Morgunblaðið - 14.06.2007, Blaðsíða 12
12 FIMMTUDAGUR 14. JÚNÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
AÐALMEÐFERÐ Í BAUGSMÁLINU
Eftir Rúnar Pálmason
runarp@mbl.is
SIGURÐUR Tómas Magnússon,
settur ríkissaksóknari í Baugsmál-
inu, gagnrýndi frávísun Héraðsdóms
Reykjavíkur á níu ákæruliðum sem
varða meintar ólöglegar lánveitingar
býsna harðlega í ræðu sinni fyrir
dómnum í gær og sagði m.a. að í
dómnum væri verið að eltast við
„fræðilega tískubólu“. Ekki væri
heldur nokkur leið að átta sig á for-
sendum dómsins í tilteknum atriðum
og hann minnti dóminn rækilega á
mikilvægi þess að dómsniðurstaðan
væri ítarlega rökstudd.
Ekkert mál hefur verið rekið jafn-
lengi í dómssölum þessa lands eins
og Baugsmálið. Orð Arngríms Ís-
bergs dómsformanns við upphaf
réttarhaldanna í gær voru því vel við
hæfi. „Þetta ætlar að endast okkur,“
sagði hann.
Í liðum 2-10 er Jón Ásgeir kærður
fyrir brot á 104. grein hlutafélaga-
laga með því að veita ólögleg lán.
Héraðsdómur komst að þeirri niður-
stöðu að verulegur brestur væri á
refsiheimild vegna brota á þessari
grein laganna en samkvæmt henni
væri eingöngu heimilt að refsa félagi
en ekki einstaklingi. Þar af leiðandi
væri óhjákvæmilegt að vísa málinu
frá að þessu leyti.
Hæstiréttur komst á hinn bóginn
að þeirri niðurstöðu að skortur á
skýrleika refsiheimildar gæti einn
og sér ekki leitt til frávísunar.
Ekkert skortir á skýrleikann
Sigurður Tómas sagði að ekkert
skorti á skýrleika refsiheimildar og
hann bætti við að ekki væri „nokkur
leið“ að átta sig á í hvaða túlkun á
Mannréttindasáttmála Evrópu dóm-
urinn væri að vísa. Niðurstaðan að
þessu leyti virtist því marklaus.
Í kjölfarið vísaði hann til nokkurra
dóma Mannréttindadómstólsins sem
hann sagði sýna að refsiákvæði
vegna brota á 104. grein væru nægi-
lega skýr. Þar að auki vísaði hann til
danskra dómafordæma en danska
bannákvæðið væri að stofni til hið
sama og í 104. grein. Jafnvel þótt ís-
lenska ákvæðið væri skoðað sam-
kvæmt „framsæknustu kenningum“
væri ekki hægt að skilja það sem svo
að refsiheimild gagnvart einstak-
lingum væri óskýr.
Og gagnrýnin hélt áfram. Sigurð-
ur Tómas benti m.a. á að 104. grein
væri ætlað að vernda hagsmuni
hlutafélags gegn stjórnendum. Fé-
lagið sem slíkt gæti ekkert aðhafst,
heldur væri því ávallt stjórnað af ein-
staklingum og að halda öðru fram
væri alvarleg rökvilla.
Ennfremur yrði að hafa í huga að
brot á 104. grein beindist gegn lög-
aðilanum, þ.e. félaginu, og það væri
því rökrétt að refsing yrði lögð á
þann sem bryti gegn því en ekki á fé-
lagið sjálft sem væri brotaþolinn.
Hann bætti við að væri dómurinn
með niðurstöðu sinni á einhvern hátt
að taka undir sjónarmið í olíumálinu
svokallaða, væri hann á villigötum og
það væri með ólíkindum að telja að
tiltekin ákvæði í 104. grein renndu
stoðum undir þá skoðun að refsi-
heimild vegna hennar væri óskýr. Í
því tilviki væri verið að eltast við
„fræðilega tískubólu“ sem hefði ekki
hlotið brautargengi í Hæstarétti.
Allir læsir menn gætu staðreynt að
brot á lögunum vörðuðu sektum eða
fangelsi en þegar fræðimenn héldu
öðru fram, yrðu menn hræddir við að
benda á hið gagnstæða. Þetta minnti
á vissan hátt á ævintýrið um nýju
fötin keisarans.
Sigurður Tómas sagði ásetning
Jóns Ásgeirs skýran og hann hefði
sjálfur framið brotin en ekki undir-
menn hans hjá fyrirtækinu.
Um meintan fjárdrátt Tryggva
Jónssonar sagði hann brotin full-
sönnuð. Þá hefði Jón Gerald Sullen-
berger játað atvikalýsingu í ákæru
þótt hann hefði ekki játað brotið og
sekt hans væri einnig sönnuð.
Héraðsdómur eltist við „fræðilega
tískubólu“ í mati á refsiheimild
Morgunblaðið/G.Rúnar
Gagnrýninn Settur saksóknari reyndi að sannfæra fjölskipaðan héraðsdóm um að refsiheimildir væru skýrar.
Í HNOTSKURN
» Héraðsdómur Reykjavíkurfelldi seinni dóm sinn í Baugs-
málinu hinn 3. maí sl.
» Jón Ásgeir Jóhannesson varsakfelldur fyrir einn lið ákær-
unnar en sýknaður af sjö liðum.
Tryggvi Jónsson var sakfelldur í
fjórum ákæruliðum og sýknaður í
jafnmörgum.
» Jón Ásgeir hlaut þriggjamánaða skilorðsbundið fang-
elsi og Tryggvi níu mánaða skil-
orðsbundið fangelsi.
» Ákæruliðum 2-10 og 19 varvísað frá í heild sinni auk þess
sem ákærulið 15 var vísað frá að
því er varðar þátt Jóns Geralds
Sullenberger.
» Hæstiréttur vísaði þessumákæruliðum aftur heim í hér-
að. Eina undantekningin var að
héraðsdómi var eingöngu falið að
fjalla um varakröfuna í 10. lið
ákærunnar.
FYRRVERANDI fjármálastjóri Aðfanga, sem bar vitni í
Baugsmálinu í gær, sagði, að það hefðu í raun og veru
verið fyrir hennar mistök sem Tryggva Jónssyni, fyrr-
verandi aðstoðarforstjóra Baugs, var ekki gerður reikn-
ingur fyrir sláttudráttarvél sem hann flutti inn frá
Bandaríkjunum en á nafni Aðfanga.
Innflutningur sláttudráttarvélarinnar er meðal sak-
arefna í ákærulið 19 sem Hæstiréttur vísaði aftur heim í
hérað eftir að Héraðsdómur Reykjavíkur hafði vísað
honum frá dómi. Í þessum lið er Tryggvi ákærður fyrir
fjárdrátt upp á 1,3 milljónir króna með því að hafa látið
Baug greiða ýmiss konar persónuleg útgjöld, þ. á m.
dráttarvélina.
Fjármálastjórinn fyrrverandi, Ingibjörg Stefánsdóttir,
var eina vitnið sem kom fyrir dóminn í gær. Hún hafði
raunar einnig verið boðuð sem vitni 13. mars sl. þegar
aðalmeðferð málsins stóð yfir en af því varð ekki og lík-
lega sökum þess að dagskráin riðlaðist töluvert þann
dag.
Fyrir dómi í gær sagðist Ingibjörg hafa vitað að
Tryggvi ætti traktorinn og að hún hefði átt að gera honum
reikning vegna hans, þ.m.t. vegna tolla og aðflutnings-
gjalda. Þetta hefði verið algengt þegar Aðföng fluttu inn
„leikföng“ fyrir starfsmenn, eins og hún orðaði það. Hún
hefði hins vegar annaðhvort gleymt að gefa reikninginn út
eða láðst að setja nýjan fjármálastjóra inn í málið.
Aðspurð af Jakobi R. Möller, verjanda Tryggva, sagði
hún að enginn hefði beðið um að ekki yrði gefinn út reikn-
ingur vegna dráttarvélarinnar.
Jakob spurði hana einnig að því hvers vegna hún væri
komin fyrir dóminn nú og sagði Ingibjörg að hún hefði tal-
ið að málið væri úr sögunni eftir að héraðsdómur vísaði því
frá að þessu leyti. Fyrir um tveimur vikum hefði hún hitt
Tryggva Jónsson, fyrrum aðstoðarforstjóra Baugs, tvíveg-
is, annars vegar í Kaupmannahöfn og hins vegar í Ósló.
Hún hefði sagt við hann í gríni að hún ætti einn ákærulið-
inn og vísað til dráttarvélarinnar. Þau hefðu hlegið að
þessu en eftir að Hæstiréttur vísaði málinu aftur heim í
hérað, hefðu þau séð að þetta var ekkert gamanmál. Í kjöl-
farið hefði hún komið til að bera vitni fyrir dómi.
Fluttu oft inn „leikföng“ starfsmanna
Eftir Andra Karl
andri@mbl.is
GESTUR Jónsson, verjandi Jóns
Ásgeirs Jóhannessonar, kom fjöl-
skipuðum héraðsdómi til varnar
þegar málflutningur í Baugsmálinu
hélt áfram eftir hádegi í gær. Áður
hafði settur saksóknari gagnrýnt
dómendur fyrir að vísa ákæruliðum
frá dómi, eins og lesa má um í grein
Rúnars Pálmasonar hér að ofan.
Gestur sagði m.a. að niðurstaða
dómsins væri skotheld og benti á að
Hæstiréttur hefði ekki gert efnis-
legar athugasemdir við hana, aðeins
að niðurstaðan ætti að leiða til sýknu
– ekki frávísunar.
Lögmaður sagði við upphaf mál-
flutnings síns að hann ætlaði ekki að
endurflytja málið og vísaði til fyrri
málflutnings. Hins vegar minnti
hann dómendur á það að ákæruvald-
ið hefði ekki rannsakað sakarefnið
til hlítar, auk þess sem hann hnykkti
aðeins á hugtakinu lán.
Sagði Gestur að ákæruvaldið
þyrfti að sanna að Jón Ásgeir hefði
látið veita meint lán, gegn neitun
hans, auk þess sem huglæg skilyrði
um vísvitandi gjörð þyrftu að liggja
fyrir. Þá rakti hann stuttlega fyrri
dóma í Baugsmálinu og benti á að
ákæruliðir 2–9 hefðu verið hluti af
upphaflegri ákæru í Baugsmálinu.
Þá hefðu þeir beinst gegn Jóni Ás-
geiri, Tryggva Jónssyni og Kristínu
Jóhannesdóttur. Þessum liðum hefði
verið vísað frá áður en verið settir
inn í ákæruna á nýjan leik undir öðr-
um formerkjum. Í stað þess að
ákæruefnin væru talin brot á al-
mennum hegningarlögum og þrír
ákærðir, væri Jón Ásgeir nú einn
ákærður og fyrir brot á hluta-
félagalögum.
Í kjölfarið fór Gestur yfir nið-
urstöðu héraðsdóms frá því 3. maí sl.
sem væri sú sama og vörnin hélt
fram í málflutningi. Hann sagði mik-
ið vanta upp á til þess að hægt væri
að refsa Jóni Ásgeiri og hélt því
fram að mikið og frjótt ímyndunarafl
þyrfti til þess að halda öðru fram.
„Héraðsdómur hefur komist að því
að ekki er hægt að refsa einstaklingi
[fyrir umrædd ákæruefni] og þessi
niðurstaða dómsins getur ekki verið
til endurskoðunar hjá sömu dóm-
endum,“ sagði Gestur og bætti því
við að forsendur og niðurstöður hér-
aðsdóms væru endanlegar á meðan
æðri dómstóll hefði ekki sagt til um
annað. „Mér finnst það bera vott um
sakfellingarþrá hjá saksóknara að
hann tekst á við dómendur í málinu.
Hann er að deila við dómara málsins
um réttmæti niðurstöðunnar.“
Hafði ríflega risnuheimild
Eftir málflutning Gests tók við
verjandi Tryggva Jónssonar, Jakob
R. Möller, sem fór fram á sýknu yfir
skjólstæðingi sínum. Hann fór efn-
islega yfir ákæruefni 19. liðar sem
snúa að meintum fjárdrætti
Tryggva, en hann var með kred-
itkort skráð á Nordica inc., félag
Jóns Geralds, og greiddi Baugur þá
reikninga sem stofnað var til vegna
viðskipta.
Jakob sagði að útskýringar
Tryggva hefðu aldrei verið rannsak-
aðar, s.s. hvað varðaði kvöldverði í
New York og Flórída sem voru
vegna viðskipta. Jafnframt benti
Jakob á að Tryggvi hefði samkvæmt
samningi við Baug haft ríflega risnu-
heimild.
Brynjar Níelsson talaði að lokum
máli Jóns Geralds en hann er ákærð-
ur fyrir að hafa útbúið tilhæfulausan
kreditreikning upp á 62 milljónir
króna og sent hann Tryggva Jóns-
syni. Brynjar segir Jón Gerald hafa
talið reikninginn svo tilhæfulausan
að hann hefði ekki hugsað sér að
hann færi í gegnum bókhaldsdeild
Baugs og inn í bókhaldið. Hann
sagði það ekki ásetning Jóns Ger-
alds að aðstoða Baugsmenn við það
að rangfæra bókhaldið.
Niðurstaðan ekki til endurskoðunar
Gestur Jónsson segir Hæstarétt ekki hafa gert athugasemdir við efnislega niðurstöðu Héraðsdóms
Reykjavíkur frá því í maí sl. og því sé ljóst að sýkna eigi skjólstæðing sinn, Jón Ásgeir Jóhannesson
Morgunblaðið/G.Rúnar
Útganga Verjendur og aðstoðarmenn þeirra ganga út úr héraðsdómi.
Arngrímur Ísberg: Þetta ætlar að
endast okkur
VEFVARP mbl.is