Morgunblaðið - 13.06.2007, Blaðsíða 9

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 13. JÚNÍ 2007 9
FRÉTTIR
Opið virka daga kl. 10-18 laugardaga kl. 10-16
• Engjateigur 5
• Sími 581 2141
Buxur - peysur - bolir
Opið hús í dag að Hringbraut 88 –
107 Reykjavík
Íbúðin sem er 73 fm 3ja herbergja auk geymslu er á efri hæð. Húsið er í
(Gamla Verkó), búið er að endurnýja mikið m.a nýlegur múr og þak.
Umhverfi er allt hið snyrtilegasta.
Páll Höskuldsson sölustjóri Fasteignakaupa sími 864 0500 tekur á móti
gestum í dag miðvikudag á milli kl. 18 og 19. (Margrét á bjöllu)
Erna Valsdóttir lögg. fast.-, skipa- og fyrirtækjasali.
Sími 515 0500 www.fasteignakaup.is
Eftir Silju Björk Huldudóttur
silja@mbl.is
„AF ÞEIM 185 íslenskum karlmönnum sem
árlega greinast með krabbamein í blöðruháls-
kirtli hafa 2-3 þeirra þessa stökkbreytingu í
BRCA2 geninu, þannig að þessar upplýsingar
nýtast aðeins litlu broti beint af öllum þeim
sem greinast með blöðruhálskirtilskrabba-
mein. En vonandi geta þessar upplýsingar
nýst til áframhaldandi rannsókna hvort heldur
er hér- eða erlendis og vonandi verður þá hægt
að fletta blaðsíðu í þeirri þykku bók sem rann-
sóknir á orsökum krabbameins eru. Bókin er
þykk og blaðsíðurnar margar og við erum
sennilega enn aðeins í fyrsta kaflanum,“ segir
Eiríkur Jónsson, yfirlæknir á þvagfæraskurð-
deild Landspítalans, um niðurstöður rann-
sóknarhóps frá Krabbameinsfélagi Íslands,
Landspítala, Háskóla Íslands og Urði Verð-
andi Skuld (UVS) dótturfélagi ÍE.
Niðurstöðurnar eru birtar í hinu virta
bandaríska vísindariti Journal of the National
Cancer Institute og fjallað er sérstaklega um
rannsóknina í ritstjórnargrein tímaritsins. Þar
segir m.a.: „Þessi vinna getur varpað ljósi á
það hvernig og hvers vegna BRCA2 stökk-
breytingar hafa svo mikil áhrif á krabbameins-
ferlið. Hún opnar einnig fyrir möguleika á að
finna nýjar aðferðir til að geta gefið sjúkling-
um nákvæmari upplýsingar þegar þeir grein-
ast með krabbamein í blöðruhálskirtli.“ Einnig
segir í ritstjórnargreininni að höfundarnir tak-
ist á við mikilvægt verkefni er þeir kanna áhrif
gena á framgang krabbameins og að aðal-
styrkur rannsóknarinnar felist í hinum full-
komnu íslensku upplýsingum um öll krabba-
mein sem greinst hafa í landinu, allt aftur til
ársins 1955.
„Birting rannsóknarniðurstaðanna í þessu
þekkta og víðlesna riti, sem þar að auki eru vel
kynntar með ritstjórnargrein, mun hafa áhrif
á rannsakendur víða um heim,“ segir Laufey
Tryggvadóttir, framkvæmdastjóri Krabba-
meinsskrárinnar og forsvarsmaður rannsókn-
arinnar Segir hún að vonir standa til að rann-
sóknarniðurstöðurnar geti orðið vísir að því að
hægt verði að finna lausn fyrir miklu stærri
hóp en arfberana eina. Þannig séu þetta mik-
ilvægar upplýsingar sem nýtast muni til frek-
ari rannsókna. „Markmiðið er einnig að kom-
ast að því hvað valdi þessu krabbameini.
Trúlega verður þetta alltaf einhvern blanda af
erfðum og umhverfisþáttum, t.d. neysluvenj-
um fólks,“ segir Eiríkur.
Í rannsókninni voru, að sögn Laufeyjar,
borin saman lifun og framgangur sjúkdóms
hjá sjúklingum með krabbamein í blöðruháls-
kirtli sem höfðu hina íslensku meðfæddu land-
nemastökkbreytingu BRCA2 999del5 og sjúk-
linga án stökkbreytingarinnar. Segir hún
Krabbameinsskrána hafa verið grunn rann-
sóknarinnar, ásamt upplýsingum sem safnað
hefur verið síðustu 35 árin að frumkvæði
Hrafns Tulinius, fyrrum yfirmanns Krabba-
meinsskrárinnar, um ættir kvenna með
brjóstakrabbamein. Í ættunum höfðu greinst
527 karlar með blöðruhálskrabbamein á ár-
unum 1955-2004 og þar af voru 30 arfberar
stökkbreytingarinnar eða 5,7%. Þess ber að
geta að stökkbreytingin er fremur sjaldgæf og
er almennt talið að 0,5% íslenskra karlmanna
séu með umrædda stökkbreytingu.
Að sögn Laufeyjar reyndust arfberarnir
vera 5 árum yngri að meðaltali við greiningu
krabbameinsins og hafa lengra genginn sjúk-
dóm en sjúklingar án stökkbreytingarinnar.
Þeir höfðu einnig mun styttri lifun og var
helmingur hópsins látinn eftir 2,1 ár í stað 12,4
ára hjá mönnum sem ekki höfðu stökkbreyt-
inguna. Einnig leiddi rannsóknin í ljós að 80%
þeirra sem bera stökkbreytinguna greindust
með útbreiddan sjúkdóm, sem þýðir að meinið
hafi verið komið út fyrir kirtilinn sjálfan eða
þeir voru með meinvörp annars staðar í líkam-
anum, samanborið við 40% hjá þeim sem ekki
voru með stökkbreytinguna. Bendir hún á að
sú tiltekna stökkbreyting sem til skoðunar var
í rannsókninni hafi aðeins greinst hérlendis
sem og í Finnlandi, en erlendis finnast fleiri en
ein tegund stökkbreytinga í BRCA2 geninu,
en um sé að ræða flókið og stórt gen.
Snýst um líf og lífsgæði
Aðspurð segir Laufey meinlítið afbrigði af
krabbameini í blöðruhálskirtli mun útbreidd-
ara en talið var áður. Bendir hún í því sam-
hengi á að við krufningu finnist krabbameinið
hjá 2/3 allra karlmanna eldri en 65 ára, sem
höfðu ekki sjúkdóminn svo vitað væri. „Vanda-
málið er ekki svo mikið að finna og greina
sjúkdóminn, heldur að spá fyrir um hegðun
hans hjá hverjum einstaklingi. Við viljum geta
ráðlagt einstaklingi sem greinist hvort ástæða
sé til þess að fara umsvifalaust í meðferð eða
hvort óhætt sé sleppa meðferð í bili og jafnvel
um aldur og ævi, en fylgjast með meininu
reglulega“ segir Eiríkur.
Bendir hann á að árlega greinist hérlendis
um 185 karlmenn með blöðruhálskirtils-
krabbamein og þar af fari um 75-80 þeirra í
róttæka meðferð, þ.e. ýmist geislun eða skurð-
aðgerð þar sem kirtillinn er fjarlægður. Að
sögn Eiríks eru skoðanir skiptar innan lækna-
heimsins hvernig bregðast beri við blöðruháls-
kirtilskrabbameini. Bendir hann á að meðferð
sé aldrei alveg hættulaus og geti í einhverjum
tilvikum haft mikil áhrif á lífsgæði sjúklinga,
þ.e. áhrif á bæði þvaglát og kyngetu.
„Stærsta vandamálið sem við stöndum
frammi fyrir í dag, er skortur á aðferðum sem
spá með vissu fyrir um framvindu krabba-
meins í blöðruhálskirtli. Flestir þeirra manna
sem greinast í dag eru með sjúkdóminn á lágu
stigi og hann mun sennilega aldrei valda þeim
skaða. Vandinn er sá að í dag er erfitt að skilja
þarna á milli. Þess vegna fá nú margir karlar
erfiða krabbameinsmeðferð, sem í raun þyrftu
ekki á henni að halda,“ segir Eiríkur og bætir
við: „Í raun snýst þetta um líf og lífsgæði. Við
viljum varðveita hvoru tveggja. Það er mikil-
vægt að ná þeim snemma sem þurfa á tafar-
lausri meðferð að halda, en freista þess hlífa
þeim sem ekki þurfa á henni að halda.“
Ættarsaga gæti gefið tilefni til prófs
Blaðamanni leikur forvitni á að vita hvort
boðið sé upp á genapróf til að greina hvort
karlmaður hafi umrædda stökkbreytingu og
hverjir ættu að íhuga slíka rannsókna. Að sögn
Tryggva Þorgeirssonar, læknanema við Há-
skóla Íslands, er á Landspítalanum nú þegar
farið að bjóða upp á erfðaráðgjöf „Talið er að
tveir af hverjum hundrað sem fái þetta
krabbamein beri þetta stökkbreytta gen,
þannig að það er ekki ástæða fyrir alla karl-
menn sem fá blöðruhálskirtilskrabbamein að
fara í genapróf. Hins vegar mætti ráðleggja
leit að stökkbreytingunni hjá körlum þar sem
vitað er um stökkbreytingu í ættinni eða ef
áberandi hefur verið innan fjölskyldunnar að
margar konur hafi verið að fá krabbamein í
brjóst eða eggjastokka, ekki síst ef þær grein-
ast á unga aldri,“ segir Tryggvi.
Aðspurð hvað framundan sé segja Laufey,
Eiríkur og Tryggvi mikilvægt að kynna rann-
sóknarniðurstöðurnar bæði með greinum og
fyrirlestrum. Tryggvi er þegar búin að kynna
hana á íslensku skurðlæknaþingi í mars sl. og
mun nú í vikulok kynna hana á ársþingi nor-
rænna þvagfæraskurðlækna sem fram fer í
Danmörku. Að sögn Laufeyjar er einnig mark-
miðið að rannsaka þetta svið nánar og hafa er-
lendir vísindamenn t.d. við Harvard þegar
sýnt því mikinn áhuga.
Þess má að lokum geta að rannsóknarhóp-
urinn var auk Laufeyjar, Eiríks og Tryggva,
skipaður þeim, Elínborgu Jónu Ólafsdóttur,
Guðríði Helgu Ólafsdóttur, Hrafni Tulinius og
Jóni Gunnlaugi Jónassyni frá Krabbameins-
skrá, en Jón starfar auk þess á rannsóknar-
stofu Landspítalans í meinafræði, Lindu Við-
arsdóttur og Jórunni Erlu Eyfjörð frá
rannsóknarstofu HÍ og Krabbameinsfélagsins
í sameinda- og frumulíffræði og Þórunni Rafn-
ar og Steinunni Thorlacius frá UVS.
Ný íslensk rannsókn um áhrif stökkbreytingar á BRCA2 geninu á krabbamein í blöðruhálskirtli
Niðurstöður sem
nýtast munu til
frekari rannsókna
Morgunblaðið/RAX
Vísindamenn Tryggvi Þorgeirsson, Laufey Tryggvadóttir og Eiríkur Jónsson.
ÞRIÐJA hollið sem lauk veiðum í
Norðurá í sumar fékk þrjá laxa á
átta stangir. Fyrri hollin fengu níu
og tíu. Tveir veiddust á Berghyls-
broti og einn kom á hits í Kross-
holu. Annar laxanna af Berghyls-
brotinu var fyrsti flugulax veiði-
mannsins og jafnframt stærsti lax
sem frést hefur af í vor, 87 cm löng
hrygna.
Að sögn eins veiðimannsins sást
ekki mikið af laxi og þeir sem
veiddust höfðu greinilega verið ein-
hverja daga í ánni, sem annars var í
frábæru standi og veðrið lék við
veiðimenn. Það vantaði bara meira
af fiski.
Blanda hefur farið rólega af stað.
Tveir laxar veiddust á sunnudag og
veiðimenn sáu nokkra til. Nú í vik-
unni hefst veiði í fleiri laxveiðiám;
Laugardalsá opnaði í gær og meðal
annarra opna Laxá í Kjós og Þverá
á föstudag.
Allt komið á fleygiferð
Sigurbrandur Dagbjartsson hef-
ur stundað Þingvallavatn vel í vor,
og eftir einmuna kaldan maí, þar
sem hann var samt að fá þrjár til
fjórar bleikjur í ferð, segir hann að
nú sé allt komið á fleygiferð í sil-
ungnum.
„Satt best að segja hef ég lent í
ruglveiði á Þingvöllum undanfar-
ið,“ sagði hann og viðurkenndi að
hann hefði verið að fá „dálítið
margar bleikjur í túr“ síðustu daga.
Allt að 18 stykki. Sagði hann aðal-
málið vera að „skrapa botninn,“ þar
væri bleikjan.
Hraunsfjörður á Snæfellsnesi var
viðkomustaður Sigurbrands í
fyrsta sinn á dögunum og kom hon-
um ánægjulega á óvart. „Það er
eins og lítið Hlíðarvatn, og bullandi
af fiski. Ég lenti í logni og það var
mikið æti, en eftir að ég hafði fund-
ið réttu fluguna var botnlaus taka.“
Tilboð í Eyjafjarðará
Veiðifélög á Akureyri; Stanga-
veiðifélag Akureyrar, Stangaveiði-
félagið Flúðir og Stangaveiði-
félagið Flugan, hafa í sameiningu
gert landeigendum við Eyjafjarð-
ará tilboð í veiðirétt árinnar næstu
tíu árin. Eyjafjarðará hefur löngum
verið eitt besta bleikjusvæði lands-
ins en hefur verið í öldudal síðustu
ár.
Þriðja hollið fékk þrjá laxa
VEIÐI