Morgunblaðið - 18.06.2007, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 18. JÚNÍ 2007 23
GEIR H. Haarde forsætisráðherra
ávarpaði landsmenn af Austurvelli á
þjóðhátíðardaginn, 17. júní. Ávarpið
fer hér á eftir:
Góðir Íslendingar!
Ég færi landsmönnum öllum bestu
óskir og kveðjur héðan af Austurvelli
á þjóðhátíðardegi okkar, 17. júní. Hér
við styttu Jóns Sigurðssonar forseta
söfnumst við saman á þessum degi til
að minnast þeirra sem hófu og háðu
baráttuna fyrir þjóðfrelsi og til að
fagna þeim árangri sem náðist.
Merkustu áfangarnir voru endur-
reisn Alþingis 1845, stjórnarskrá
fyrir Ísland 1874, heimastjórn 1904,
fullveldi 1918 og loks lýðveldi 1944.
Fyrstu tvo áfangana lifði Jón Sig-
urðsson og átti mikinn þátt í þeim
sjálfur, heimastjórn og þingræði var
svo síðar skýrt framhald stefnu hans
og fullveldi Íslands markmiðið alla
tíð.
Það er skylda okkar að halda í
heiðri um ókomin ár minningu Jóns
Sigurðssonar. Eftir fjögur ár verða
tvær aldir liðnar frá fæðingu hans og
þess vegna ríkt tilefni til hátíðahalda.
Ég hef fyrr í dag gefið út skipunar-
bréf nefndar sem falið er að undirbúa
200 ára afmæli Jóns í samræmi við
samhljóða ályktun Alþingis frá því í
vor um það efni. Sólveig Pétursdóttir,
fyrrverandi forseti Alþingis, verður
formaður nefndarinnar en hana skipa
fulltrúar allra flokka auk Alþingis og
Hrafnseyrarnefndar. Ég vænti mik-
ils af störfum nefndarinnar og að
markið verði sett hátt svo sem tilefni
er til.
Sátt ríki um mikilvægustu málin
Góðir landsmenn!
Síðustu vikur hafa verið viðburða-
ríkar í íslenskum stjórnmálum. Al-
þingiskosningar fóru fram 12. maí sl.
og í kjölfar þeirra var mynduð ný
ríkisstjórn sem hefur óvenjulega
sterkan meiri hluta að baki sér á Al-
þingi og meðal þjóðarinnar allrar.
Stærri stjórnarflokkurinn á seinasta
kjörtímabili, Sjálfstæðisflokkurinn,
og langstærsti stjórnarandstöðu-
flokkurinn fyrir kosningar, Samfylk-
ingin, hafa tekið höndum saman og
bera nú ábyrgð á landsstjórninni. Það
eru auðvitað tímamót. Átök milli
þessara flokka á Alþingi hafa verið
áberandi undanfarin ár, en við höfum
borið gæfu til þess að slíðra sverðin
og finna flöt til samstarfs næstu árin.
Hverri þjóð er mikilvægt að hún sé
ekki þverklofin um mikilvægustu mál
sín, heldur ríki sæmileg sátt milli
flokka og manna. Eðlileg framþróun
felur þó í sér að tekist er á, oft harka-
lega, en það er líka farsælt að slá ann-
að veifið af kröfum og stefnumiðum,
finna málamiðlanir og byggja upp
góðan anda. Íslensk stjórnmála-
umræða á það til að vera hvassari en í
nágrannalöndum okkar, óþarflega
hvöss að margra mati. Það væri mikil
framför ef íslenskir stjórnmálamenn
legðu minna upp úr stóru orðunum.
Þau mega ekki vera búin að glata
allri merkingu þegar á þeim þarf að
halda. Og öll eigum við að byggja á
því að öðrum, jafnt stjórnmálamönn-
um sem öðru fólki, gangi gott til og
virða þannig sjónarmið hvers annars.
Félagslegar áherslur
Engum, sem les stefnuyfirlýsingu
ríkisstjórnarinnar, á að blandast hug-
ur um hver meginstefnumálin eru.
Það er annars vegar traust og ábyrg
efnahagsstjórn sem skapar atvinnu-
lífinu þannig rekstrar- og skattaum-
hverfi að hvetji til vaxtar og framþró-
unar, hins vegar félagslegar áherslur
sem beinast að því að bæta hag
barna, aldraðra og öryrkja og efla
jafnrétti í þjóðfélaginu á sem flestum
sviðum. Þjóðarbúskapur okkar
stendur þannig, og mun standa þann-
ig áfram ef haldið verður rétt á mál-
um, að við höfum gott tækifæri til að
leggja fé í félagsleg verkefni sem
brýnt er orðið að bæta úr. Ríkis-
stjórnin hefur þegar stigið fyrstu
skrefin með lögum og ályktunum ný-
afstaðins sumarþings í málefnum
barna, aldraðra og öryrkja.
En ég vil við þetta tækifæri leggja
sérstaka áherslu á það markmið
ríkisstjórnarinnar að koma mennta-
kerfi þjóðarinnar í fremstu röð.
Mennt er máttur, bæði fyrir hvern
einstakling og samfélagið í heild. Á
þessu sviði eru verkefni mörg og sum
fjárfrek, bæði í kennslu og ekki síður
í rannsóknum. Án efa er fjárfesting í
menntakerfinu einhver sú arðbær-
asta sem um getur þótt arðurinn sé
ekki greiddur út á hluthafafundi ár
hvert. En góð menntun treystir
undirstöður samfélagsins, myndar
grundvöll jafnréttis og félagsþroska
meðal ungs fólks og skilar okkur
sterkara atvinnulífi, traustari félags-
legri þjónustu og fjölbreyttari menn-
ingu þegar stundir líða fram. Á því
sviði höfum við ekki efni á að spara.
Stjórnvöld hafa að undanförnu lagt
mikla áherslu á gildi menntunar til að
efla þekkingu, rannsóknir og nýsköp-
un. Þannig hefur framlag ríkisins til
háskólastarfsemi og vísindarann-
sókna nær tvöfaldast að raungildi á
síðustu 10 árum. Við eigum að byggja
upp mennta- og vísindakerfi sem er í
fremstu röð meðal þjóða, starfar í
nánum tengslum við atvinnulíf og
getur brugðist við hraðfara breyt-
ingum og leitt þær. Við eigum og vilj-
um byggja öflugar brýr milli vísind-
anna og atvinnulífsins og milli
vísindanna og stjórnvalda sem þurfa í
vaxandi mæli að byggja ákvarðanir
sínar á vísindalegri þekkingu. Opin-
berir samkeppnissjóðir gegna hér
lykilhlutverki og vilji stjórnvalda
stendur til þess að auka verulega
fjármagn til þeirra og hvetja þannig
íslenska vísindamenn, stofnanir og
fyrirtæki til að standa saman að
metnaðarfullum umsóknum um vís-
inda- og nýsköpunarstyrki á alþjóð-
legum vettvangi.
Traustar undirstöður
Ríkisstjórnin hefur einnig sett sér
það markmið að vinna að víðtækri
sátt í samfélaginu um aðgerðir á sviði
efnahags- og félagsmála, um náttúru-
vernd og auðlindanýtingu og stöðu
Íslands í samfélagi þjóðanna. Þetta
eru metnaðarfull markmið en við höf-
um allar forsendur til þess að ná
þeim.
Við höfum að undanförnu búið við
mjög hagstæð efnahagsleg skilyrði.
Hagvöxtur hefur verið mikill og hann
hefur skilað sér í auknum kaupmætti
heimilanna, sterkri stöðu atvinnulífs-
ins og traustri afkomu ríkissjóðs sem
nú er orðinn nánast skuldlaus. Þessi
árangur hefur skilað Íslandi í hóp
þeirra þjóða sem búa við hvað best
lífskjör og mesta samkeppnishæfni
atvinnulífsins.
Ein helsta skýringin á þessum ár-
angri er sú að við höfum borið gæfu
til að nýta þau tækifæri sem aukin al-
þjóðavæðing og vaxandi samskipti
milli þjóða heims hafa skapað til þess
að treysta undirstöður atvinnulífsins
og gera þær fjölbreyttari en áður.
Það eru gömul sannindi og ný að góð-
ur búmaður geymir ekki öll eggin í
sömu körfunni.
Góðir tilheyrendur!
Eitt mikilvægasta úrlausnarefni
dagsins er vandinn í sjávarútvegi.
Eins og flestum er kunnugt kynnti
Hafrannsóknastofnun fyrir skömmu
skýrslu sína um ástand nytjastofna
við landið og gerði tillögur um veiði
úr þeim á næsta fiskveiðiári. Ég býst
við að flestum hafi brugðið við mat og
ráð vísindamannanna.
Meiri viðspyrna
Á undanförnum árum hefur orðið
gífurleg hagræðing í sjávarútvegi og
afkoma fyrirtækja almennt batnað.
Deilur rísa hins vegar reglulega um
skipulag fiskveiða hér við land. Ég
skal ekki gera lítið úr gagnrýni á
kvótakerfið en menn mega heldur
ekki gleyma kostum þess né líta fram
hjá þeim miklu framförum sem orðið
hafa í rekstri sjávarútvegsins undan-
farna tvo áratugi. Vísindamennirnir
segja að við höfum veitt of mikið úr
sjónum. Samt sem áður er háværasta
gagnrýnin á núverandi fiskveiði-
stjórnarkerfi að menn fái ekki að
veiða meira og meira. Engar líkur
eru á því að annað kerfi fiskveiða
hefði takmarkað veiðarnar meira en
það sem við búum við. En við skulum
hins vegar ekki loka augunum fyrir
því að kvótakerfið er ekki fullkomið
fremur en önnur mannanna verk, og
það má ugglaust bæta á margan hátt.
Mörg byggðarlög á landsbyggðinni
eiga í erfiðleikum og af þeim ástæð-
um segir í stefnuyfirlýsingu ríkis-
stjórnarinnar að huga skuli sérstak-
lega að áhrifum þess á þróun byggðar
í landinu. Það er skylda ríkisvaldsins
að koma þeim byggðarlögum til
hjálpar þar sem grundvöllur atvinnu-
starfsemi og samfélags brestur,
hvort sem það er í sjávarútvegi eða
öðrum greinum.
Ríkisstjórnin stendur einhuga að
baki sjávarútvegsráðherra í því að
ákvörðun um kvóta næsta árs verði
tekin að vandlega athuguðu máli, að
fyrir liggi allar hliðar málsins áður en
ákvörðun er tekin, ekki einvörðungu
hin fiskifræðilega, að leitað verði
samstöðu sem flestra um niðurstöðu
og jafnframt litið sérstaklega til
þeirra byggðarlaga sem verst standa.
Hverjum manni er það ljóst að þjóðin
er nú betur í stakk búin til að takast á
við áföll á þessu sviði en oftast áður.
Nú er meiri viðspyrna og við höfum
betri efni á að líta til lengri tíma og
taka á okkur byrðar sem létt gætu
róðurinn síðar. Það eru hyggindi sem
í hag koma.
Þingvellir fái veigameiri sess
Góðir landsmenn!
Sú ríkisstjórn, sem nú hefur verið
mynduð, er kennd við Þingvelli. Þar
fóru fram viðræður forustumanna
flokkanna og þar var stefnuyfirlýsing
ríkisstjórnarinnar kynnt, í bústað
forsætisráðherra við Öxará. Það voru
bjartir og fagrir dagir og gott að
vinna þar að mikilvægum málum í
„hjarta Fróns“ eins og staðurinn hef-
ur verið kallaður. Á vegum forsætis-
ráðuneytis og Þingvallanefndar hefur
á undanförnum misserum verið unnið
að framtíðaruppbyggingu hins forna
þingstaðar og þjóðgarðsins alls. Ég
tel ákaflega mikilvægt að vel takist til
svo að Þingvellir styrkist í vitund
þjóðarinnar sem þýðingarmesti sam-
komustaður hennar.
Hátt á eldhrauni upp
þar sem enn þá Öxará rennur
ofan í Almannagjá,
alþingið feðranna stóð.
Þannig yrkir Jónas Hallgrímsson
og orð hans eru svo haganleg að þau
brenna sig í vitund hvers Íslendings.
Það er við hæfi að undirbúin hafa ver-
ið víðtæk hátíðahöld hér á landi og í
Kaupmannahöfn á þessu ári þar sem
ævi, skáldskap og vísindastarfi
Jónasar verða gerð tilhlýðileg skil
með hápunkti á afmælisdegi skálds-
ins 16. nóvember nk. þegar 200 ár
verða liðin frá fæðingu hans.
Að undanförnu hafa einnig verið
rifjuð upp sjónarmið séra Tómasar
Sæmundssonar prests á Breiðaból-
stað, samherja Jónasar í Fjölnis-
hópnum. Þeir Jónas voru jafnaldrar,
en Tómas dó langt um aldur fram ár-
ið 1841. Hann var eldhugi, „gimsteinn
að manndómi og mannkostum“ eins
og ort var um hann í erfiljóði. Draum-
sýn séra Tómasar um endurreisn Al-
þingis á Þingvöllum rættist ekki. Þar
munaði mestu um atbeina Jóns Sig-
urðssonar sem sá lengra og bjó yfir
meira raunsæi en Fjölnismenn. Þess
vegna stendur Alþingishúsið hér
fyrir framan okkur á Austurvelli, í
hjarta höfuðborgarinnar. Það reynd-
ist heilladrjúgt. Vel færi hins vegar á
því að Alþingi ætti stað á Þingvöllum
fyrir mikilvægustu fundi sína, til þess
í senn að leggja áherslu á þýðing-
armestu málin og til þess að viðhalda
lifandi sögulegum tengslum.
Að koma auga á tækifærin
Góðir Íslendingar.
Velsæld þjóða ræðst fyrst og
fremst af getu þeirra til að líta fram á
veg, koma auga á tækifærin og nýta
þekkingu með skipulegum hætti. Þar
skiptir máli samvinna atvinnulífs, vís-
indamanna, háskóla, stofnana og
stjórnvalda og að verkefni morg-
undagsins geri kröfur sem reyna á og
styrkja færni vísindanna og samtímis
séu á ferðinni tækifæri sem atvinnu-
lífið leggur áherslu á að nýta.
Þannig stefnum við bæði til hag-
sældar og farsældar í víðum skilningi
þeirra orða þjóðskáldsins Jónasar
Hallgrímssonar. Sömuleiðis höldum
við til haga og virðum boðskap Jóns
Sigurðssonar um mikilvægi mennt-
unar og viðskiptafrelsis og síðast, en
ekki síst, um íslenska þjóð í frjálsu
landi.
Hvur sem vinnur landi’ og lýð,
treysta skal að öll hans iðja,
allt hið góða nái styðja
þess fyrir hönd, er hóf hann stríð.
Með þessum orðum Jónasar um
Tómas Sæmundsson færi ég öllum
landsmönnum óskir um gleðilega
þjóðhátíð.
Morgunblaðið/Golli
Ræða Geir H. Haarde forsætisráðherra boðaði hátíðahöld á 200 ára afmæli Jóns Sigurðssonar eftir fjögur ár.
„Kvótakerfið er ekki full-
komið og má ugglaust bæta“
Að sjálfsögðu fengu tónlistarunnendur líka
thvað fyrir sinn snúð því fjölmargar hljóm-
eitir og tónlistamenn komu fram á tónleikum
Mosfellsbæ, Kópavogi, Garðabæ og Hafnar-
ði. Í Ráðhúsi Reykjavíkur voru haldnir síð-
gistónleikar auk hins sívinsæla nikkuballs
m kvöldið þar sem Léttsveit Harmónikku-
ags Reykjavíkur lék fyrir dansi. Stærstir
ru þó hinir árlegu kvöldtónleikar á Arnar-
li, en að þeim loknum fór plötusnúðurinn Páll
kar fyrir dansleik í Lækjargötu.
Lögreglan áætlar að um 20 þúsund manns
fi sótt miðborgina heim og var afar létt yfir
ki, enda gengu hátíðahöldin mjög vel fyrir
g og að sögn lögreglu ekkert sem skyggði á
ginn.
Morgunblaðið/Golli
ni okkar sáu um að kynna.
Morgunblaðið/Golli
átíðleg Setningarathöfnin á Austurvelli.
Morgunblaðið/Árni Torfason
anna á lokadegi Víkingahátíðarinnar.