Morgunblaðið - 21.06.2007, Blaðsíða 26

26 FIMMTUDAGUR 21. JÚNÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
ALCAN OG HAFNFIRÐINGAR
Það er að sjálfsögðu ekkert viðþað að athuga, að Alcan setjifram nýjar hugmyndir um
staðsetningu á álveri innan marka
Hafnarfjarðarbæjar. Í Morgun-
blaðinu í gær var frá því skýrt, að
hugmyndir hefðu komið fram um að
byggja upp landfyllingu í námunda
við álverið í Straumsvík og koma
stækkun álversins fyrir þar.
Verði þessar hugmyndir ræddar í
alvöru við bæjarstjórn Hafnarfjarðar
hlýtur hún að taka afstöðu til þeirra
og ekkert óeðlilegt við það. Hitt er al-
veg ljóst, að bæjarstjórnin verður að
sjálfsögðu að leggja slíkar hugmynd-
ir undir atkvæði bæjarbúa. Þegar af
þeirri ástæðu, að fyrri ákvörðun um
stækkun álversins var lögð undir al-
menna atkvæðagreiðslu meðal bæj-
arbúa.
Morgunblaðið er raunar þeirrar
skoðunar, að mál af þessari stærð-
argráðu eigi almennt að leggja undir
atkvæði íbúa í viðkomandi byggðar-
lögum. Það eigi við um hugsanleg ál-
ver í Helguvík, Þorlákshöfn og við
Húsavík. En alveg sérstaklega er
ljóst að bæjarstjórn Hafnarfjarðar
verður að leggja málið í dóm bæj-
arbúa á ný komi fram nýjar hug-
myndir um staðsetningu af hálfu fyr-
irtækisins.
Það væri grundvallar misskilning-
ur af hálfu andstæðinga stækkunar í
Hafnarfirði að hafa uppi einhverjar
athugasemdir við slíka málsmeðferð.
Gagnrýni þeirra væri réttmæt, ef
meirihluti bæjarstjórnar hygðist af-
greiða slíka málaleitan af hálfu Alcan
án almennrar atkvæðagreiðslu. En
fari meirihluti bæjarstjórnar að öll-
um eðlilegum leikreglum geta and-
stæðingar stækkunar ekki haft neitt
við nýja atkvæðagreiðslu að athuga.
Bygging álvera vekur sterkar til-
finningar á báða bóga. Líklegt má
telja, að taki ríkisstjórnin og sjáv-
arútvegsráðherra ákvörðun um að
fylgja ráðgjöf Hafró í sambandi við
fiskveiðar á næsta ári, sem getur í
raun þýtt fiskveiðar á næstu árum,
muni fylgi við byggingu álvera
aukast.
Aðalatriðið er hins vegar að ef
þessar ákvarðanir eru teknar í al-
mennum atkvæðagreiðslum geta
menn ekki haldið áfram að rífast. Þá
er búið að taka ákvörðun með lýð-
ræðislegum hætti, á hvorn veg sem
hún verður. Það er dómur, sem allir
aðilar verða að sætta sig við og hlíta.
Þessar hugmyndir eru ekki komn-
ar lengra en svo, að það liggur ekki
einu sinni fyrir, hvort landfylling er
tæknilega framkvæmanleg. Össur
Skarphéðinsson iðnaðarráðherra
segir að hún verði alla vega mjög
kostnaðarsöm.
Jafnvel þótt svo væri getur hún vel
borgað sig fyrir Alcan vegna þess
hagræðis, sem hlýtur að fylgja því að
stækka álverið sem fyrir er í stað
þess að byggja nýtt annars staðar,
hvort sem það væri á Keilisnesi eða í
Þorlákshöfn.
Umræður um þetta mál og at-
kvæðagreiðslan sjálf fóru vel fram í
Hafnarfirði á sínum tíma. Hið sama
þarf að gerast nú, ef til kemur.
LAUNAMUNUR KYNJANNA
Kvennafn lækkar launin er yfir-skrift nýrrar rannsóknar Há-
skólans í Reykjavík. Þar kemur fram
að konur ráðleggja kynsystrum sín-
um að biðja um mun lægri laun en
þær myndu ráðleggja körlum. Í rann-
sókninni voru 429 þátttakendur, 247
konur og 182 karlar, beðnir um að
setja sig í spor starfsmannastjóra og
bjóða umsækjanda um starf deildar-
stjóra eða sölufulltrúa laun, meta
hvað hann eða hún myndi þiggja í
laun, veita frænku eða frænda ráð og
svo framvegis. Tilviljun réð því hvort
viðkomandi fékk kven- eða karlkyns
umsækjanda. Þátttakendurnir
reyndust tilbúnir að bjóða körlunum
hærri laun en konunum og áttu von á
að konurnar myndu þiggja lægri laun
en karlarnir. Af þessum niðurstöðum
má ætla að væntingar einstaklinga
vegna kynferðis eigi snaran þátt í
kynbundnum launamun á Íslandi.
Kynbundinn launamunur er sam-
kvæmt þessu að einhverju leyti af-
sprengi hugarfars bæði karla og
kvenna.
Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir
menntamálaráðherra var viðstödd
þegar niðurstöður rannsóknarinnar
voru kynntar í Háskólanum í Reykja-
vík 19. júní og sagði að hún hefði ekki
fyllst vantrú, en fundið fyrir
ákveðnum vonbrigðum. Konur ættu
aldrei að sitja á hliðarlínunni og bíða
eftir því að það kæmi að þeim, heldur
stíga skrefið fram. Þá mætti það ekki
gerast að konur ráðlegðu kynsystrum
sínum að þiggja lægri laun en karlar.
Í ræðu sinni á fundi kvenréttinda-
félags Íslands 19. júní sagði Ingi-
björg Sólrún Gísladóttir utanríkis-
ráðherra að fullveldi og sjálfstæði
kvenna hefði verið torsóttara en full-
veldi og sjálfstæði þjóðarinnar. Í
sögulegu samhengi væri karlinn
fulltrúi þjóðarinnar og handhafi full-
veldisins. „Það er úr þessum jarðvegi
sem við erum sprottin. Allar götur
síðan hefur valdið flust milli karla frá
einni kynslóð til annarrar. Það hefur
erfst í gegnum beinan karllegg og
gerir enn.“
Ingibjörg Sólrún sagði að konur
nytu vissulega fullra borgaralegra
réttinda og byggju við formlegt jafn-
rétti, en bætti við: „En það er eins og
þær hafi ekki enn fengið eða, á ég að
segja, tekið sér það rými sem þarf til
að öðlast sjálfsstæði og að þær njóti
ekki viðurkenningar hins ytra um-
hverfis á eigin forsendum.“
Launamunur kynjanna hefur verið
mikið ræddur, en það ætlar að reyn-
ast erfitt að útrýma honum. Mikið
hefur verið rætt um að breyta þurfi
viðteknu hugarfari og knýja fram
jafnrétti innan frá. Laun eiga að
byggjast á verðleikum, en ekki kyn-
ferði. Því neitar enginn, en ekkert
miðar. Nú er tími umræðunnar liðinn
og tími aðgerða runninn upp. Ef hlut-
irnir gerast ekki af sjálfu sér, hvað er
þá til bragðs? Hversu lengi á að bíða?
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Eftir Andra Karl
andri@mbl.is
Fulltrúar Alcan eru raunsæ-ir varðandi þann mögu-leika að stækka álverið íStraumsvík með landfyll-
ingu, reyndar vilja þeir skoða hann
betur en ég tel að sú framkvæmd
verði tæknilega mjög erfið auk þess
að vera afar kostnaðarsöm,“ sagði
Össur Skarphéðinsson iðnaðarráð-
herra eftir fund með erlendum og
innlendum ráðamönnum Alcan í
gærdag. Bæjarfulltrúar í Hafnar-
firði skiptast sem fyrr í tvær fylk-
ingar og talsmaður Sólar í Straumi
segir bæjarstjóra Hafnarfjarðar
snúa íbúalýðræðinu upp í skrípa-
leik.
Í Morgunblaðinu í gær kom fram
að Alcan á Íslandi kanni þann
möguleika að stækka athafnasvæði
sitt í Straumsvík með landfyllingu.
Er haft eftir Lúðvík Geirssyni, bæj-
arstjóra Hafnarfjarðar, að hann
telji fulla ástæðu til að skoða hug-
myndina en honum hugnast ekki að
Alcan flytji starfsemi sína í annað
sveitarfélag. Hugmyndin um land-
fyllingu er á frumstigi og því liggja
enn engar upplýsingar fyrir um
hversu stóra fyllingu um er að
ræða, né nákvæm staðsetning
hennar. Merkja má skiptar skoðan-
ir á nýju hugmyndinni en einn helsti
stuðningsmaður Lúðvíks í málinu
er að öllum líkindum Haraldur Þór
Ólason, bæjarfulltrúi Sjálfstæðis-
flokks.
Sjálfsagt að spyrja íbúana á ný
„Við vorum auðvitað hlynnt
stækkun og fögnum því ef menn sjá
einhverja lausn þarna
og að sátt náist um
hana. Ég held að menn
séu búnir að gera sér
grein fyrir því að ef
Alcan fær ekki að
stækka þá verður ál-
verinu lokað innan
fjögurra eða fimm ára.
Við viljum ekki sjá það
enda þarf bæjarfélagið
á álverinu að halda,“
segir Haraldur sem
sér vart annað í spilun-
um en að Hafnfirðing-
ar verði jafnframt
spurðir út í afstöðu
sína um nýtt deili-
skipulag – komi það fram. „Ég var
nú ekki sammála um íbúakosn-
inguna fyrst í stað en úr því að sú
leið var farin finnst mér sjálfsagt að
svo verði að nýju.“
Haraldur fagnar því jafnframt að
bæjarstjórinn skuli loksins vera bú-
inn að gefa upp afstöðu sína, en eins
og kunnugt er vildi Lúð
svara því í kosningab
hvort hann væri hlynntu
móti fyrirliggjandi deili
sem hefði í för með sér stæ
versins. „Mér heyrist a
stjórinn ætli að vera j
núna. Hann er eiginlega
Landfylling ko
og tæknilega m
 Skiptar skoðanir eru á hugmynd Alcan á Ís
vík með landfyllingu  Bæjarfulltrúi Sjálfstæð
fulltrúi Vinstri grænna gagnrýnir bæjarstjóra
um möguleika á álveri í Þorlákshöfn á fundi m
Össur
Skarphéðinsson
Lúðvík
Geirsson
Guðrún Ágústa
Guðmundsdóttir
Pétur
Óskarsson
Haraldur Þór
Ólason
Eftir Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
Forsvarsmenn Alcan áttu ígær fund með fulltrúumLandsvirkjunar vegnaviljayfirlýsingar Alcan og
Landsvirkjunar frá því í fyrra um
gerð raforkusamnings til stækkun-
ar álversins í Straumsvík. Á fund-
inum í gær fóru forsvarsmenn Alcan
fram á að viljayfirlýsingin um
forgang fyrirtækisins að raforku
yrði framlengd en að óbreyttu fellur
hún úr gildi 30. júní næstkomandi.
Fulltrúar Landsvirkjunar svöruðu
því til að þeir myndu skoða á næstu
dögum hvort framlenging sam-
komulagsins kæmi til greina og þá
með hvaða skilyrðum, samkvæmt
upplýsingum Þorsteins Hilmars-
sonar, upplýsingafulltrúa Lands-
virkjunar.
Starfsleyfi er til fyrir 460
þúsund tonna ársframleiðslu
Hafnfirðingar skiptust því sem
næst í tvær jafnar fylkingar þegar
íbúakosningarnar fóru fram í lok
mars sl. um deiliskipulagstillöguna
varðandi stækkun álvers Alcan í
Straumsvík.
Alls greiddu 12.747 atkvæði af
16.646 einstaklingum á kjörskrá,
6.294 voru fylgjandi deiliskipulag-
stillögunni, eða 49,3%, og 6.382 voru
á móti, eða 50,3%.
Áætlanir Alcan gerðu ráð fyrir
því að framleiðslugeta álversins í
Straumsvík yrði aukin um 280 þús-
und tonn og að rekstur í stækkaðri
verksmiðju gæti hafist 2010. Um-
hverfisstofnun gaf út starfsleyfi í
nóvember 2005 þar sem heimiluð
var framleiðsla á allt að 460 þúsund
tonnum af áli á ári. Íbúakosningin í
mars kollvarpaði þessum áformum.
Viljayfirlýsing framlengd
Í byrjun síðasta árs undirrituðu
Landsvirkjun og Alcan fyrrnefnda
viljayfirlýsingu um viðræður um
raforkusamning fyrir stækkun ál-
versins.
Einnig gengu Alcan og Orkuveita
Reykjavíkur frá viljayfirlýsingu um
útvegun hluta raforkunnar til
stækkunarinnar sem samsvarar um
40% heildarþarfarinnar. Skrifuðu
fulltrúar Alcan og OR síðan undir
samning í maí á síðasta ári um að
tryggja Alcan um 200 MW af raf-
orku vegna fyrirhugaðrar stækkun-
ar í Straumsvík. Samningurinn ger-
ir ráð fyrir að orkan k
jarðvarmavirkjunum OR
heiði.
Landsvirkjun átti svo a
þá raforku sem upp á van
60% orkuþarfarinnar, og
talin samsvara orkuframlei
Búðarhálsvirkjunar í Tung
virkjana í neðri hluta Þjórsá
forsvarsmenn Landsvirkju
yfir á þessum tíma að þei
ekki ræða við aðra orkuka
um sölu á rafmagni frá
virkjunarkostum á meðan
viðræður stæðu yfir. Í dese
undirrituðu svo Landsvir
Alcan samkomulag sem fra
fram á mitt þetta ár viljayf
fyrirtækjanna um gerð
samnings til stækkunar ál
Straumsvík.
Sömdu um skiptingu ko
aðar vegna undirbúning
Á þessum tíma var einn
um skiptingu kostnaðar
næsta skrefs í undirbúnin
ana í neðri hluta Þjórsár se
því að Alcan greiddi 2/3 af
vegna þess undirbúnings.
var út frá því að Alcan feng
kostnað að fullu endurgreid
Alcan óskar framl
samkomulagi við