Morgunblaðið - 10.06.2007, Blaðsíða 65

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 10. JÚNÍ 2007 65
TILLÖGUR Hafró að veiði-
kvóta fyrir næsta ár fylgir sú nýj-
asta í langri röð af svörtum
skýrslum um ástand þorskstofns-
ins. Af viðbrögðum að dæma velk-
ist enginn í vafa um það lengur að
núverandi veiðistjórnunarkerfi
hafi brugðist í því sem var meg-
intilgangur í upphafi,
að byggja þorskstofn-
inn upp í endurnýj-
anlega auðlind.
Orsökin er
nokkuð ljós
Grunnur kvótakerf-
isins er útreikningur
á veiðistofni og veiðar
á fjórðungi hans í
tonnum talið án þess
að binda þær við
veiðarfæri og svæði,
þetta gengur bersýni-
lega ekki upp, en við
Íslendingar erum ekki einir um þá
reynslu að tapa þorskinum. Norð-
ursjórinn, Kanada og Nýja-
Sjáland hafa gengið sömu leið.
Líklegasta orsökin er, að stóri
þorskurinn er einfaldlega drepinn
áður en hann nær hrygning-
araldri, þetta hefur orsakað erfða-
fræðilega breytingu á stofninum.
Áður varð íslenski þorskurinn
kynþroska aðallega 8 ára gamall,
en núna 4-5 ára og stækkar minna
úr því. Þessi þróun er búin að
vera 40-50 ár á leiðinni og engar
líkur eru á að styttri tíma en 40-
50 ár taki að byggja stofninn upp
aftur, e.t.v. allt að 100 ár. Í dag
erum við að veiða mun minna
magn en áður í tonnum, en vegna
þess að fiskarnir eru minni, þá
getur verið að við séum að drepa
svipaðan fjölda og við höfum alltaf
gert.
En af hverju er
haldið í kerfið?
Kvótaeigendur og samtök þeirra
eru afar vel skipulagður hópur
með miklu meiri pólitísk ítök í öll-
um flokkum en fjöldi þeirra segir
til um. Það kostaði gífurleg átök
að koma á kerfinu á sínum tíma,
en ástæðan fyrir að útgerðarmenn
samþykktu það er væntanlega sú
staða sem komin er upp í dag.
Þeir sáu einfaldlega lengra en við
hinir. Þeir sáu, að með kerfinu
fengu þeir óafturkræfa og óaf-
skrifanlega skattfrjálsa eign upp á
400.000 milljarða sem þeir gátu
verslað með og leigt sín á milli.
Það er leigan fyrst og fremst sem
gefur þeim varanlegar tekjur.
Dæmi eru um að lítil sjávarþorp
með nokkur hundruð íbúa, og þar
af um 50 manns vinnandi í fiski,
hafi borgað um 200 milljónir á ári
í kvótaleigu. Þar munar mest um
neyslufiskinn, hann sem var áður
matur fátæka mannsins kostar nú
1.000-1.200 kr/kg fyrir flökin, þar
af fara um 500 kr. í vasa kvótaeig-
andans fyrir leiguna. Þannig fylgir
kvótaeigninni réttur til að skatt-
leggja markaðinn fyrir neyslufisk
um 2-3 milljarða á ári. Því halda
eigendur í kerfið. Það mun kosta
gífurleg pólitísk átök að afnema
kvótakerfið til að koma öðru og
virkara fiskverndarkerfi á. Miklar
líkur eru á að Hafrannsóknastofn-
un treysti sér ekki í slík átök og
það sé hin raunverulega orsök fyr-
ir því að engar breytingar eru
lagðar til þrátt fyrir að enginn ár-
angur hefur orðið af kvótakerfinu
í uppbyggingu þorskstofnsins.
En hvað er til ráða
Þegar hugleitt er hvaða ráð eru
til að koma á virku uppbygging-
arkerfi, þá verður fyrst sú stað-
reynd á vegi, að möguleikarnir
eru ekki mjög margir. Dr. Jónas
Bjarnason hefur bent á að íslenski
þorskstofninn væri orðinn erfða-
breyttur og kanadískir vís-
indamenn virðast
sammála. Aflamarks-
kerfi virkar ekki eitt
sér móti þessu, sú
staðreynd liggur fyr-
ir, en samt sem áður
er ekki ástæða til að
afnema aflamarkið.
Frekar þarf að bæta
einhverju við, en
hverju? Möguleik-
arnir til þess eru
mjög takmarkaðir, í
raun og veru er ekki
annað að gera en tak-
marka veiðiaðferðir
og hlífa viðkvæmum veiðistöðum.
Færeyjar eru oft nefndar í þessu
sambandi og þeirra dagakerfi. Yf-
irmaður fiskirannsókna þar, segir
að 75-85% af þorski og ýsu veiðist
með krókum, er þetta leið?
Takmörkun á togveiðum
Með tilliti til þess að meiri part-
ur aflans er frá togurum þá er í
raun ekkert annað að gera en
draga úr togveiðum og leyfa meiri
krókaveiðar í trausti þess, að of-
veiði sé ekki möguleg með krók-
um. Frá togveiðum yfir í króka er
það eina sem hægt er að gera, net
eða dragnót þýðir ekki, og þá er
krókurinn einn eftir. Annar mögu-
leiki er ekki fyrir hendi. Í þessu
liggur ákveðin hagræðing, engu
þarf að bæta við bátaflotann, bara
leyfa honum að sækja sjóinn, sá
bátafloti sem til er getur auðveld-
lega veitt þessi 130.000 tonn af
þorski sem verið er að leggja til.
Að auki fylgdi þessu gífurleg
framför í byggðamálum, sjáv-
arþorp landsins byggðust upp í
kringum bátaútgerðina, útgerð á
miklu minni og ófullkomnari bát-
um en eru á stöðunum í dag. Þess-
ar sjávarbyggðir ganga í end-
urnýjun lífdaga ef þessi breyting
verður gerð.
Hvað ef ekki?
Ef ekkert verður gert munu
erfðafræðilegar breytingar halda
áfram og þegar nægilega mikill
hluti aflans er orðin undirmáls-
fiskur, sem aðeins selst á lágu
verði, mun útgerð hætta að borga
sig. Þetta var það sem skeði í
Kanada, þegar útgerðarmenn þar
sáu fram á ekkert nema tap, létu
þeir einfaldlega þorskveiðibannið
yfir sig ganga. Hér á landi yrði
sambærileg þróun mikið lengri og
kvalafyllri, útgerðarmenn munu
ekki fallast á neina breytingu
meðan varanlegur kvóti selst fyrir
2.000 kr/kg og hækkar í verði í
takt við það sem þorskum fækkar
í hafinu. Hér er gífurlegur póli-
tískur vandi á ferðinni, einfaldlega
stærsti umhverfisvandi Íslendinga,
fyrirsjáanlegt hrun þorskstofnsins.
Kvótakerfið virkar ekki
Jónas Elíasson um þorskstofn-
inn og erfðafræðilegar
breytingar hans.
» Færa verður þorsk-veiðar frá togveiðum
í krókaveiðar, aðrir
kostir eru ekki fyrir
hendi.
Jónas Elíasson
Höfundur er prófessor við HÍ.
FASTEIGNASALA
HÁTÚNI 6a
SÍMI 512 1212 FAX 512 1213
Bragi Björnsson lögmaður og löggiltur fasteignasali
ÁSVALLAGATA - NÝUPPGERÐ
Foss fasteignasala, Hátúni 6a, sími 512 12 12, fax 512 12 13, netfang foss@foss.is
Stórglæsileg 92,4 fm 4ra herbergja íbúð á annarri hæð í vel staðsettu þrí-
býli við Ásvallagötu. Íbúðin er í skemmtilegum gömlum stíl, hátt til lofts
með upphaflegum skrautlistum og fullningahurðum og rósettum. Íbúðin
er öll endurnýjuð á þessu ári. Verð 33,9 millj.
REYNIMELUR - 3JA HERB HÆÐ
Björt og glæsileg mikið endurnýjuð, 3ja herbergja, 75,4 fm íbúð á mið-
hæð í fallegu þríbýlishúsi á eftirsóttum stað í Vesturbænum. Stofa og
eldhús eru samliggjandi. Rúmgóð stofa. Tvö parketlögð svefnherbergi.
Baðherbergi nýlega standsett. Parket og flísar á gólfum. Verð 26,9 millj.
OPIÐ HÚS
SKÓLASTRÆTI - NEÐRI SÉRHÆÐ
Skólastræti 5, 101 Reykjavík, neðri hæð. Opið hús í dag, sunnudag, frá kl
14-15. Einstaklega “sjarmerandi” neðri sérhæð í fallegu tvíbýlishús
byggðu 1850 við Skólastræti í hjarta miðbæjarins. Hæðin er 115 fm.
Tvær samliggjand bjartar stofur. Eldhús og borðstofa í alrými. Þrjú svefn-
herbergi. Á öllum gólfum eru falleg gólfborð. Sérbílastæði. Verð 36,9 millj.
Seljendur taka vel á móti væntanlegum
kaupendum í dag frá kl 14-15.
KJARTANSGATA - MIÐHÆÐ
Björt og rúmgóð 4ra herbergja hæð
á afar eftisóttum stað í Norðurmýr-
inni í Reykjavík. Eignin er alls 143 fm
(þar af 26 fm bílskúr). Eigin er alls
143 fm (þar af 26,9 fm bílskúr).
Húsið er í góðu ásigkomulagi. Búið
er m.a. að endurnýja garð, endur-
nýja ofnalagnir í íbúðinni, búið er að
endurnýja skólp og drenlagnir. Ný-
leg gólfefni á íbúð. Tvennar svalir.
Verð 37,8 millj.
LANGHOLTSVEGUR - RAÐHÚS
Gott raðhús á þremur hæðum við
Langholtsveg í Reykjavík. Húsið er
alls 216,1 fm. Stofa, eldhús og
borðstofa í alrými. Eldhús með ný-
legri innréttingu. Sólstofa og falleg-
ur garður. Fjögur svefnherbergi.
Stórar svalir. Góður 20 fm bílskúr
fylgir eigninni. Í kjallara er rúmgott
þvottahús, geymsla og bílskúr. Nýtt
rafmagn í húsi. Hús er í góðu ásig-
komulagi. Verð 44,9 millj.
ÞORLÁKSGEISLI
- 4RA HERBERGJA MEÐ BÍLSKÚR
Björt og falleg 111,4 fm 4ra her-
bergja íbúð á 2. hæð með sérinn-
gang af svölum í litlu fjölbýli í
Grafarholtinu. 27,7 fm bílskúr fylgir
eigninni. Stofa, borðstofa og eldhús
eru í alrými, fallegt parket á gólfum.
Eldhús er með fallegri innréttingu
og vönduðum tækjum. Þrjú rúmgóð
svefnherbergi eru í íbúðinni. Bað-
herbergi er flísalagt hólf í gólf. Verð 34,5 millj.
• Verlaunaskipulag
Ný byggð í Urriðaholti í Garðabæ hefur fengið verðlaun fyrir
framúrskarandi skipulag frá hinu virta arkitekta- og skipulags-
fræðingafélagi, Boston Society of Architects.
• Frábær staðsetning - notaleg byggð við vatn
Lóðirnar eru einstaklega vel staðsettar í Urriðaholtinu í Garðabæ.
Landinu hallar til suðvesturs og er einstaklega skjólsælt og sólríkt.
Urriðavatn gefur hverfinu einstakan svip.
• Eftirsóttar lóðir
Það er staðreynd að lóðir sem liggja að vatni eða sjó hafa verið
gríðarlega eftirsóttar. Tryggðu þér lóð á einu besta
byggingarsvæði landsins í dag.
Sverrir Kristinsson, löggiltur fasteignasali
URRIÐAHOLT
Byggingarlóðir á besta stað í Garðabæ
Stórhöfða 21, við Gullinbrú, s. 545 5500.
www.flis.is ● netfang: flis@flis.is
lím og fúguefni