Morgunblaðið - 10.06.2007, Blaðsíða 41

sem kvelst getur hvenær sem er
leitað á náðir tómlætis. Þegar ég
var fangi í stríðinu var það mjög
freistandi. Þá þráir maður ekkert,
saknar einskis og er ekki umhugað
um nokkurn hlut. Þjáningin hverf-
ur líka. Þess vegna er þjáningin af
hinu góða. Á meðan maður finnur
til er maður lifandi og getur von-
að,“ segir Moltmann.
Vonin er lykilþáttur í trúfræði
hans. „Guðfræði vonarinnar varð
mér hugleikin snemma á 7. ára-
tugnum. Þetta voru miklir ólgu-
tímar í Evrópu og Norður-
Ameríku og mörkuðu að mörgu
leyti nýtt upphaf. Barátta Martins
Luther King fyrir mannréttindum
í Bandaríkjunum, stríðið í Víet-
nam, mótmæli stúdenta, vorið í
Prag og breytingar á stofnunum
Vatíkansins voru tímanna tákn.
Við vildum líka breyta gangi mála
í Þýskalandi, taka áhættur og
auka lýðræði. Umfram allt vildi ég
vinna bug á tómlæti og deyfð,“
segir Moltmann.
„Auk þess fannst mér vonin
hafa orðið útundan í hugmynda-
fræði kirkjunnar. Á miðöldum var
mikið lagt upp úr kærleika og á
tímum siðbótarinnar var höfuð-
áhersla á trú, en hvað varð um
vonina?“
Áhrifavaldur
Bók sem Moltmann skrifaði um
guðfræði vonarinnar var bönnuð í
Austur-Þýsklandi og hann var
settur á svartan lista. „Mér var
bannað að fara yfir landamærin og
það mátti ekki birta nafnið mitt í
dagblöðum þar. Engu að síður átti
annar hver prestur í Austur-
Þýskalandi bókina. Þegar múrinn
féll fannst gagnrýni um bókina í
skjölum leynilögreglunnar. Höf-
undur hennar taldi bókina líklega
til þess að hleypa uppreisnaranda
í trúaða Austur-Þjóðverja og því
of hættulega til að koma fyrir
sjónir almennings. Honum fannst
hún samt góð,“ segir hann og
hlær.
Hugmyndir hans hafa í gegnum
tíðina notið sérstakrar hylli hjá
kúguðum hópum á jaðri sam-
félagsins. Þær höfðu m.a. mikil
áhrif á trúarleiðtoga minni-
hlutahópa í Suður-Kóreu og
Bandaríkjunum, sérstaklega hjá
svörtum söfnuðum. Þá sóttu hug-
myndafræðingar frelsunarguð-
fræðinnar, sem naut mikillar hylli
í Suður-Ameríku, ýmislegt í
smiðju Moltmanns.
Amma kvennaguðfræðinnar
Eiginkona Moltmanns heitir El-
isabeth Moltmann-Wendel og hún
er líka þekktur guðfræðingur.
„Ég er giftur kvennaguðfræð-
inni,“ segir Moltmann. „Konan
mín er gjarnan kölluð amma
þýskrar kvennaguðfræði. Á henni
fékk hún áhuga eftir ferðalag okk-
ar um Bandaríkin, snemma á 8.
áratugnum. Þar sótti hún ráð-
stefnur um aðferðir til að berjast
gegn feðraveldinu og sporna við
mismunun kynjanna. Hún varð
upptendruð og fór að skoða hlut-
skipti kvenna í Biblíunni og krist-
inni trúarhefð.“
Moltmann segir ýmislegt athygl-
isvert koma upp úr dúrnum þegar
það er gert. „Í krisnifræðikennslu
er t.d. alltaf sagt að lærisveinarnir
hafi allir farið þegar Jesús var
krossfestur. Þetta er ekki rétt.
Konurnar urðu eftir og fylgdust
með úr fjarska.
Auk þess vita fáir að kirkjufeð-
ur til forna, t.d. í Sýrlandi, töluðu
um heilagan anda í kvenkyni.
Það er mikilvægt að rannsaka
hlutverk kvenna í sögu kristinnar
trúar. T.d. voru konur á borð við
Hildegaard von Bingen miklir
áhrifavaldar innan kirkjunnar.
Að mínu viti var feðraveldið til
staðar áður en kristin trú kom til
sögunnar. Það er enn við lýði og
hefur sannarlega áhrif innan
trúarbragðanna, en ég held ekki
að kristin trú sé karllæg í eðli
sínu. Í augum Guðs er enginn
munur á konum og körlum.“
Hjónin vinna mikið saman.
„Konan mín kemur auga á ým-
islegt sem fer fram hjá mér og við
ræðum trúmál mikið. Ég held að
það sé mikilvægt fyrir kvenna-
guðfræðinga að ræða við aðra,
hefðbundna guðfræðinga svo að
guðfræðileg hugsun verði tekin til
endurskoðunar.
Ég hef lært margt af konunni
minni,“ segir Moltmann og glottir.
„Venjulega segja þýskir prófess-
orar að hlutirnir séu svona eða
hinseginn en í samræðum við kon-
una mína lærði ég að bæta því við
að hlutirnir væru að mínu mati
svona. Það má ekki gleyma því að
allar hugmyndir eru huglægar, og
að saman sjáum við meira en við
gerum ein.“
Græn guðfræði
„Helsta breytingin sem orðið
hefur á hugmyndafræði minni í
gegnum tíðina er síaukin áhersla á
náttúruvernd,“ segir Moltmann.
Snemma á 8. áratugnum sendi
Rómarklúbburinn frá sér ritið
Takmörk vaxtar. Þar var spáð fyr-
ir um afleiðingar fólksfjölgunar og
áætlað hvenær takmarkaðar auð-
lindir yrðu uppurnar. „Bókin hristi
rækilega upp í mér,“ viðurkennir
Moltmann. „Núna virðist margt af
því sem þar var spáð vera að ræt-
ast.
Enginn veit hvað framtíðin ber í
skauti sér. Hugsanlega eyðileggj-
um við of stóran hluta náttúrunnar
með iðnaði og mengun. Þá þurrk-
ast mannkynið út. Sem betur fer
vitum við það ekki. Það er gott að
við getum ekki séð fram í tímann
því þá getum við haldið í vonina að
okkur takist að breyta gangi mála.
Okkur ber skylda til þess að
vernda Jörðina og viðhalda mann-
kyninu,“ útskýrir hann.
Þróun í trúmálum
Moltmann telur heiminn vera að
breytast. „Ólíkir hópar fólks búa
þétt saman, innan hvers ríkis er
fjölbreytni í trúmálum meiri en
áður og ýmsar undarlegar trúar-
stefnur eru áberandi. Erfitt er þó
að segja til um hver staða trúmála
er á heimsvísu því þróunin er
mjög mismunandi eftir heims-
hlutum. Þó er ljóst að árásargirni
og heift geta þrifist vel undir yf-
irvarpi trúar, og að slíkt ber að
varast.
Mikið er rætt um íslamska öfga-
hópa og hryðjuverkamenn í því
samhengi, enda torvelda sjálfs-
morðsárásir og dauðadýrkun
mönnum að halda friðinn.
Á hinn bóginn hefur trú Bush
Bandaríkjaforseta líka verið áber-
andi. Í mínum huga er hægri-
sinnaða, íhaldssama bókstafs-
kristnin sem margir Bandaríkja-
menn aðhyllast ekki mjög
kristileg. Fylgismenn hennar líta
ekki til fjallræðunnar heldur eru
þeir helteknir af Opinberunarbók-
inni, brotthrifningunni og heims-
enda. Þeir trúa því að aðeins
sanntrúaðir fái himnadvöl og aðrir
verði dæmdir til vítisvistar. Þetta
viðhorf á sér rætur í bandarískri
sögu þar sem fólk hefur alla tíð
verið dregið í dilka og annað hvort
talið til vina eða fjandmanna,“ tel-
ur Moltmann.
„Þá hefur ný bylgja trúleysis,
með menntafólk í fylkingarbrjósti,
borist frá engilsaxnesku lönd-
unum. Röksemdir þeirra finnst
mér þó ekki mjög sannfærandi þar
sem þekking þeirra á trúar-
brögðum er í mörgum tilfellum
takmörkuð.“
„Ég er gamall Evrópubúi og tel
brýnt að trúarbrögð séu litin
gagnrýnum augum. Ég hef orð
guðfræðingsins Dietrichs Bonhoef-
fer í hávegum: „Jesús færði okkur
ekki nýja trú, heldur nýtt líf.“ Mér
er mjög annt um þetta líf, hvað
sem trúarlegri ástundun líður.
Þegar allt kemur til alls, hvað er
þá trú? Er það tilfinning? Eða iðk-
un? Skilgreiningarnar eru svo
margar, en þegar upp er staðið
eru ást og virðing fyrir lífinu það
eina sem gildir.“
Í HNOTSKURN
»Moltmann og eiginkonahans eru bæði þekktir guð-
fræðingar.
»Hugmyndir hans höfðuvíða mikil áhrif á rétt-
indabaráttu minnihlutahópa.
»Hann las nýja testmentiðfyrst í fangabúðum banda-
manna því þar var fátt annað
við að vera.
»Sum afbrigði kristinnartrúar finnst honum ekki
mjög kristileg.
»Hann leggur áherslu ánáttúruvernd í kenningum
sínum.
oddnyh@mbl.is
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 10. JÚNÍ 2007 41
Borgarholtsskóli
Innritun nemenda úr grunnskóla á haustönn 2007
stendur yfir og lýkur 11. júní
   

     
 
 
Félagsfræðabraut Margmiðlunarhönnun
Málabraut grafísk áhersla
Náttúrufræðibraut Margmiðlunarhönnun
fjölmiðlatækni
  

Grunndeild bíliðna Félagsliðabraut
Fyrrihlutanám í málmiðnum Verslunarbraut

    er einnig í boði fyrir þá nemendur sem ekki standast
inntökuskilyrði á aðrar námsbrautir.
     
 !!" # 
" !!$!% &  '  &      Nánari upplýsingar um einstakar námsbrautir eru á heimasíðu.
Borgarholtsskóli, v/Mosaveg, 112 Reykjavík. Sími 535 1700. Bréfasími 535 170.
Sjá nánar á heimasíðu: www.bhs.is