Morgunblaðið - 06.06.2007, Blaðsíða 28

heilsa
28 MIÐVIKUDAGUR 6. JÚNÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
T
íðni krabbameins í
blöðruhálskirtli hefur
farið ört vaxandi hér á
landi sem og á flestum
Vesturlöndum. Árlega
greinast um 185 íslenskir karl-
menn með þennan sjúkdóm og er
dánartíðni í Evrópu vegna meins-
ins hæst í Noregi, Svíþjóð, Íslandi
og Danmörku. Meðalaldur við
greiningu er 72 ár þótt dæmi séu
um að menn
greinist undir
fimmtugu. Þótt
það sé flestum
karlmönnum
áfall að greinast
með krabbamein
geta nú flestir
karlar, sem
greinast með
blöðruháls-
krabbamein á
frumstigi, vænst þess að lifa löngu
og innihaldsríku lífi því tölur sýna
að 82% karla eru á lífi fimm árum
eftir greiningu.
Erfðir og lífsstílsþættir
Ekki er enn vitað hvað veldur
þessari háu tíðni á Norðurlöndum
og enn er lítið vitað hvort þættir
tengdir lífsstíl og mataræði hafi
áhrif á tíðni sjúkdómins þótt vís-
bendingar séu um að svo kunni að
vera. Erfðaþættir eru þó taldir
skipta máli því hafi faðir fengið
blöðruhálskirtilskrabbamein
aukast líkurnar á því að sonur
hans fái það um allt að helming,
að því er talið er.
Blöðruhálskirtillinn liggur fyrir
neðan þvagblöðruna og umlykur
þvagrásina og blörðuhálsinn.
Hann er á stærð við valhnetu og
hlutverk hans er framleiðsla á
sæðisvökva. Í flestum tilfellum er
krabbamein í blöðruhálskirtli
hægvaxandi og á frumstigum
verður ekki vart neinna einkenna.
Hins vegar geta einkenni á borð
við tíð þvaglát, þreytu, minnkandi
matarlyst, þyngdartap og bakverk
verið merki um mein.
Bið, skurður eða geislar
„Ég get alveg tekið undir það
að margt bendir til þess að mat-
aræði kunni að spila inn í þetta
þótt ýmislegt fleira geti komið til,“
segir segir Guðmundur Vikar Ein-
arsson þvagfæraskurðlæknir í
samtali við Daglegt líf. Til að vera
vel viðráðanlegt í lækningaskyni
þarf meinið að vera staðbundið við
kirtilinn og eru þá þær meðferðir
helstar í boði að gera ekkert ann-
að en að fylgjast með sjúklingnum
mjög reglulega með blóðprufum,
ytri og innri geislameðferðir og að
fjarlægja kirtilinn með skurð-
aðgerð.
Að sögn Guðmundar verður að
vega og meta meðferðarúrræði í
hverju tilviki fyrir sig með tilliti
til aldurs sjúklings og umfangs
krabbameinsins. Greinist krabba-
meinið staðbundið hjá eldri ein-
staklingi er ólíklegt að það hafi
áhrif á ævilengd eða lífsgæði við-
komandi og er þá oftast mælt með
reglubundnu eftirliti. Hins vegar
er mælt með skurðaðgerð eða
geislameðferð við sjúklinga, sem
hafa meira en tíu ára lífslíkur. Við
skurðaðgerð er allur kirtillinn
fjarlægður ásamt sáðblöðrum. Ytri
geislameðferð er í boði hér á
landi, en innri geislameðferð fer
fram í Lundi í Svíþjóð og hafa þó
nokkrir íslenskir karlmenn und-
irgengist hana. Geislavirkum
kornum er þá stungið varanlega í
blöðruhálskirtilinn í innan við
tveggja tíma aðgerð í svæfingu og
mænudeyfingu. „Ég ráðlegg
kannski mönnum ekki að bíða, en
ef meinið er ekki mjög ágengt og
virðist ekki ætla að springa strax
út má kannski bíða og sjá til, vilji
menn halda allri sinni virkni eðli-
legri, en bæði getuleysi og þvag-
leki geta fylgt skurðaðgerð og
geislameðferðum. Það er þó alls
ekki algilt því tölur sýna að aðeins
innan við 5% þessara karlmanna
lenda í varanlegum þvagvanda-
málum og 40-50% karlanna kljást
við ristruflanir, sem laga má með
rislyfjum af ýmsu tagi,“ segir
Guðmundur Vikar.
Morgunblaðið/ ásdís
Tíðnin Tíðni krabbameins í blöðruhálskirtli vex ört á Vesturlöndum og greinast nú árlega að jafnaði 185 íslenskir karlmenn með sjúkdóminn. Meðalaldur við greiningu eru 72 ár.
Vel viðráðanlegt á frumstigi
Krabbamein í blöðruhálskirtli er algengasta krabbameinið hjá íslenskum körlum. Jóhanna Ingvarsdóttir komst að því að meinið er
vel viðráðanlegt á frumstigi. Menn eru þó í vaxandi mæli farnir að horfa til mataræðis og lífsstíls í forvarnarskyni gegn þessum vágesti.
3##
45








@ 
 # 
 "
#
 


  
 
2 $ J 9,
;>> $ &

 , ,9 
 


!"#$ %
& '( !)
* ))!"+
 )!"+
,' %-
. !%%)!"+
/ ')!"+
.-"")!"+
01,%!)!"+
23""
'!)!
4 -%%)!"+
5!2!"
666666667"!
Guðmundur
Vikar Einarsson
„Þótt læknar vilji ekki beint skrifa undir það bendir
margt til þess að rekja megi margfalt hærri tíðni
krabbameins í blöðruhálskirtli karla og í brjóstum
kvenna til lífsstíls og mataræðis okkar Vesturlandabúa
samanborið við það sem gengur og gerist meðal Austur-
landabúa, sem frá fornu fari hafa tileinkað sér allt ann-
ars konar neysluvenjur. Þar er kúamjólk og aðrar
mjólkurafurðir nær óþekkt fæða ólíkt því sem hér tíðk-
ast auk þess sem Austurlandabúar eru mun duglegri að
borða grænmeti, ávexti, hrísgrjón og sojaafurðir en
við,“ segir Oddur Benediktsson, prófessor í tölv-
unarfræðum við Háskóla Íslands, en hann greindist með
krabbamein í blöðruhálskirtli í desember 2005, þá 67
ára gamall.
Norðurlandaþjóðirnar Noregur, Svíþjóð, Ísland og
Danmörk raða sér í fjögur efstu sætin þegar skoðuð er
dánartíðni af völdum blöðruhálskirtilskrabbameins.
Kínverjar, Japanar og aðrar Austurlandaþjóðir eru hins
vegar neðstar á þessum lista þótt tíðni meina á borð við
lungna- og magakrabbamein sé tiltölulega há hjá þess-
um þjóðum.
Forðast nú allar mjólkurvörur
„Ég leitaði til heimilislæknis míns vegna tíðra þvag-
láta á næturnar og mikillar vanlíðunar. Í ljós kom að hið
svokallaða PSA-gildi í blóðinu, sem er eðlilegt í kringum
2-4 ng/ml, var komið í 135 hjá mér. Ég var greindur
með krabbamein í blöðruhálskirtli auk þess sem meinið
var komið í tvo nærliggjandi eitla, sem þýddi að meinið
var ekki staðbundið í mínu tilviki og þá dugar ekki
skurður. Mér var gefið hormónalyf til að skrúfa niður í
útbreiðslunni. Auk þess ákvað ég að taka allar mjólk-
urvörur úr fæðunni eftir að mér hafði verið bent á bók
Jane Plant. Ég er nefnilega á því að það sé tóm vitleysa
að telja fólki trú um að það þurfi að drekka mjólk til að
bæta kalkbúskapinn enda sýnir það sig að beinþynning
er lítil meðal kínverskra kvenna þótt þær drekki enga
mjólk. Ég sneiði líka hjá grilluðum mat og sætindum, en
reyni að halda mig sem mest við austurlenskt mataræði,
grænmeti, soja og hrísgrjón, og ef við hjónin förum út
að borða verða austurlenskir matsölustaðir fyrir valinu.
Samhliða þessu hef ég verið að taka tvo belgi af fæðu-
bótarefninu Zyflamend, sem Columbia-háskólinn í New
York er að gera tilraunir með gegn blöðruhálskirt-
ilskrabbameini og þykja þær tilraunir lofa góðu. Einn
belgur inniheldur m.a. náttúruefnin rósmarín, túrmer-
ik, engifer, basil og jafnmikið hollustuefni úr vínberjum
og er í sex glösum af rauðvíni. Sterklituð ber eru einnig
sögð virka gegn krabbameininu og því ætti rauðvínið að
geta virkað sem hjálparmeðal,“ segir Oddur.
Nöturlegt að fá svona fréttir
„Það er auðvitað mjög nöturlegt að fá þær fréttir að
maður hafi greinst með krabbamein,“ segir Oddur, sem
nú er orðinn ötull baráttumaður gegn þessum vágesti.
„Maður fær bara þessar fréttir og er svo sagt að bíða
eftir næstu fyrirmælum eða næstu sprautu. Í stað þess
að sitja bara og bíða ákvað ég að taka málin í mínar
hendur, eins mikið og ég gæti, og það breytti á ákveðinn
hátt minni innstillingu eftir að ég komst að því að mat-
aræðið virðist geta skipt sköpum í sumum tilvikum. Eft-
ir fimm mánaða meðferðartíma hjá mér var PSA-gildið
mitt komið á ný niður fyrir einn og ég léttist um fjórtán
kíló með því að taka mataræðið í gegn enda var ég áður
mikill mjólkuristi, rjómaisti og ísisti,“ segir Oddur og
hlær.
Samstarf við Harvard-háskóla
Oddur er formaður Krabbameinsfélagsins Fram-
farar, sem er nýstofnað og er nú eitt af aðildarfélögum
Krabbameinsfélags Íslands.
Meginmarkmið félagsins er að afla fjár til að styrkja
rannsóknir á krabbameini í blöðruhálskirtli og efla bar-
áttuna gegn því. Ekki hefur verið komið á fót reglu-
bundinni leit að blöðruhálskirtilskrabbameini hér á
landi, en bandaríska krabbameinsfélagið hefur mælst
til þess að allir karlar eldri en 50 ára láti mæla PSA-
gildið í blóðinu.
Til að ná markmiðum sínum hefur nýja félagið nú
stofnað styrktarsjóð. Stofnfé sjóðsins, ein milljón króna,
er gjöf frá Rolf Johansen & Company til styrktar rann-
sóknum á blöðruhálskirtilskrabbameini. Ætlun Fram-
farar nú er að safna tíu milljónum króna til að koma af
stað umfangsmiklu rannsóknarverkefni varðandi
krabbamein í blöðruhálskirtli við Miðstöð Háskóla Ís-
lands í lýðheilsuvísindum sem dr. Unnur Anna Valdi-
marsdóttir veitir forstöðu. Sú fjárhæð rennur óskert til
að greiða laun doktorsnema í tvö ár undir leiðsögn inn-
lendra og erlendra fræðimanna. Háskóli Íslands,
Krabbameinsfélag Íslands og LSH munu svo greiða
annan kostnað við doktorsverkefnið, sem ætla má að
nemi um þremur milljónum á ári. Verkefnið verður
unnið í samvinnu við hóp fræðimanna við Harvard-
háskólann, en þar eru rannsóknir á þessu sviði taldar
framúrskarandi.
Morgunblaðið/G.Rúnar
Sjúklingurinn Oddur Benediktsson greindist með
krabbamein í blöðruhálskirtli fyrir hálfu öðru ári og er
nú orðinn formaður Framfarar, nýstofnaðs aðilda-
félags Krabbameinsfélags Íslands.
Berst með
austurlensku
neyslumynstri