Morgunblaðið - 10.06.2007, Blaðsíða 22
22 SUNNUDAGUR 10. JÚNÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Erlent |Roberto Calvi höndlaði með peninga páfagarðs og morðið á honum þykir ein af stærri ráðgátum glæpasögu
20. aldar. Lífsstíll | Vefsíðan Facebook hefur vaxið hratt og örygglega og er markmið eigendanna að þar verði
grundvöllur að félagslífi netverja. Fjðlmiðlar | Norsk stjórnvöld undirbúa nú löggjöf um ritstjórnarlegt sjálfstæði fjölmiðla.
VIKUSPEGILL»
Eftir Ásgeir Sverrisson
asv@mbl.is
Hans hafði verið saknað í níudaga og síðar í mánuðin-um hafði honum veriðgert að mæta fyrir áfrýj-
unarrétt á Ítalíu. Í vösum hins látna
fundust fimm múrsteinar og andvirði
um 800 þúsund króna í þremur gjald-
miðlum. Lögregla hóf rannsókn á
grundvelli þess að aðalbankastjóri
Ambrosiano-bankans í Mílanó hefði
hengt sig undir Blackfriars-brúnni í
miðborg Lundúna. Löngu síðar kom-
ust sérfróðir að þeirri niðurstöðu að
Roberto Calvi hefði verið myrtur.
Nú, 25 árum síðar, er morðgátan enn
óleyst; á miðvikudag voru fimm menn
sýknaðir af ákæru um að hafa komið
„bankastjóra Guðs“ fyrir kattarnef.
Úrskurður réttarins í Róm kom
nokkuð á óvart. Saksóknarar höfðu
farið fram á lífstíðarfangelsi yfir
þeim Guiseppe („Pippo“) Calo, Flavio
Carboni, Ernesto Diotallevi og Silv-
ano Vittor. Þeir höfðu hins vegar lagt
til að Manuela Kleinzig, fyrrverandi
unnusta Carbonis, yrði sýknuð.
Málareksturinn hófst haustið 2005
í Róm. Ákæruvaldið hélt því fram að
Pippo Calo hefði sem fjármálastjóri
mafíunnar á Sikiley fyrirskipað að
bankastjórinn skyldi tekinn af lífi.
Þeir Carboni og Diatallevi eru báðir
kaupsýslumenn en Silvano Vittor,
fyrrverandi lífvörður Calvis, er
margdæmdur smyglari. Niðurstaða
réttarins var sú að ákæruvaldinu
hefði ekki tekist að leggja fram full-
nægjandi sönnunargögn. Verjendur
hinna ákærðu lögðu einkum áherslu á
að fjölmargir hefðu getað hugsað sér
að koma Roberto Calvi yfir á annað
tilverustig og höfðu í því efni vísast
nokkuð til síns máls. Ákæruvaldið
getur áfrýjað dómnum en að auki er
nú hafin ný rannsókn á morðinu, sem
tengist m.a. Licio Gelli, öldruðum
fyrrverandi siðameistara P2-frímúr-
arareglunnar, sem forðum var bendl-
uð við fjölmörg myrkraverk á Ítalíu.
Roberto Calvi var 62 ára gamall er
jarðvist hans lauk. Að morgni 18. júní
1982 kom vegfarandi auga á lík hans
þar sem það hékk í snöru undir
Blackfriars-brúnni í Lundúnum.
Daginn áður hafði einkaritari hans,
hin 55 ára gamla Teresa Corrocher,
(trúlega) framið sjálfsmorð með því
að stökkva fram af svölum á fjórðu
hæð í höfuðstöðvum bankans.
Calvi varð aðalbankastjóri Banco
Ambrosiano, stærsta einkabanka
Ítalíu, árið 1975. Þremur árum síðar
leiddi rannsókn í ljós að nokkrir millj-
arðar líra höfðu verið fluttir með
óleyfilegum hætti af reikningum
bankans. Calvi var handtekinn í maí-
mánuði árið 1981, sakfelldur og
dæmdur í fjögurra ára fangelsi fyrir
fjársvik. Í fangelsinu reyndi hann að
fremja sjálfsmorð. Dómnum var
áfrýjað og Calvi sleppt þar til niður-
staða hefði fengist. Hann komst til
Feneyja í júnímánuði 1982, níu dög-
um áður en niðurstaða áfrýjunarrétt-
arins átti að liggja fyrir. Frá Feneyj-
um hélt hann til Trieste, þaðan með
hraðbáti til Júgóslavíu og þá til Aust-
urríkis áður en hann framvísaði föls-
uðu vegabréfi við komu sína til Lund-
úna þar sem lífi hans lauk. Með í för
voru þeir Silvano Vittor og Flavio
Carboni, sem sýknaðir voru á mið-
vikudag.
Að auki vofðu yfir Calvi réttarhöld
á Sikiley vegna fjársvika í tengslum
við hrun Franklin National-bankans í
New York í Bandaríkjunum. Helsti
eigandi bankans var Ítalinn Michele
Sindona, sem sagður var „lærimeist-
ari“ Calvis. Líkt og hann var Sindona
tengdur mafíunni og félagi í „svart-
munkasamtökunum“ P2. Sindona var
árið 1984 dæmdur í 25 ára fangelsi
fyrir morð. Tveimur árum síðar var
hann drepinn í fangaklefa sínum;
kaffið reyndist innihalda blásýru auk
rjómans.
Þegar Ambrosiano-bankinn
hrundi til grunna árið 1982 kom í ljós
að andvirði rúmlega 80 milljarða
króna skorti til að hann gæti staðið
við skuldbindingar sínar. Stærsti
hluthafi bankans var „Stofnun trúar-
legra verka“ (ít. Istituto per le Opere
di Religione), sem er hið opinbera
heiti banka Páfagarðs. Ráðamenn
þar sóru af sér alla ábyrgð á endalok-
um Ambrosiano en lögðu engu að síð-
ur fram andvirði um 15 milljarða
króna, sem greiddar voru lánar-
drottnum.
Leyndarmál „górillunnar“
Síðustu 25 árin hefur mál þetta
orðið tilefni margvíslegra samsæris-
kenninga, sem flestar lúta að meint-
um tengslum mafíunnar og Páfa-
garðs. Almennt er það nú hald manna
að mafían hafi látið myrða Calvi til að
hefna fyrir stuld hans á peningum
samtakanna, sem um banka hans
fóru. Jafnframt hafi mafían talið að
koma þyrfti í veg fyrir að hann
greindi frá peningaþvættinu, sem
fram hafði farið í gegnum fjármála-
stofnanir þessar. Calvi hafi hugsan-
lega ætlað sér að ná yfirráðum í
bankanum með því að færa peninga
mafíunnar yfir á reikninga pappírs-
fyrirtækja erlendis, sem mörg hver
hafi verið í eigu Páfagarðs. Víst þykir
einnig að Calvi hafi gjörþekkt ólög-
legar greiðslur nokkurra helstu stór-
fyrirtækja Ítalíu til stjórnmálaflokka.
Og hann bjó án nokkurs vafa yfir
þekkingu á vafasömu fjármálavafstri
Páfagarðs og sökum þeirra tengsla
var hann gjarnan sagður „banka-
stjóri Guðs“. Roberto Calvi hófst til
valda innan Banco Ambrosiano í
skjóli Pauls Marcinkus, bandarísks
preláta, sem átti makalausan feril að
baki er hann tók öll leyndarmál sín
með sér í gröfina í febrúarmánuði í
fyrra. Marcinkus var aðalbankastjóri
„Stofnunar trúarlegra verka“ frá
1971 til 1989 en hafði áður m.a. starf-
að sem lífvörður Páls VI páfa og upp-
skorið viðurnefnið „górillan“ af þeim
sökum. Marcinkus naut verndar Jó-
hannesar Páls II páfa og þurfti því
aldrei að mæta fyrir rétt í tengslum
við rannsókn á endalokum Banco
Ambrosiano og Robertos Calvis.
Þegar lík Calvis fannst í Lundún-
um fyrir 25 árum var rannsókn lög-
reglu grundvölluð á því að hann hefði
framið sjálfsmorð. Ári síðar var þess-
ari niðurstöðu hrundið og frá því
skýrt að ekki væri vitað hvernig
dauða Calvis hefði borið að. Hann var
borinn til grafar í bænum Drezzo
norðan Mílanó en árið 1998 var lík
hans grafið upp að kröfu ítalskra
dómara, sem töldu síðbúna krufningu
geta varpað ljósi á málið. Árið 2002
komust ítalskir sérfræðingar að
þeirri niðurstöðu að Calvi hefði verið
myrtur. Sögðu þeir að háls líksins
hefði ekki skaddast á þann veg sem
búast hefði mátt við hefði hann hengt
sig sjálfur. Þá hefði Calvi aldrei snert
múrsteinana, sem fundust í vösum
hans. Ítarlegar rannsóknir hafa einn-
ig leitt í ljós að næsta óhugsandi er að
Calvi, sem var í góðum holdum og
hætt við svima, hafi getað lesið sig
niður eftir stillönsum, sem voru undir
brúnni, og engin merki sáust á skóm
hans um að hann hefði farið þá leið. Á
hinn bóginn leiddi rannsókn einnig í
ljós að Calvi hafði ekki sætt ofbeldi
fyrir dauða sinn og einungis fundust
merki um eina svefntöflu í blóði hans.
Kunna morðingjarnir því að hafa
flutt líkið á bát að brúnni og hengt
það þar upp í orðsins fyllstu merk-
ingu.
Morðið á Calvi og hrun Ambro-
siano telst sennilega ein af stærri
ráðgátum glæpasögu 20. aldar. Ald-
arfjórðungi eftir ódæðið er flestum
meginspurningum málsins ósvarað
og ljósið enn fjarri skúmaskotum
ítalskra undirheima.
Hver myrti „bankastjóra Guðs“?
Tuttugu og fimm árum eftir að lík Robertos Calvis, bankastjóra ítalska Ambrosiano-bankans, fannst
hangandi í snöru undir Blackfriars-brúnni í Lundúnum eru menn litlu nær um hver myrti hann
REUTERS
Sýknaðir Á myndskermi sjást þeir Pippo Calo (t.h.), fyrrum fjármálastjóri Cosa Nostra, og lögmaður hans, hlýða á
úrskurð dómara í Róm er hann sýknaði Calo og félaga hans af ákæru um að hafa myrt Roberto Calvi árið 1982.
ERLENT»
Í HNOTSKURN
»Sú staðreynd að múr-steinar fundust í vösum
Calvis hefur verið höfð til
marks um að leyniregla frí-
múrara, P2, hafi komið nærri
morðinu.
»Þá þykir ýmsum það rennastoðum undir kenningu
þessa að lík Calvis skyldi finn-
ast undir Blackfriars-brúnni.
„Blackfriars“ vísar til svart-
munka og félagar P2 klædd-
ust jafnan dökkum kuflum á
fundum sínum.
A P
Roberto Calvi árið 1981.
»Manni finnst hræðilegt aðstofnun, sem tekur að sér þá
sem eru andlega eða líkamlega
fatlaðir og vanhæfir um að
bregðast rétt við, skuli ekki hafa
húsnæði, sem er betur búið.
Jens Kjartansson , yfirlæknir lýta- og
brunadeildar Landspítala – háskóla-
sjúkrahúss, um mál sextugs öryrkja, sem
brenndist lífshættulega þegar hann fékk
yfir sig allt að 80 gráða heitt vatn í sturtu.
Unnt hefði verið að koma í veg fyrir slysið
með betri blöndunartækjum.
»Hann gat ekki fótað sig,straumurinn tók hann.
Helga Garðarsdóttir, skálavörður í Þórs-
mörk, sem sýndi mikið snarræði á mið-
vikudag er hún bjargaði 14 ára dreng úr
Krossá.
»Fyrir mig er þetta það erf-iðasta og versta sem ég hef
lent í á fótboltaferlinum en ég
verð að komast frá því eins og
maður.
Ívar Ingimarsson , landsliðsmaður í knatt-
spyrnu, eftir 5:0-tap gegn Svíum á mið-
vikudag. Ívar kvaðst taka á sig sökina á
þremur af fimm mörkum Svía.
» Það er mikið verk framundan.
Eyjólfur Sverrisson landsliðsþjálfari eft-
ir leikinn gegn Svíum.
»Ég má þakka fyrir að vera á lífi.
Þráinn Arnar Þráinsson flugmaður, sem
neyddist til að nauðlenda Cessna-flugvél
sinni við erfiðar aðstæður í Flórída á mið-
vikudag.
»Einkalíf fólks er fótum troðið.
Jóhannes Gunnarsson , lækningaforstjóri
Landspítala – háskólasjúkrahúss, um
gangainnlagnir á stofnuninni. Að
meðaltali liggur meira en tugur manna á
göngum sjúkrahússins á degi hverjum
sökum skorts á leguplássum og
manneklu.
» Þetta er bara eitthvað sem atvinnulífið getur
alls ekki búið við.
Vilhjálmur Egilsson , framkvæmdastjóri
Samtaka atvinnulífsins, um stjórn
peningamála og aðgerðir
Seðlabankans.
» Þetta verður enginnkrúttismi.
Egill Helgason um nýjan bókmenntaþátt
sem hann mun stýra í Ríkissjónvarpinu.
Ummæli vikunnar
Eftirsóttur Egill Helgason hyggst
nú söðla um og stýra tveimur sjón-
varpsþáttum um stjórnmál og bók-
menntir í viku hverri í Ríkissjón-
varpinu.
Morgunblaðið/Ásdís
©
In
te
rI
KE
A
Sy
ste
m
sB
.V
.2
00
7