Morgunblaðið - 27.06.2007, Qupperneq 4

4 MIÐVIKUDAGUR 27. JÚNÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Eftir Egil Ólafsson
egol@mbl.is
RÍKISSTJÓRNIN samþykkti í gær
tillögu Jóhönnu Sigurðardóttur fé-
lagsmálaráðherra um að hefja sér-
stakar aðgerðir til að vinna á biðlist-
um hjá Greiningar- og ráðgjafarstöð
ríkisins. 250 börn eru nú á biðlista og
getur biðtími verið allt að þremur ár-
um. „Svona langur biðtími eftir
greiningu er ekki boðlegur. Börnin
þurfa að fá greiningu strax. Það
munar um hverja viku og hvern
mánuð, ekki síst til að tryggja að þau
fái þá þjónustu sem þau þurfa á að
halda í skólakerfinu,“ sagði Jóhanna.
Greiningar- og ráðgjafarstöð rík-
isins þjónar fötluðum börnum og
ungmennum og fjölskyldum þeirra.
Þar fer fram athugun og greining
barna með fatlan-
ir og önnur frávik
í taugaþroska.
Einnig veitir
stofnunin stuðn-
ing við fjölskyld-
ur fatlaðra barna
og ráðgjöf um
þjálfun, meðferð
og kennslu.
Tilvísunum til
Greiningarstöðv-
arinnar hefur fjölgað verulega á síð-
astliðnum tíu árum. Árið 2000 voru
tilvísanir tæplega 200 en tæplega
300 árið 2005. Þrátt fyrir að stofn-
unin hafi verið efld umtalsvert á liðn-
um árum og starfsemi endurskipu-
lögð í samvinnu við sveitarfélög og
heilbrigðisstofnanir er enn langur
biðlisti eftir þjónustu stofnunarinn-
ar. „Það bíða núna um 250 börn eftir
þjónustu og biðtími getur orðið allt
að þrjú ár. Með þessari áætlun er
hægt að vinna á biðlistunum á tveim-
ur árum og ná þeim alveg niður á
miðju ári 2009. Það verður byrjað
strax. Það verður bætt við fólki,
sennilega 11,5 stöðugildi meðan
þetta átak stendur yfir. Áætlaður
kostnaður við átakið nemur 147
milljónum króna.“
Stofnuð verða þrjú teymi með
þátttöku sálfræðings, barnalæknis,
félagsráðgjafa og þroskaþjálfa sem
hafa aðgang að talmeinafræðingi,
iðjuþjálfa, sjúkraþjálfa og sérfræð-
ingi í einhverfugreiningu auk lækna-
ritara. Jóhanna sagðist hafa spurt þá
sem undirbúið hafa þetta verkefni
hvort ekkert vandamál væri að fá
fólk til starfar. Hún sagðist hafa
fengið þau svör að það yrði hægt að
fólk í þessar stöður.
„Eftir að þetta átak eiga þessi mál
að vera komin í mjög gott horf og
það á að vera hægt að taka inn nýja
inn án þess að hlaðist upp biðlistar.“
„Svona langur biðtími eftir
greiningu ekki boðlegur“
Jóhanna
Sigurðardóttir
Í HNOTSKURN
»Áætlun félagsmálaráð-herra um að vinna á bið-
listum Greiningarstöðvar-
innar er gerð með hliðsjón af
aðgerðaáætlun til fjögurra
ára til að styrkja stöðu barna
og ungmenna.
»Nauðsynlegt er að leigjasérstakt viðbótarhúsnæði
fyrir stofnunina meðan átakið
stendur yfir.
Eftir Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
„VIÐ höfum engar áætlanir um að-
komu að þessu málefni,“ segir Árni
M. Mathiesen fjármálaráðherra um
tillögur Samtaka
sveitarfélaga á
höfuðborgar-
svæðinu (SSH)
um aðkomu ríkis-
ins að almenn-
ingssamgöngum
og rekstri stræt-
isvagnakerfisins á
höfuðborgar-
svæðinu.
„Við erum að
reyna að viðhafa aðhald í ríkisfjár-
málunum og í þeim langtímaáætlun-
um sem við höfum gert, höfum við
ekki gert ráð fyrir neinum útgjöldum
í þessa veru,“ segir Árni. „Ég á ekki
von á því að við munum breyta okkar
útgjaldaáformum vegna þessa máls.
Það væri óábyrgt af okkur að fara að
þenja út ríkisfjármálin á þessum sök-
um og því yrði örugglega ekki tekið
vel ef við færum að lækka útgjöld til
annarra málaflokka vegna þessa
málaflokks,“ bætir hann við.
Skjóta skökku við
Eins og fram kom í Morgun-
blaðinu í gær samþykkti stjórn SSH
tillögu sem borin var fram af Vil-
hjálmi Þ. Vilhjálmssyni borgarstjóra,
þar sem óskað er eftir aðkomu rík-
issjóðs vegna almenningssamgangna
á höfuðborgarsvæðinu. Var sam-
þykkt að skipa viðræðunefnd við rík-
ið um þátttöku þess í kostnaðinum.
„Ef sveitarfélögin vilja auka þjón-
ustu við íbúana þá verða þau í þessu
tilfelli eins og öðrum að fjármagna
það innan síns ramma,“ segir fjár-
málaráðherra. „Við höfum hins vegar
verið í viðræðum við Samband ís-
lenskra sveitarfélaga um að [sveitar-
félögin] taki virkari þátt í efnahags-
stefnunni og að viðhalda stöðugleika
með því að viðhafa meiri aga í sinni
fjárhagsáætlanagerð. Hugmyndir
um aukin útgjöld hjá sveitarfélögun-
um skjóta þar af leiðandi skökku við,
sérstaklega í ljósi athugasemda inn-
lendra og erlendra greiningaraðila,
vegna þess að aukin opinber útgjöld
hjá sveitarfélögunum hafa sömu
áhrif og aukin útgjöld hjá ríkinu á
hagstjórnina,“ segir Árni M. Mathie-
sen.
Haft var eftir borgarstjóra í gær
að höfuðborgarsvæðið sé afskipt þeg-
ar kemur að fjárveitingum til al-
menningssamgangna.
Í greinargerð með tillögu stjórnar
SSH kemur fram að rekstur Strætós
bs. gangi engan veginn upp eins og
staðan er. Tapið í fyrra var 532 millj-
ónir, skuldir eru 1.800 milljónir og
eigið fé í mínus sem nemur hálfum
milljarði. Reglubundin framlög sveit-
arfélaga nægi ekki til að greiða úr
stöðunni. Beinar tekjur ríkissjóðs
vegna starfsemi Strætós bs. séu
áætlaðar a.m.k. 200 milljónir á síð-
asta ári.
„Virðisaukaskattur er liðlega
helmingur upphæðarinnar, en olíu-
gjald og tryggingagjald launa standa
nokkuð að jöfnu undir tæpum helm-
ingi. Bifreiðagjöld eru um 10 [millj-
ónir kr.]. Virðisaukaskattur af þeim
vögnum sem keyptir voru á árinu var
um 35 [milljónir kr.],“ segir í grein-
argerð tillögunnar.
Óábyrgt að þenja út fjármálin
 Fjármálaráðherra segir sveitarfélögin sjálf verða að fjármagna aukna þjónustu strætisvagna
 Strætó tapaði 532 milljónum, skuldar 1.800 milljónir og eigið fé er neikvætt um hálfan milljarð
Árni M. Mathiesen
Í HNOTSKURN
»Lagt er til að ríkið komi aðrekstri tengileiða á höfuð-
borgarsvæðinu.
»SSH leggur til að virðis-aukaskattur af aðföngum,
kaupum á nýjum vögnum,
tryggingagjaldi launa, olíu-
gjöldum og bifreiðagjöldum
falli niður.
»Ríkið setji markmið um aðalmenningssamgöngur og
leigubílar hafi forgang til að
greiða fyrir í umferðinni.
FÉLAGSSTOFNUN stúdenta veitti í gær fjórum
nemendum við Háskóla Íslands verkefnastyrki
fyrir framúrskarandi verkefni. Hrund Þórsdóttir
hlaut styrk fyrir meistaraverkefnið „Barnabókin
og fjölmiðlaumhverfi nútímans“ í blaða- og
fréttamennsku, Anna Guðný Sigurðardóttir fyrir
meistaraverkefnið „Áhrif markvissra stökk-
breytinga á hitastigsaðlögun VPR, subtilisín-líks
serín próteinasa úr kuldakærri Vibrio-tegund“ í
lífefnafræði, Magnús Sigurðsson fyrir BA-
verkefnið „Ezra Pound og Söngvarnir frá Písa“ í
bókmenntafræði og loks Guðlaug Vilbogadóttir
fyrir BA-verkefnið „ … legsteinninn springur og
letur hans máist í vindum … “.
Að sögn Guðlaugar fékk hún hugmyndina í
skólanum þegar bekkurinn hennar las um leg-
steina og rannsóknir á kirkjugörðum erlendis.
Guðlaug fór sumarið 2005 í kirkjugarðana á
Húsavík, á Möðruvöllum í Hörgárdal, Breiðaból-
stað í Fljótshlíð og í Stokkseyrarkirkjugarð. Hún
skoðaði legsteina hjá fólki sem dó árið 1980 og
fyrr en í þessum kirkjugörðum voru 1.005 minn-
ingarmörk sem uppfylltu þau skilyrði.
Legsteinar sem eru orðnir hundrað ára og
eldri flokkast undir fornminjar og eru því frið-
aðir. Allt eldra en 100 ára var skráð eftir sér-
stökum fornminjareglum og mun Fornleifavernd
ríkisins nú geta notfært sér þessa skráningu. Það
sem kom Guðlaugu helst á óvart var að jafn-
margir legsteinar voru settir yfir konur og karla.
Hún tók þó eftir því að starfsheiti voru frekar
sett á steina hjá körlum en konum. „Það að konur
hafi fengið minningarmörk til jafns við karla
segir okkur dálítið um stöðu konunnar í fjöl-
skyldunni, hvað hún er sterk, kannski sterkari en
staða hennar í samfélaginu.“ Hlutfallslega fá
minningarmörk voru hins vegar sett um börn.
Tískubylgjur
Guðlaug segir legsteina ekki hafa farið var-
hluta af tískubylgjum. Á 11.-14. öld gerðu Íslend-
ingar sína eigin legsteina. Þeir gerðu rúnir á
steinana og steinkrossa. Á 16.-18. öld hófst inn-
flutningur á legsteinum, m.a. frá Danmörku.
Þeir voru allir flatir í upphafi en um 1850 kom
fyrsti upprétti legsteinninn og í kjölfarið breytt-
ist yfirbragð kirkjugarða mikið. Flötu, innfluttu
steinarnir þóttu mjög flottir og voru oft fluttir
inn með miklu flúri og svo var grafið á þá hér.
Svo var byrjað að steinsteypa kanta í kringum
leiðin í byrjun 20. aldar og varð það mjög
vinsælt. Þá fækkaði legsteinum því járnplötur
eða steinplötur voru settar inn í gerðin. Leg-
steinar hlutu hinsvegar uppreisn æru árið 1963
þegar steyptu kantarnir voru bannaðir með
lögum. | 16
Barnabækur, stökkbreytingar, söngvar frá Písa og legsteinar
Fjölbreytt
verkefni
verðlaunuð
Morgunblaðið/Eyþór
Ánægð Þau Haukur Ragnarsson, Guðlaug Vilbogadóttir, Anna Guðný Sigurðardóttir, Hrund Þórs-
dóttir og Magnús Sigurðsson fá verkefnastyrki Félagsstofnunar stúdenta í ár.
LANDVERND hefur skotið til um-
hverfisráðherra ákvörðun Skipu-
lagsstofnunar um að 2,5 MW virkjun
í Hverfisfljóti við Hnútu í Skaftár-
hreppi þurfi ekki að fara í mat á um-
hverfisáhrifum. Krefst Landvernd
þess að ákvörðun Skipulagsstofnun-
ar verði ógilt. Einnig hafa Náttúru-
verndarsamtök Íslands kært
ákvörðun skipulagsstofnunar til um-
hverfisráðherra.
Að mati Landverndar bendir
margt til þess að virkjunin, vegagerð
og efnistaka hefði í för með sér veru-
leg umhverfisáhrif og líklega meiri
en réttlætanlegt geti talist. ,,Með
framkvæmdinni væru menn að seil-
ast langt fyrir lítið fé,“ segir í frétt
frá Landvernd.
Rannsóknarreglu ekki fullnægt
Bent er á að hönnun og staðsetn-
ing mannvirkja liggi ekki fyrir og
þar með sé ljóst að rannsóknarreglu
stjórnsýslulaga hafi ekki verið full-
nægt af hálfu Skipulagsstofnunar.
Sú staðreynd ein og sér leiði til þess
að umhverfisráðherra beri að ógilda
ákvörðunina. Bent er á að Hverfis-
fljót er enn óvirkjað fallvatn og horfa
beri til þess að jökulám sem renna
óheftar og óvirkjaðar í farvegi sínum
fari fækkandi.
,,Núverandi farvegur Hverfis-
fljóts varð til við Skaftárelda árið
1783 þegar Eldhraun rann niður eft-
ir gamla farvegi fljótsins. Hér er því
um sérstakt landmótunarfyrirbæri
að ræða sem ekki hefur verið skoðað
svo fullnægjandi geti talist. Í um-
sögn Orkustofnunar kemur fram að
Lambhagafossar í Hverfisfljóti séu
með allra sérkennilegustu farvega-
fyrirbærum á landinu.“
Seilast langt
fyrir lítið fé
með virkjun
LANGBRÝNASTA verkefnið fyrir
framtíð Íslands er stofnun sjóðs til
að standa straum af átaki gegn eitur-
lyfjasölu, segir í minningargrein
Einars S. Hálfdánarsonar um dóttur
sína, Susie Rut, sem birtist á mið-
opnu Morgunblaðsins í gær.
Í kjölfar sviplegs fráfalls Susie
Rutar hefur verið hrundið af stað
söfnun undir yfirskriftinni „Dóp er
dauði“.
Reikningurinn er í Landsbankan-
um og númerið er 0101-05-269667.
Kennitala reikningsins er 130354-
2119.
Sjóður vegna
átaks gegn
eiturlyfjum
♦♦♦