannst mál til komið að ferðinni
hérna megin færi að ljúka, enda
hafði hann góða von um það sem
við tæki. Ég óska honum guðs
blessunar að leiðarlokum og
þakka fyrir samfylgdina.
Kristín Aðalsteinsdóttir.
Góðum manni mun vel farnast í
þessum heimi. Hamingjan bíður
hans í þeim næsta.“ (Dhamma-
pada.)
Vilhelm Håkansson var ekki einn
af þeim mönnum sem var að
reyna sigra heiminn, ræktarsemin
við fjölskylduna gekk fyrir. Hann
hafði samúð með öllu sem lífsand-
ann dregur, var mjög fróðleiksfús
og leitandi réttlætis og sannleik-
ans allt sitt líf. Hann bar mikla
virðingu fyrir skoðunum annarra
en gat jafnframt verið fastur fyrir
þegar svo bar undir. Hann velti
mikið fyrir sér samspili lífs og
dauða og hvaða önnur veröld biði
okkar. Það var gaman að tala við
hann um alls konar málefni, minni
hans var gott og hann talaði iðu-
lega með tilvísun til áranna fyrir
stríð. Unga fólkið áttaði sig ekki
alltaf á því að sú tilvísun var í
seinni heimsstyrjöldina er hófst í
september mánuði árið 1939.
Vilhelm og hans kæra eigin-
kona, Margrét Ólafsdóttir, eign-
uðust þrjú börn. Ólafur Magnús
er elstur, þá Friðrik, og yngst er
Sigríður Ísafold. Friðrik fæddist
með Down’s-heilkenni. Eins og
nærri má geta hafði það afger-
andi áhrif á allt líf Grétu og Vil-
helms. Vilhelm tilheyrði þeim
flokki fólks sem vill leggja sitt af
mörkum og gera góða hluti fyrir
aðra. Það var ekkert sjálfsagt mál
á sjötta áratugnum að fötluðum
stæði til boða eitthvað svipað og
ófötluðum í námi, leik og starfi.
Því var það á afmælisdegi Vil-
helms, 23. mars árið 1958, að
hann stóð fyrir stofnun Styrkt-
arfélags vangefinna ásamt góðu
fólki, bæði foreldrum vangefinna
og öðru áhugafólki um þeirra
málefni. Vilhelm var síðar gerður
að heiðursfélaga í Styrktarfélagi
vangefinna.
Friðrik flutti barn að aldri á
vistheimilið fyrir vangefna að
Skálatúni í Mosfellssveit (nú Mos-
fellsbæ) og bjó þar allt til dauða-
dags. Undirritaður kynntist ekki
Friðriki, en minning hans lifir og
í huga Grétu og Vilhelms var allt-
af hægt að sækja góðar minn-
ingar um þann gleðigjafa sem sá
drengur var þeim. Friðrik lést ár-
ið 1987.
Vilhelm var húsamálari að
mennt og vann við þá iðn allan
sinn starfsferil. Líkamlegt þrek
hans var einstakt og vafalaust
hefur sterk líkamsbygging ásamt
vinnu sem krafðist mikillar hreyf-
ingar gert hann jafn firnasterkan
og úthaldsgóðan og raun bar
vitni. Undirritaður hjálpaði til við
búslóðaflutninga fyrir sex árum
og þá var Vilhelm ennþá í mjög
góðu líkamlegu formi. Dag einn
sótti undirritaður bókakassa til
hans í Álfheima, þar sem þau
Gréta og Vilhelm bjuggu mjög
lengi. Vilhelm, að verða 88 ára,
lét sig ekki muna um að lyfta
þungum bókakössum fram á
stigagang og með þeim hraða að
fertugur maðurinn hafði tæplega
undan honum. Slíkt var þrekið og
aflið og andlegt atgervi var í
samræmi við það. Hann hélt
þessu atgervi ótrúlega lengi og
fyrst tók að halla undan fæti fyr-
ir um tveim árum og þá dró mun
hraðar af honum en áður.
Vilhelm lést 6. maí síðastliðinn
á nítugasta og fimmta aldursári.
Þökk sé ágætum tengdaföður
fyrir góða samveru.
Sveinn V. Ólafsson.
Í maíbyrjun lést hér í bæ Vil-
helm Håkansson málarameistari,
94 ára að aldri. Vilhelm var
Reykvíkingur, faðir hans rak
greiðasölu í Iðnó. Hann var, ef ég
man rétt, af sænskum ættum.
Vilhelm ólst upp við Tjörnina og
gekk í Miðbæjarskólann. Hann
lærði húsamálun og varð meistari
í þeirri iðn. Með konu sinni
Grétu, sem var Eyfirðingur, átti
hann þrjú börn, Friðrik, Ólaf og
Sigríði. Friðrik var vangefinn og
var lengi í Skálatúni, ásamt Sól-
veigu elstu dóttur minni. Ég
kynntist Vilhelm á votu febr-
úarkvöldi 1958 heima hjá Guð-
mundi Gíslasyni húsasmíðameist-
ara og Guðbjörgu konu hans. Við
vorum þar nokkur saman komin
til að ræða um stofnun félags til
styrktar vangefnum. Þarna voru
Brynhildur dóttir þeirra og Sig-
mundur tengdasonur, þá voru
þau þar Vilhelm og kona hans
Gréta, ásamt Sigurlaugu systur
hennar og manni hennar Halldóri
Halldórssyni arkitekt, Gréta
Bachman sem þá var forstöðu-
kona á Skálatúni, Sigríður
Thorlacius sem vann þá við Tím-
ann og Hjálmar Vilhjálmsson
ráðuneytisstjóri í félagsmála-
ráðuneytinu. Á þessum fundi var
ákveðið að stofna Styrktarfélag
vangefinna, ennfremur að fá Al-
þingi til að styðja sjóð sem félag-
ið stofnaði. Sjóðurinn var kall-
aður Tappasjóður og í hann fóru
tíu aurar af hverri gosflösku sem
seld var í landinu. Allt gekk þetta
að óskum og félagið var svo
stofnað 23. mars 1958 í húsa-
kynnum Óháða safnaðarins.
Hjálmar var kosinn formaður fé-
lagsins og gegndi því starfi í
nærri 20 ár. Hann hafði sem
ráðuneytisstjóri mjög góða að-
stöðu til að vinna að framgangi
þessara mála. Vilhelm var kosinn
í varastjórn og gegndi því starfi í
yfir 20 ár. Nú hófst blómaskeið í
sögu vangefinna, m.a. var Skálat-
ún aukið og endurbætt, foreldrar
Skálatúnsbarnanna gengust fyrir
byggingu sundlaugar í Skálatúni
og lagði allt það fólk hönd á plóg
með sóma. Við hittumst af og til
á Skálatúni, á jólum og 17. júní
sem alltaf var mikill hátíðisdagur
hjá krökkunum á Skálatúni.
Mömmurnar bökuðu og pabbarn-
ir sungu, spiluðu og voru með í
leikjum. Þetta hófst allt með
skrúðgöngu af Vesturlandsvegi
niður að Skálatúni með lúðrasveit
í fararbroddi. Þá var oft gaman
að gleðjast með glöðum.
Ég minnist líka ferminga
barnanna í Lágafellskirkju. Það
voru langþráðar og hátíðlegar
stundir. Nú hef ég rætt helst til
mikið um Sollu og Friðrik, en
þau voru líka foreldrum sínum
hugfólgin og efni til fræðslu,
áhyggja og gleði. Þau dóu með
nokkurra ára millibili, svo fór
Gréta til þeirra og loks Vilhjálm-
ur „pabbi Sollu“, en svo var hann
jafnan nefndur á Skálatúni. Og
nú er Vilhelm farinn á þeirra
fund.
Árið 2004 var Vilhelm gerður
að heiðursfélaga í Styrktarfélag-
inu og var vel að því kominn, því
heiðarlegri og vammlausari mann
hef ég varla þekkt. Kærar kveðj-
ur til Óla, Siggu og þeirra fjöl-
skyldna.
Sigríður Ingimarsdóttir.
Vilhelm Håkansson
Mig langar að minn-
ast ömmu minnar sem
var mér svo mikils
virði. Það er skrítið að hugsa til þess
að ég geti aldrei hringt í hana meira.
Hún var orðinn mjög þreytt undir
það síðasta og líkaminn alveg búinn,
þannig að hún fékk ósk sína upp-
fyllta um að fá að kveðja þessa jörð
hinn 29. apríl, rúmlega 101 árs. Því
miður gat ég ekki verið með við
jarðaförina en ég var með hugann
hjá henni þegar hún var jörðuð.
Sesselja Sveinsdóttir
✝ Sesselja Sveins-dóttir fæddist í
Firði í Mjóafirði 18.
nóvember 1905.
Hún lést á hjúkr-
unarheimilinu Upp-
sölum á Fáskrúðs-
firði 29. apríl
síðastliðinn og var
útför hennar gerð
frá Norðfjarð-
arkirkju 8. maí.
Mér er mjög minn-
isstætt fyrsta skiptið
sem ég kom í heim-
sókn til hennar í ágúst
1973. Amma hugsaði
mjög vel um mig þessa
daga sem ég var hjá
henni, hún dekraði við
mig og ég man alltaf
eftir pönnukökunum
með rjómanum sem
voru svo góðar.
Ég var því miður
ekki mikið hjá henni
sem barn, en kynntist
henni meira á ung-
lingsárunum, eftir 15 ára aldurinn
var ég hjá henni á næstum á hverju
sumri. Amma var mjög greind kona
og kenndi mér margt um lífið, maður
gat alltaf talað við ömmu um allt,
hún var mér mikill stuðningur á
þessum árum. Amma var mjög
þrjósk og hafði sínar meiningar um
hlutina og hikaði ekkert við að segja
manni sannleikann, maður var
kannski stundum svolítið fúll – en
lærði af því. Okkur ömmu kom yf-
irleitt mjög vel saman. Amma var
mjög húmorísk og við áttum auðvelt
með að krydda sögurnar þannig að
við gátum hlegið ennþá meira. Eftir
að ég flutti til Danmerkur gat ég
ekki hitt ömmu eins oft en við spjöll-
uðum saman stöku sinnum í síman-
um. Einu sinni sagði ég við hana að
ég vildi óska þess að hún gæti komið
í heimsókn til mín en þá sagði amma
að hún kæmi í heimsókn þegar hún
væri farin af þessari jörð og bankaði
á axlirnar á mér og ég samþykkti
það.
Amma hvatti mig áfram í námi, ef
hún hefði ekki hvatt mig hefði ég
sennilega ekki haldið áfram á þess-
um árum.
Síðasta skiptið sem ég sá ömmu
var á 100 ára afmælinu hennar sem
var haldið á fæðingarstað hennar í
Firði. Þessi veisla er mjög minnis-
stæð, ömmu þótti vænt um að fá
okkur öll saman. Þetta vakti mikla
gleði hjá henni. Ég kveð þig, elsku
amma mín, þú verður alltaf í huga
mínum.
Guðrún Sveinsdóttir.