Morgunblaðið - 18.06.2007, Blaðsíða 24

24 MÁNUDAGUR 18. JÚNÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
ÞESSAR spurningar hafa komið
oft upp í huga minn undanfarin ár
eftir að Kópavogsbær og Hrafnista
lögðu fram hugmyndir að byggingum
fyrir aldraða við Boðaþing í Kópa-
vogi. Tillögur þessar
voru að mörgu leyti frá-
brugðnar öðrum hug-
myndum um slíka
starfsemi og voru þær
lagðar fyrir for-
ystumenn Félags eldri
borgara í Kópavogi,
sem tóku þeim vel en
gerðu samt smáat-
hugasemdir við þær,
aðallega um aðgengi og
lyftur. Þessum at-
hugasemdum var vel
tekið og farið að betr-
umbæta hugmyndina
og lýsti Kópavogsbær því yfir að þeir
hefðu peninga til að byrja fram-
kvæmdir og var sótt um fram-
kvæmdaleyfi. En þá var eins og
fjandinn yrði laus eða ráðuneyt-
ismenn horfðu á þetta með bundið
fyrir bæði augu. Þeir sáu enga ljósa
punkta í þessum tillögum, báru við
peningaleysi o.fl. þó svo að Fram-
kvæmdasjóður aldraðra, sem á að
styrkja svona framkvæmdir, ætti
nokkra milljarða í sjóðum. Síðar bár-
ust fréttir af því að ráðherra og ráð-
neytismenn notuðu fé úr fram-
kvæmdasjóði til ýmissa
gæluverkefna svo sem
útgáfu kosningabækl-
inga og styrkja við
sönghópa, sem öldr-
uðum koma ekkert við
o.fl., og telja ráðuneyt-
ismenn sig fara að lög-
um.
Enn á ný er komin
upp sama staða, neitun
við framkvæmdum við
Boðaþing þó svo að
Kópavogskaupstaður
vilji leggja fram fé til að
byrja með. Ráðuneytið
sér ekkert nema svart-
nættið, það er sama hvort er um að
ræða Sunnuhlíð í Kópavogi eða Boða-
þing, ráðuneytið fjallar um þessi mál
með öfugum klónum.
Í lögum um málefni aldraðra segir
eftirfarandi:
Þjónustuhópur aldraðra.
III. kafli. Framkvæmdasjóður
aldraðra.
9. gr. Framkvæmdasjóður aldr-
aðra skal stuðla að uppbyggingu og
efla öldrunarþjónustu um land allt.
[Fjármagni úr Framkvæmdasjóði
aldraðra skal varið til:
1. Byggingar þjónustumiðstöðva
og dagvista, sbr. 2. og 3. tölul. 13. gr.,
og byggingar stofnana fyrir aldraða,
sbr. 14. gr., en þó ekki til byggingar
íbúða í eigu einstaklinga, fé-
lagasamtaka og sveitarfélaga.
2. Að mæta kostnaði við nauðsyn-
legar breytingar og endurbætur á
húsnæði sem notað er til þjónustu
fyrir aldraða, sbr. 2. og 3. tölul. 13. gr.
og 14. gr., að frátöldum íbúðum í eigu
einstaklinga, félagasamtaka og sveit-
arfélaga.
3. Viðhalds húsnæðis dagvistar-,
dvalar- og hjúkrunarheimila.
4. …]
5. Annarra verkefna sem stuðla að
uppbyggingu öldrunarþjónustu.
Þá er Framkvæmdasjóði aldraðra
heimilt að greiða þann hluta húsa-
leigu sem telst stofnkostnaður vegna
leigu á hjúkrunarheimili fyrir aldraða
sem samþykkt hefur verið að byggja
eftir 1. janúar 2005 á kostnað annarra
aðila en ríkisins, að undangengnu út-
boði. Skilyrði fyrir greiðslu húsaleigu
er að ekki hafi verið veittur styrkur
úr Framkvæmdasjóði aldraðra skv.
2. mgr. eða annar styrkur frá ríkinu
til að byggja hjúkrunarheimilið.
Húsaleiga sem greidd er með þessum
hætti telst ígildi stofnkostnaðar.
Heimilt er að gera undanþágu frá út-
boði skv. 1. málsl. þegar sérstaklega
stendur á og talið er að útboð muni
ekki leiða til lægri húsaleigukostn-
aðar fyrir ríki og sveitarfélög.
Þegar ríki og sveitarfélög standa
saman að uppbyggingu hjúkr-
unarheimila skal þátttaka sveitarfé-
laga ekki vera minni en sem nemur
15% af stofnkostnaði og skal eign-
arhlutur vera í sömu hlutföllum og
skipting stofnkostnaðar. Þátttaka
sveitarfélaga í greiðslu leigu fyrir
hjúkrunarheimili skv. 3. mgr. skal
ekki vera minni en sem nemur 15% af
leigunni. Taki sveitarfélag þátt í
stofnkostnaði eða greiðslu leigu
vegna byggingar annarra hjúkr-
unarheimila skal samþykki þess fyrir
greiðsluþátttöku liggja fyrir áður en
framkvæmda- og rekstrarleyfi er
gefið út. Framlag úr Fram-
kvæmdasjóði aldraðra telst rík-
isframlag.
Í 3. kafla laganna er sagt frá verk-
efnum sem framkvæmdasjóði er ætl-
að að vinna að og er eðlilegt að for-
gangsröð verkefna sé í þeirri röð sem
þar er talað um, en það er langt frá
því sem ráðuneytismenn gera, sem
sjá ekki út fyrir tölvuskjái sína og
vinna allt með rasshendinni, fara aft-
ast í verkefnalistann og láta gælu-
verkefnin ganga fyrir. Þessir rass-
handarmenn virðast enga tilfinningu
hafa fyrir mannlegum nauðsynjum
eða mannlegri tjáningu, þeir hlusta
ekki á þá öldruðu, sem þessi mál eiga
við, þarna eru rasshandarverkefnin í
fyrirrúmi, við þessir öldruðu megum
bara bíða, en það er nokkuð ljóst að
við þessir sem höfum verið að reyna
að tala máli okkar hin síðari ár mun-
um þagna fljótlega vegna þess að við
lifum ekki að eilífu, við verðum ekki
til eftir fimm til tíu ár og þá getur
rasshandarhópurinn fagnað sigri.
Ég spyr í upphafi greinar: Hverjir
mega stela? Ég lærði það ungur að
þegar eitthvað er tekið ófrjálsri hendi
er það þjófnaður; sama hvort það er
til eigin nota eða fyrir aðra. Því er
það ekkert annað en þjófnaður að
fara aftan í verkefnaröðina, þó svo að
það sé gert með rasshendinni og öf-
ugum klóm.
Hvers vegna má ekki byggja
fyrir aldraða í Kópavogi?
Karl Gústaf Ásgrímsson
skrifar um málefni aldraðra »En þá var eins ogfjandinn yrði laus
eða ráðuneytismenn
horfðu á þetta með
bundið fyrir bæði augu.
Þeir sáu enga ljósa
punkta í þessum til-
lögum.
Karl Gústaf Ásgrímsson
Höfundur er eftirlaunaþegi og for-
maður FEBK.
SKÝRSLA Ríkisendurskoðunar
um háskólastigið sem kom út ný-
lega er merkileg að
mörgu leyti. Þar er
enn og aftur staðfest
hversu vel Háskóli Ís-
lands stendur þrátt
fyrir að hafa lengi
haft úr allt of litlum
fjármunum að spila.
Skýrslan er jafnframt
sú fyrsta þar sem ís-
lensku háskólarnir
eru bornir saman, en
hingað til hefur fólk
aðeins getað giskað á
hvaða skóli stendur
fremst. Skýrslan er að
sjálfsögðu ekki full-
komin, enda takmark-
að hvað hægt er að
kanna með stöðluðum
mælikvörðum, en hún
veitir þó mikilvægar
vísbendingar um
stöðu háskólastarfs
hér á landi. Háskóli
Íslands kemur áber-
andi best út úr skýrsl-
unni og fær hæstu
einkunn í 9 af þeim 11 þáttum sem
kannaðir eru.
Stúdentaráð Háskóla Íslands hef-
ur í fjölda ára bent á að samkeppn-
isstaða háskólanna hérlendis sé afar
skökk. Allir skólar fá svipuð fram-
lög frá ríkinu fyrir hvern stúdent
en einkaskólarnir innheimta auk
þess skólagjöld og hafa þar með úr
mun meiri peningum að spila. Þrátt
fyrir það hafa stjórnvöld ekki
breytt um stefnu í menntamálum,
heldur hafa haldið áfram að hygla
einkareknu háskólunum á kostnað
þeirra ríkisreknu. Í skýrslunni er
nokkrum sinnum bent á hversu
skökk samkeppnisstaða háskólanna
er og er m.a. tekið fram að hvergi í
nágrannalöndunum sé fyr-
irkomulagið eins og hér. Í Dan-
mörku og Svíþjóð er einfaldlega
óheimilt að innheimta skólagjöld í
almennu námi en í Noregi er einka-
reknum háskólum heimilt að taka
skólagjöld. Þeir skólar fá hins vegar
ekki sama ríkisframlag og opinberu
háskólarnir vegna þess að norsk
stjórnvöld telja það skapa óæskileg-
an aðstöðumun og veikja sam-
keppnisstöðu ríkisháskólanna.
Aðstæður í Noregi og á Íslandi
eru fyllilega sambærilegar og því
skýtur það skökku við að íslenska
ríkisstjórnin hagi há-
skólamálum með þess-
um hætti. Einka-
framtakið er dásamað
og mikið talað um
hversu mikilvægt það
er að stúdentar hafi val
þegar kemur að því að
fara í háskóla. Í raun
og veru er þó ekki
hægt að tala um einka-
skóla vegna þess
hversu mikið af rekstr-
arfé þeirra kemur
beint frá ríkinu. Í
skýrslu Ríkisend-
urskoðunar er t.a.m.
bent á að 76% af
rekstrarfé einkaskól-
ans Háskólans í
Reykjavík komi frá rík-
inu á meðan lægra
hlutfall, eða 66%, af
rekstrarfé ríkisskólans
HÍ kemur frá ríkinu.
Þá eru ótaldir svokall-
aðir óbeinir styrkir
sem eru mun hærri til
stúdenta í einkareknu háskólunum,
þar sem stór hluti þeirra tekur lán
fyrir skólagjöldunum (sem hækka
nánast árlega) og námslánin eru að
helmingi niðurgreidd af ríkinu.
Þrátt fyrir þennan aðstöðumun
stendur Háskóli Íslands sig afar vel
og stúdentar sem ljúka námi í við-
skiptafræði við HÍ standa sig best
að námi loknu. Það er því ljóst, mið-
að við skýrsluna, að samfélagið
hagnast mest á því að leggja pening
í HÍ. Að sjálfsögðu getur verið rétt-
lætanlegt að bjóða upp á fjölbreytni
í háskólanámi hér á landi en kerfinu
verður að breyta. Stjórnvöld hljóta
að taka ábendingar Ríkisend-
urskoðunar til athugunar og skoða
hvort ekki beri að leiðrétta sam-
keppnisstöðuna þannig skólarnir
geti keppt á jafnréttisgrundvelli.
Annað er ósanngjarnt fyrir stúd-
enta, starfsfólk skólanna og sam-
félagið allt.
Skökk sam-
keppnisstaða
Dagný Ósk Aradóttir skrifar
um skýrslu Ríkisendurskoð-
unar um háskólastigið
Dagný Ósk Aradóttir
» Skýrsla Rík-isend-
urskoðunar
staðfestir
hversu vel HÍ
stendur þrátt
fyrir litla fjár-
muni.
Höfundur er formaður
Stúdentaráðs Háskóla Íslands.
HÁSKÓLI Íslands samþykkti ný-
verið stefnu fyrir árin 2006-2011.
Stefnan er metnaðarfull en í henni
er m.a. gert ráð fyrir að Háskóli Ís-
lands skipi sér á bekk með fremstu
háskólum í heiminum. Sumir telja
eflaust að markmiðið sé óraunhæft
en hver hefði trúað því fyrir nokkr-
um árum að Össur,
Actavis, Bakkavör og
Marel yrðu meðal öfl-
ugustu fyrirtækja á
sínu sviði innan fárra
ára? Þessi fyrirtæki
hafa með miklum
dugnaði og réttum
fjárfestingum, ekki
síst í þekkingu, náð
miklum árangri. Fyrir
þessi fyrirtæki er
þekking starfsmanna
líklega ein dýrmæt-
asta eign þeirra.
Þekkingin er tilkomin
bæði vegna formlegrar menntunar
sem og reynslu og færni sem starfs-
maður öðlast í starfi sínu hjá fyr-
irtækjunum.
Hlutverk viðskipta-
og hagfræðideildar
Viðskipta- og hagfræðideild Há-
skóla Íslands hefur mótað sér stefnu
sem styður við heildarstefnu Há-
skóla Íslands. Hlutverk deildarinnar
er að auka og miðla framúrskarandi
og alþjóðlega viðurkenndri þekk-
ingu á sviði viðskiptafræði og hag-
fræði með vísindalegum rann-
sóknum, kennslu og þjónustu við
íslenskt atvinnulíf. Starfsemi deild-
arinnar endurspeglar þarfir íslensks
þjóðfélags á hverjum tíma. Sú sér-
hæfing sem deildin býður nem-
endum upp á er eðlileg í ljósi þess að
störf verða sífellt flóknari og marg-
breytilegri og gera meiri kröfur um
faglega kunnáttu. Deildin býður nú
nemendum upp á fjórar áherslulínur
í grunnnámi í viðskiptafræði og sex í
framhaldsnámi til meistaraprófs. Í
hagfræði er boðið upp á tvær línur í
grunnnámi og þrjár í framhaldsnámi
til meistaraprófs.
Áhersla á markaðsfræði
og alþjóðaviðskipti
Viðskipta- og hagfræðideild Há-
skóla Íslands er eina háskóladeildin í
landinu sem býður upp á heildstætt
nám með áherslu á markaðsfræði og
alþjóðaviðskipti. Með því er átt við
að nemendur geta lokið samfelldu
grunn- og meistaranámi þar sem
lögð er áhersla á þessi sérsvið við-
skiptafræðinnar.
Frá og með hausti 2005 gátu nem-
endur valið þessa áherslulínu en í
kjölfar þeirra róttæku breytinga
sem orðið hafa á íslensku viðskipta-
lífi á undanförnum ár-
um er brýnt að mæta
kröfum íslenskra fyr-
irtækja um sérhæfðari
menntun á sviði mark-
aðsfræði og alþjóða-
viðskipta. Heimurinn er
orðinn eitt markaðs-
svæði og það sem eitt
sinn var heimamark-
aður fyrirtækja er það
ekki í dag. Fyrirtæki
eins og Actavis, Bakka-
vör, Marel og Össur eru
með starfsemi í mörg-
um löndum og heims-
álfum og því erfitt að segja til um
hver sé þeirra heimamarkaður.
Uppbygging námsins
Markmið náms í viðskiptafræði
með áherslu á markaðsfræði og al-
þjóðaviðskipti er þríþætt: Í fyrsta
lagi að búa nemendur undir almenn
stjórnunarstörf, í öðru lagi að búa
nemendur undir sérfræðistörf í
markaðsdeildum fyrirtækja eða
stofnana og í þriðja lagi að búa nem-
endur undir framhaldsnám á sviði
markaðsfræði og alþjóðaviðskipta.
Að loknu námi eiga nemendur að
geta:
1. Tekið þátt í gerð markaðs- og/
eða viðskiptaáætlana fyrir fyrirtæki
eða stofnanir, á innanlands- eða al-
þjóðamarkaði.
2. Unnið að ýmsum sérhæfðum
verkefnum er tengjast markaðs-
áætlanagerð, s.s. markaðsgreiningu,
markaðsrannsóknum, þjón-
usturannsóknum og gerð kynning-
aráætlana.
3. Fjallað um og kynnt nið-
urstöður verkefna á íslensku og
ensku.
Til að ná fram þessum mark-
miðum er lögð áhersla á að byggja
sérhæfinguna á traustum grunni í
almennum viðskiptagreinum, leggja
ríka áherslu á markaðsfræði, mark-
aðsáætlanagerð og markaðs-
rannsóknir og kynna fyrir nem-
endum grundvallaratriði í
utanríkisverslun, umhverfi alþjóða-
viðskipta og alþjóðamarkaðsfræði.
Ennfremur er áhersla á raunverk-
efni sem unnin eru fyrir fyrirtæki og
stofnanir. Nemendum gefst kostur á
að taka tungumál sem hluta af nám-
inu og einnig er hluti sérgreina
kenndur á ensku.
Mikilvægt að meta ólíka kosti
Nemendum sem eru að velta fyrir
sér einhvers konar viðskiptanámi
næsta haust stendur margt til boða
og er það vel. Það er hins vegar mik-
ilvægt fyrir nemendur, og kannski
ekki síður aðstandendur þeirra, að
leggja hlutlægt mat á þessa kosti. Á
það bæði við um innihald en einnig
mikilvæga þætti eins og kostnað og
aðbúnað. Verulega munar á þeim
gjöldum sem nemendur þurfa að
greiða eftir því hvar þeir hyggjast
stunda nám og vert er að benda á að
í desember verða vígðar byggingar
sem gera vinnuaðstæður starfsfólks
og nemenda mjög góðar.
Viðskiptanám með áherslu á al-
þjóðamál og alþjóðaviðskipti veitir
nemendum margvísleg tækifæri.
Þannig verða þeir vel í stakk búnir
að takast á við flókin viðfangsefni í
atvinnulífinu en einnig verða þeir vel
undirbúnir fyrir framhaldsnám í
markaðsfræði og alþjóðaviðskiptum.
Viðskipta- og hagfræðideild hefur
boðið upp á framhaldsnám til MS-
gráðu í þeim fræðum frá árinu 1999
og hefur ásókn í það nám aukist með
hverju ári og hafa aldrei jafnmargir
sótt um skólavist og haustið 2007.
Markaðsfræði og alþjóðavið-
skipti í Háskóla Íslands
Þórhallur Guðlaugsson skrifar
um nám við Háskóla Íslands » Viðskipta- og hag-fræðideild Háskóla
Íslands býður nem-
endum upp á heildstætt
nám í markaðsfræði og
alþjóðaviðskiptum.
Þórhallur Guðlaugsson
Höfundur er dósent í markaðsfræði
og alþjóðaviðskiptum við viðskipta-
og hagfræðideild Háskóla Íslands, er
formaður grunnnámsnefndar og hef-
ur umsjón með grunnnámi í markaðs-
fræði og alþjóðaviðskiptum.