Morgunblaðið - 14.06.2007, Blaðsíða 30

30 FIMMTUDAGUR 14. JÚNÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
H
verjar skyldu vera
líkurnar á því að
kennsla og hjúkr-
unarfræði verði ein-
hvern tíma eftirsótt
störf á Íslandi?
Nei, líklega verður það seint.
Morgunblaðið vakti máls á því í
leiðara á sunnudaginn að íslensk-
um hjúkrunarfræðingum þættu
störf sín ekki metin að verð-
leikum. Líklega þýðir það hvort
tveggja að launin séu harla lág
miðað við hve krefjandi störfin
eru, og svo hitt að ímynd starf-
anna sé ekki sérlega glansandi.
Með öðrum orðum, þetta eru ekki
svöl störf.
Leiðarahöfundur hvatti til þess
að íslenska þjóðin gerði breytingu
þarna á og færi að meta þessi
störf, sem allir geta verið sammála
um að eru líklega með þeim mikil-
vægari í samfélaginu. Það verður
einfaldlega að segjast eins og er,
að hjúkrunarfræðingur hefur
mikilvægara hlutverki að gegna en
fjárfestir. Þjóðfélag getur starfað
og haldið uppi ágætum lífskjörum
þótt enginn sé þar fjárfestirinn, en
án hjúkrunarfræðinga getur þjóð-
félag ekki verið. Svona einfalt er
málið ef grannt er skoðað.
Þrátt fyrir þetta hafa Íslend-
ingar að því er virðist óseðjandi
áhuga á fjárfestunum sínum, hús-
unum þeirra og einkaþotunum, en
um kennarana og hjúkrunarfræð-
ingana vilja Íslendingar helst ekki
þurfa að hugsa, að minnsta kosti
sýna þeir fréttum af þessum stétt-
um lítinn áhuga, en áðurnefndir
fjárfestar og forstjórar eru eins og
kóngafólk á Íslandi.
Hvað í ósköpunum væri hægt
að gera til að breyta ímynd hjúkr-
unarfræðinnar, vekja athygli á
henni og veita hjúkrunarfræð-
ingum þá virðingu í samfélaginu
sem þeir eiga skilda? Er yfirleitt
hægt að breyta þessu með hand-
afli?
Líklega er aðeins eitt ráð til. En
það verður að segjast að ekki er
mjög sennilegt að til þessa ráðs
verði gripið. Hver er ástæðan fyr-
ir fjárfesta- og forstjóradýrkuninni
á Íslandi? Jú, þeir eiga svo mikið
af peningum. Ef hjúkrunarfræð-
ingar hefðu eins og þrjár til fjórar
milljónir í mánaðarlaun gæti virð-
ingin fyrir starfinu þeirra hugs-
anlega farið að aukast. Það verður
einfaldlega að horfast í augu við
það, að svona einfalt er málið. Allt
tal um aðrar leiðir er bara tal.
Leiðarahöfundur Morgunblaðs-
ins höfðaði til nýs heilbrigð-
isráðherra, Guðlaugs Þórs Þórð-
arsonar, í von um að hann gerði
hvað hann gæti til að breyta
ímynd hjúkrunarfræðistarfsins.
Hvað gæti heilbrigðisráðherra
gert? Ekki má greiða hjúkr-
unarfræðingunum hærri laun, þótt
af einhverjum ástæðum sé hægt
að hækka laun seðlabankastjór-
anna um hundruð þúsunda eins og
ekkert sé.
Nei, það er ekki líklegt að Guð-
laugur Þór muni breyta nokkru
um ímynd hjúkrunarfræðistarfs-
ins, eða hlutskipti hjúkrunarfræð-
inga yfirleitt. Það er reyndar ólík-
legt að Guðlaugur muni verða
sérlega eftirtektarverður heil-
brigðisráðherra. Hann hefur
sennilega fengið starfið sem eins-
konar fyrsta skref inn í ráðherra-
hóp Sjálfstæðisflokksins, og mun í
besta falli halda í horfinu.
Ef einhver breyting á heilbrigð-
iskerfinu er líkleg í ráðherratíð
Guðlaugs er það aukin einkavæð-
ing, sem Sjálfstæðisflokkurinn og
Morgunblaðið hafa lengið talað
fyrir. Ekki er nú líklegt að það
auki veg hjúkrunarfræðinnar.
Ekki er einkavætt til þess að bæta
kjör hjúkrunarfræðinga. Ó nei,
það er einkavætt til að auðvelda
auðmönnum að njóta auðsins til
hins ýtrasta með því að kaupa sér
skjóta og fyrsta flokks heilbrigð-
isþjónustu.
Hér er ekki verið að halda því
fram að ríkisrekstur heilbrigð-
iskerfisins sé skilvirk leið til að
bæta kjör hjúkrunarfræðinga; ég
á einungis við að tilgangur auk-
innar einkavæðingar er ekki að
bæta kjör þeirra eða gera starfið
eftirsóknarvert, eins og Morg-
unblaðið hvetur til að gert verði,
heldur er tilgangur aukinnar
einkavæðingar að auðvelda auð-
mönnum lífið.
Með öðrum orðum, einkavæðing
í heilbrigðiskerfinu er gerð fyrir
auðmenn Íslands, ekki fyrir heil-
brigðisstéttir Íslands (nema í þeim
tilvikum þar sem þetta tvennt fer
saman). Hér á ég ennfremur við,
að allar líkur eru á að einu breyt-
ingarnar sem nýr heilbrigð-
isráðherra muni stuðla að í emb-
ætti – það er að segja ef hann
yfirleitt gerir nokkuð eftirtekt-
arvert – verði auðmönnum til
góða, en ekki hjúkrunarfræðingum
eða öðrum heilbrigðisstéttum.
Líklega mun svo fara, eins og
svo oft áður í sögu Íslands, að
björgin kemur að utan. Það verða
innflytjendur sem halda uppi heil-
brigðiskerfinu og hugsa á end-
anum um alla íslensku auðmenn-
ina þegar þeir, þrátt fyrir allt
ríkidæmið, verða veikir eins og
annað fólk. Á þetta munu stjórn-
völd líklega veðja; að hægt verði
að fá innflytjendur til að vinna
grundvallarstörf í samfélaginu fyr-
ir lúsarlaun.
Af einhverjum ástæðum verður
líklega ekki fremur en verið hefur
veðjað á að greiða laun í samræmi
við samfélagslegt mikilvægi starfa.
Það er þó hugmyndin sem liggur
til grundvallar því útbreidda við-
horfi að laun til dæmis hjúkr-
unarfræðinga og kennara séu of
lág.
Það sem virðist öllu heldur ráða
því hversu mikið er greitt fyrir
störf og hversu glansandi ímynd
þau hafa er einfaldlega að hve
miklu leyti þau snúast um pen-
inga.
Látum nú vera þótt þetta sé
ríkjandi viðhorf meðal þeirra sem
starfa í fjármála- og kaupsýslu-
geiranum. En þetta er líka
ríkjandi viðhorf hjá stjórnvöldum,
sem sést til dæmis á því að laun
seðlabankastjóranna eru hækkuð
án þess að svo mikið sem reynt sé
að réttlæta það, og í stað þess að
hækka laun í heilbrigðisgeiranum
á að veðja á að innflytjendur séu
til í að koma hingað og sinna
umönnunarstörfum fyrir smán-
arlaun.
Svalt
starf
» Þjóðfélag getur starfað og haldið uppi ágætumlífskjörum þótt enginn sé þar fjárfestirinn, en
án hjúkrunarfræðinga getur þjóðfélag ekki verið.
Svona einfalt er málið ef grannt er skoðað.
BLOGG: kga.blog.is
VIÐHORF
Kristján G. Arngrímsson
kga@mbl.is
Á BLAÐSÍÐU 32 í Morg-
unblaðinu þann 12. júní sl. er
lítil auglýsing undir heitinu
fundir og mannfagnaðir. Aug-
lýsing þessi vakti athygli mína
fyrir þær sakir að þar er boðað
til aðalfunda hjá eignarhalds-
félögunum Samvinnutrygg-
ingum og Andvöku. Aðalfundir
félaganna, sem hefjast kl. 14.00
föstudaginn 15. júní, verða
haldnir að Bitruhálsi 2,
Reykjavík, sem er hús Mjólk-
ursamsölunnar.
Eignarhaldsfélag Sam-
vinnutrygginga og Eign-
arhaldsfélagið Andvaka eru vá-
tryggingafélögin sem
félagsmenn kaupfélaganna og
Samband íslenskra samvinnu-
félaga, SÍS, áttu og urðu að
tryggja hjá meðan sam-
vinnurekstur tíðkaðist hér á
landi að einhverju marki á síð-
ustu öld. Flest kaupfélög
landsins urðu hins vegar gjald-
þrota fyrir síðustu aldamót og
félagsmenn þeirra og við-
skiptamenn töpuðu miklum
fjármunum. Ekkert fengu
þrotabú kaupfélaganna úr sjóð-
um SÍS, eins og dómur í máli
Jóns Laxdals v/þrotabús Kaup-
félags Svalbarðseyrar gegn
SÍS sannar. SÍS er enn til og á
nú heima í Borgarnesi.
Hver á gömlu vátrygginga-
félög sambandsins í dag væri
fróðlegt að fá að vita áður en
til aðalfundar þeirra kemur í
húsi Mjólkursamsölunnar
næstkomandi föstudag. Af sam-
þykktum Eignarhaldsfélags
Samvinnutrygginga má ráða að
félagsmenn þess félags hafi
upphaflega verið annars vegar
þeir, sem voru með einhverja
tryggingu hjá Samvinnutrygg-
ingum g.t. árin 1987 og 1988
eða lögboðana brunatryggingu
húsa 1992 og 1993. Geta þeir
allir mætt á aðalfundina eða
eru þeir aðeins fyrir útvalda
samvinnumenn og afkomendur
þeirra, sem hafa komið sér fyr-
ir í Samvinnutryggingasjóðn-
um? En til sjóðs þessa falla
eignaréttindi félagsmanna
Eignarhaldsfélags Sam-
vinnutrygginga við andlát. Því
er spurt hver á Samvinutrygg-
ingasjóðinn að síðasta trygg-
ingatakanum látnum?
Sigurður G. Guðjónsson
Hver á Samvinnutrygg-
ingar og Andvöku?
Höfundur er
hæstaréttarlögmaður.
Bréf til blaðsins
Morgunblaðið Hádegismóum 2, 110 Reykjavík  Bréf til blaðsins | mbl.is
Hinn 7. júní sl. birtist lítill frétta-
pistill í Morgunblaðinu undir fyr-
irsögninni „Kostir samkeppn-
innar“ þar sem vitnað er í ræðu
forstjóra Samkeppniseftirlitsins á
málþingi 5. júní um samkeppn-
ishindranir. Þar koma fram nokkr-
ar vangaveltur um fasteignamark-
aðinn og Íbúðalánasjóð þótt
forstjórinn hafi ekki nafngreint
hann í erindi sínu. En lítið fer fyr-
ir kostum samkeppninnar í grein-
inni. Aftur á móti er dreginn fram
sá galli að „það er erfiðara fyrir
flesta að festa kaup á sinni fyrstu
íbúð nú en það var áður, en sam-
keppnin á íbúðamarkaðnum hófst
á árinu 2004“. Og undir þau orð
greinarhöfundar geta allir tekið.
En það er fleira sem versnaði við
innrás bankanna á fasteignamark-
aðinn. Fasteignamat á íbúðar-
húsnæði hækkaði hrikalega og
skattheimta ríkisins þar með,
þannig að ráðstöfunartekjur hús-
eigenda minnkuðu til mikilla
muna. Ókostirnir við samkeppnina
eru því miklir í þessu tilviki og
hefði því nafnið á fyrrnefndum
pistli átt að vera Gallar sam-
keppninnar, en ekki Kostir.
TORFI GUÐBRANDSSON,
fv. kennari og skólastjóri.
Samkeppnin er ekki alltaf til góðs
Frá Torfa Guðbrandssyni
ÁSTÆÐA þess að ég skrifa
þessar línur er sú að í Morg-
unblaðinu 8. júní er lögð næstum
því heil opna í umfjöllun um Smá-
þjóðaleikana og afrek
okkar fólks þar, hvort
sem er í frjálsum,
sundi, fimleikum eða
öðru sem við keppum
í. Vil ég þakka Morg-
unblaðinu fyrir góða
og faglega umfjöllun
og vona að þetta sé
vísir að meiru. Ég
vona að fjölmiðlar á
Íslandi séu að upp-
götva það að fleira er
til í flóru íþrótta en
boltaíþróttir.
Það er með ólík-
indum að fjölmiðlar skuli ekki
hafa veitt því íþróttafólki athygli
sem hefur sýnt svo gríðarlegan
árangur á alþjóðlegan mælikvarða
í einstaklingsíþróttum sem raun
ber vitni. Á smáþjóðaleikum í ár
eigum við frábært afreksfólk sem
unnið hefur í mörg ár að því
markmiði í skjóli fjölmiðla að ná
árangri í sinni íþrótt. Við eigum
alltaf að miða við okkur sjálf og
okkar árangur en maður getur
ekki horft fram hjá þeim að-
stöðumun sem íþróttum í þessu
landi eru sýndar. Við eigum að
sjá sóma okkar í því að hlúa vel
að afreksfólki okkar í ein-
staklingsíþróttum sem hefur stað-
ið í ströngu við undirbúning og
keppni í áraraðir án þess að fá
viðlíka umfjöllun um sína íþrótt
og miðlungslið í neðri deildum
hópíþrótta. Oft heyrir maður í
fréttum að viðkomandi hafi verið
sem dæmi í 28. sæti af 50 mögu-
legum og finnst ekki
mikið til koma. Hér
er rætt um fulltrúa
okkar sem keppa í
einstaklingsíþróttum,
frjálsum, skíðum,
sundi og fleiri grein-
um. Oftast er lögð
mikil áhersla á röð
keppenda og að við-
komandi hafi verið í
ákveðnu sæti miðað
við fjölda keppenda!
Ekki er fjallað um
árangur fótbolta-
landsliða okkar á
sama hátt og bið ég um að ég sé
leiðréttur ef svo er. Við eigum
mikið af gríðarlega efnilegu fólki í
einstaklingsíþróttum sem myndi
án efa ná langt á heimsmæli-
kvarða væri því sýndur meiri
áhugi og veittur sá stuðningur
sem þarf . Miklu skiptir að við-
komandi fái stuðning til að sinna
sinni íþrótt sem skyldi. Ég gæti
nefnt nokkra frjálsíþróttamenn í
dag, að minnsta kosti fimm ein-
staklinga sem eiga fullt erindi í
alþjóðlega keppni, standa sig þeg-
ar vel á þeim vettvangi og eiga
virkilega góða möguleika á að ná í
eftirsótt alþjóðleg verðlaun. Ég
ætla ekki að fara út í samanburð
við aðrar hópíþróttagreinar hér
en bið fjölmiðlamenn að skoða vel
heimslista hverrar greinar fyrir
sig og sjá með eigin augum hvar
við stöndum í einstaklingsíþrótt-
um og sýna það í raun á síðum
blaða eða í umfjöllun um íþróttir
almennt hver staða okkar á
heimsvísu er í raun og veru. Eins
og áður sagði er kveikjan að þess-
ari umfjöllun sú að Morgunblaðið
fjallar á jákvæðan og uppbyggj-
andi hátt um einstaklingsíþróttir
hinn 8. júní. Þetta eru því ekki
skammir til fjölmiðla heldur er
þessum skrifum ætlað að reyna
að opna augu okkar allra fyrir því
hversu frábært íþróttafólk við
eigum í einstaklingsgreinum. Gef-
um því pláss, fjöllum um afrek
þess á sanngjarnan hátt og við
munum eignast fleiri ólympísk
verðlaun áður en langt er um lið-
ið.
Umfjöllun um einstaklings-
íþróttir í fjölmiðlum
Logi Sigurfinnsson
skrifar um íþróttaumfjöllun
Morgunblaðsins
»Ég vona að meðþessari umfjöllun
Morgunblaðsins fari
fjölmiðlar á Íslandi að
uppgötva það að fleira
er til í flóru íþrótta hér-
lendis en boltaíþróttir.
Logi Sigurfinnsson
Höfundur er formaður Frjáls-
íþróttadeildar Breiðabliks.