Morgunblaðið - 02.07.2007, Blaðsíða 26

26 MÁNUDAGUR 2. JÚLÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Í GREINUM sem Ragnar H. Hall
lögmaður ritaði í Morgunblaðið 28.
og 29. júní sl. ræðst hann á undirrit-
aðan vegna umfjöllunar
sem hann hefur haft
uppi um fyrirkomulag
og framkvæmd rann-
sókna- og saksóknar
efnahagbrota. Í grein-
um sínum notar hann
innihaldslaus stóryrði
og rangfærslur. Til
dæmis hef ég aldrei
sagt að embætti Rík-
islögreglustjórans sé í
fjársvelti eins og hann
fullyrðir. Öll mín um-
fjöllun hefur verið um
saksóknara efnahags-
brota innan embættis
Ríkislögreglustjórans. Það er spurn-
ing hvort ástæða sé til að svara
skrifum sem þessum þar sem helsti
tilgangur Ragnars H. virðist vera að
afvegaleiða umræðu um starfsemi
Ríkislögreglustjórans og umræðu
um baráttu gegn efnahagsbrotum.
Vinnur Ríkislögreglustjórinn
bara að efnahagsbrotum?
Lögmaðurinn kýs að líta svo á að
saksóknari efnahagbrota sé notandi
alls þess fjár sem embætti Ríkislög-
reglustjórans fær til starfseminnar
og kýs að líta framhjá öðrum verk-
efnum þess embættis og flutningi
verkefna til þess á liðnum árum.
Staðreyndin er sú að Ríkislög-
reglustjórinn hefur tekið yfir fjölda
verkefna á þeim árum sem Ragnar
H. tiltekur í greininni.
 Þar ber hæst að sérsveit lögregl-
unnar var á þessum tíma flutt frá
lögreglunni í Reykjavík til Rík-
islögreglustjórans og efld. Þessi
aukning nemur 38 starfsmönnum
á árunum 2000–2006.
 Frá árinu 2000 hefur starfsemi
fjarskiptamið-
stöðvar lögreglu
verið flutt frá öðr-
um lögreglu-
umdæmum en þar
eru nú 19 starfs-
menn.
 Þá var á árinu 2000
settur upp s.k. bíla-
banki lögreglu þar
sem starfa 4 starfs-
menn.
 Árið 2001 hóf Ísland
þátttöku í s.k.
Schengen-samstarfi
sem kallaði á eftirlit
okkar með ytri
landamærum svæðisins og að hjá
lögreglu yrði s.k. Sirene-
skrifstofa sem er bundin ströng-
um skilyrðum Evrópusambands-
ins um vöktun og þjónustu. Við
þetta þurfti að fjölga starfs-
mönnum alþjóðadeildar um 10.
 Á árinu 2003 voru Almannavarnir
fluttar til embættisins ásamt 5
starfsmönnum.
Ragnar H. minnist ekki einu orði
á þetta. Er honum ekki kunnugt að
þessi verkefni voru flutt til Ríkislög-
reglustjórans? Þessi verkefni þarf
að vinna og þau kosta peninga hvar
sem þau eru unnin. Fjölgun starfs-
manna vegna framangreindra verk-
efna nemur 76 af heildarfjölda
starfsmanna sem var 120 í árslok
2006. Starfsmenn saksóknara efna-
hagsbrota fylla nú 16,5 stöðugildi
eða 14% heildar starfsmannafjölda
embættisins. Ég veit ekki hvaða
skoðun Ragnar H. hefur á þessum
tilflutningi verkefna, né skoðun hans
á því hvort ríkisvaldið á að halda
uppi þessari þjónustu. Það skiptir
engu máli enda leggur hann ekki á
sig að setja sig inn í málið heldur
lætur líta svo út að öll þessi aukning
fjárveitinga hafi runnið til máls-
meðferðar efnahagsbrota og þeim
ekki fylgt nein frekari verkefni.
Reyndar er það svo að þær tæplega
700 milljónir sem fluttar hafa verið
til embættis Ríkislögreglustjóra til
að standa straum af kostnaði við
aukin verkefni nema hærri fjárhæð
en í heildina runnu til efnahags-
brotadeildar á þeim 6 árum sem
Ragnar H. tiltekur.
Álit Ríkisendurskoðunar
Ríkisendurskoðun lauk stjórn-
sýsluúttekt á embætti Ríkislög-
reglustjórans á síðasta ári. Skýrslan
er unnin af fólki sem hefur sett sig
betur inn í málefni embættisins en
Ragnar H. hefur gert. Þar kemur
fram að þær breytingar sem þessi
aukni kostnaður hefur fylgt eru til
góða og rekstur embættisins með
ágætum og nýting þessara fjármuna
góð. Í grein sinni mælir Ragnar H.
árangur embættisins af útreið sem
hann segir embættið hafa fengið í
nánast öllum þeim málum sem kall-
ast geta alvöru efnahagsbrot. Það er
augljóst að árangur af þeim verk-
efnaflutningi sem rakinn er að fram-
an verður ekki mældur með þessum
mælikvarða.
Hvað drífur umræðu
á þessum nótum?
Í skýrslu Ríkisendurskoðunar um
embættið sem gerð var á síðasta ári
kemur fram að sakfellingarprósenta
í málum efnahagsbrotadeildar var
83% árið 2003, 93% árið 2004 og 99%
árið 2005, eða að meðaltali tæp 92%.
Það er vissulega svo að öll okkar mál
eru fyrir opnum tjöldum og vekja
áhuga fjölmiðla og almennings þeim
mun meiri sem málin eru stærri. Það
þarf ekki að koma á óvart þótt hægt
sé að benda á mál sem hefur af ýms-
um ástæðum ekki lokið með sakfell-
ingu. Hitt væri gagnlegra fyrir um-
ræðuna að finna út ástæðuna, heldur
en að ota fingrum í átt að ákæru-
valdinu í hvert skipti. Ragnar H. af-
greiðir tölfræði um niðurstöðu mála
hjá efnahagsbrotadeild á liðnum ár-
um þar sem 92% mála enduðu með
sakfellingu sem ömurlegan brota-
flokk, skattsvikamál. Honum er
greinilega ekki hugleikin tekjuöflun
ríkissjóðs.
Að lokum vil ég spyrja; vill Ragn-
ar H. að lögregla nái árangri í að
halda hvítflibbum til laga þegar þeir
brjóta af sér og ef svo er hefur hann
einhverjar uppbyggilegar tillögur
um skipulag þeirra mála?
Af önugum lögmanni og afvegaleiddri
umræðu um efnahagsbrot
Helgi Magnús Gunnarsson
svarar skrifum Ragnars H. Hall »…þar sem helsti til-gangur Ragnars H.
virðist vera að afvega-
leiða umræðu um starf-
semi Ríkislögreglustjór-
ans og umræðu um
baráttu gegn efnahags-
brotum.
Helgi Magnús
Gunnarsson
Höfundur er saksóknari
efnahagsbrota.
ÍBÚAÞRÓUN tekur mjög mið af
þeim lífskjörum sem fólki stendur til
boða. Fólki fjölgaði á landsbyggð-
inni, einkum í sjáv-
arbyggðunum, þegar
það gat aflað sér mik-
illa tekna og bjó við
meiri kaupmátt en til
boða stóð á höfuðborg-
arsvæðinu. Skýrast var
þetta á Vestfjörðum,
en þar voru atvinnu-
tekjur löngum þær
hæstu á landinu og þá
fjölgaði fólki þar jafnt
og þétt.
Á þetta er bent í ný-
legri skýrslu Hag-
fræðistofnunar Há-
skóla Íslands og Byggðastofnunar,
sem heitir Hagvöxtur landshluta
1998–2004. Í skýrslunni kemur fram
að fólk hneigist til þess að flytja frá
stöðum þar sem tekjur vaxa lítið til
þeirra staða þar sem uppgripin eru.
Samræmið er nokkuð gott og eru
bornar saman upplýsingar um hag-
vöxt á einstökum svæðum og
íbúaþróun þar.
Þar kemur fram að langmest íbúa-
fjölgun hafi verið á höfuðborg-
arsvæðinu á umræddu 6 ára tímabili
eða heil 10% sem er með því allra
mesta sem um getur í víðri veröld á
aðeins 6 árum. Hagvöxtur á mann á
svæðinu var líka alveg með ólík-
indum á þessum 6 árum eða 27%. Að
sama skapi kemur fram í skýrslunni
að fólki fækkaði á landsvæðum þar
sem hagvöxtur var lítill sem enginn.
Á Norðurlandi vestra fækkaði fólki
um 6% og um 10% á Vestfjörðum á
árunum 1998–2004.
Hagvöxtur á mann varð líka
minnstur á þessum svæðum, enginn
á Norðurlandi vestra og 5% á Vest-
fjörðum, hvort tveggja langt undir
vextinum á höfuðborgarsvæðinu.
Með öðrum orðum, sundur dró í lífs-
kjörum eftir landshlutum, þau bötn-
uðu mun meira á höfuðborgarsvæð-
inu en annars staðar á
landinu og mest dró í
sundur milli höfuð-
borgarsvæðisins og
Norðurlands vestra.
Í nærri tvo áratugi
hefur verið stöðug þró-
un á þann veg að at-
vinnutekjur hafa vaxið
meira á höfuðborg-
arsvæðinu en utan þess
og munurinn fer vax-
andi með árunum. Nú
er svo komið að með-
alatvinnutekjur í að-
alstarfi er langhæstar á
höfuðborgarsvæðinu. Þær eru um
18% hærri en að meðaltali á lands-
byggðinni. Mestur verður munurinn
27% milli höfuðborgarsvæðisins og
Norðurlands vestra og Suðurlands.
Afleiðingin er í samræmi við
ábendingu Hagfræðistofnunar og
Byggðastofnunar, fólki fjölgar á höf-
uðborgarsvæðinu og fækkar víðast
hvar á landsbyggðinni. Fækkunin er
því meiri sem munurinn á lífskjör-
unum eða tekjunum er meiri. Þessi
þróun mun halda áfram meðan boðið
er upp á betri lífskjör á höfuðborg-
arsvæðinu en á landsbyggðinni.
Verði mikill niðurskurður á þorsk-
veiðum á næstu árum eins og Haf-
rannsóknastofnun gerir kröfu um,
munu tekjur fjölmargra við sjáv-
arsíðuna lækka verulega og það þýð-
ir aðeins eitt, miklir fólksflutningar
frá þeim svæðum til höfuðborg-
arsvæðisins.
Óbrigðult ráð til þess að breyta
þróuninni er að auka kaupmáttinn
þar sem hann er lægstur og minnka
þannig muninn á lífskjörum eftir
svæðum. Það er hægt að gera með
því að hækka launin eða fjölga störf-
um sem gefa af sér hærri laun.
Þriðja leiðin sem hægt er að fara og
sú skjótvirkasta er að auka kaup-
máttinn í gegnum skattkerfið, t.d.
með lækkun tekjuskatts. Nú þarf að
bregðast skjótt við og þess vegna
legg ég til skattalækkunarleiðina
strax.
Það er þekkt leið að hafa breyti-
legan skatt eftir lögheimilum.
Álagningarhlutfall útsvars og fast-
eignaskatta er ákvarðað eftir sveit-
arfélögum og er mismunandi milli
þeirra. Engu máli skiptir hvar tekn-
anna er aflað, lögheimilið ræður því
hver útsvarsprósentan er. Sama get-
ur auðvitað átt við um tekjuskatt.
Minna má á að sveitarstjórnarmenn,
sérstaklega sjálfstæðismenn í
Reykjavík, hafa löngum lagt áherslu
á að hafa skatta lægri en í nágranna-
byggðunum, einmitt til þess að laða
til sín fólk til búsetu í sveitarfé-
laginu.
Niðurstaðan er þessi: Það er hægt
að hafa áhrif á búsetuval fólks með
lækkun skatta og það hefur verið
gert á sveitarstjórnarstiginu. Rík-
isvaldið á að gera slíkt hið sama, sér-
staklega við núverandi aðstæður.
Aukum kaupmáttinn
með lækkun skatta
Kristinn H. Gunnarsson skrifar
um lífskjör og launamun milli
landsbyggðar og höfuðborg-
arsvæðis
» Óbrigðult ráð til þessað breyta þróuninni
er að auka kaupmáttinn
þar sem hann er lægst-
ur og minnka þannig
muninn á lífskjörum eft-
ir svæðum.
Kristinn H. Gunnarsson
Höfundur er alþingismaður.
ÁSTÆÐA er til að fagna mjög
framtaki hjúkrunarfræðinganna á
Landspítala – háskólasjúkrahúsi um
gönguna gegn slysum. Sá mikli fjöldi
sem tók þátt í göngunum í Reykja-
vík, á Akureyri og Selfossi sýnir að
mínu mati vel að mál
er að umferðarslysum
linni. Næsta skref er
að aka gegn umferð-
arslysum og það er á
okkar valdi.
Það var vel til fundið
að sleppa blöðrum til
að minnast þeirra sem
látist hafa í umferð-
arslysum og þeirra
sem slasast hafa alvar-
lega. Þetta var okkur
lifandi áminning um
fjöldann, að allur þessi
fjöldi skuli hafa slasast
og látist í umferðinni. Um leið voru
blöðrurnar áminning til okkar um
það hversu fljótt við gleymum þeim.
Við heyrum fréttir af hörmulegum
slysum og fyllumst ónotum en síðan
líða þær okkur úr minni eins og
blöðrurnar sem hurfu.
Við skulum ekki gleyma lengur.
Við skulum halda áfram þeirri já-
kvæðu vitundarvakningu sem hafin
er. Höfum í huga ábyrgð okkar sem
bílstjóra. Við erum búin að tala lengi
um hversu brýnt það er að bæta
okkur í umferðinni. Það sem við eig-
um að gera núna er að láta verða af
því.
Við eigum mörg eftir að aka víða
um í sumar. Við eigum eftir að fá
mörg tækifæri til að sýna að við get-
um farið eftir umferðarreglum og
ekið eftir aðstæðum. Við eigum
áreiðanlega líka eftir að lenda í
þeirri freistingu að ,,gefa í“ undir
ákveðnum kringumstæðum. Þá er
mikilvægt að minnast
þess af hverju við tók-
um þátt í göngunni – að
við ætlum að sýna af
okkur ábyrga hegðun
og að við ætlum ekki að
valda slysi eða lenda í
slysi. Sýnum þann
styrk að okkur finnist
það ekki sniðugt að
,,gefa í“. Sýnum þá
ábyrgð að spenna alltaf
beltin og sýnum þá
ábyrgð að aka aldrei
undir áhrifum.
Ég vil að lokum þakka hjúkr-
unarfræðingunum sérstaklega fyrir
framtakið. Sýnum viljann í verki og
ökum varlega.
Sýnum viljann í verki
og ökum varlega
Kristján L. Möller skrifar
um umferðarmenningu
Kristján Möller
» Við skulum ekkigleyma lengur. Við
skulum halda áfram
þeirri jákvæðu vitund-
arvakningu sem hafin
er.
Höfundur er samgönguráðherra.
Bréf til
blaðsins
Morgunblaðið Hádegismóum 2,
110 Reykjavík
 Bréf til blaðsins | mbl.is
AFSKAPLEGA leiðist mér umræð-
an um Strætó! Staðreyndin er sú að
þetta fyrirtæki hefur verið og verður
rekið með hallarekstri um aldur og
ævi. Punktur og basta! Hitt er annað
mál að við Íslendingar eigum að vera
stórtækir og eftirapanir í strætó-
málum eru ekki til eftirbreytni. Við
eigum að hafa frítt í strætó og vera
stolt af því. Þetta spyrðist út og yrði
okkur til sóma. Einnig það, að í mæl-
anlegum árangri til að stemma stigu
við einkabílismanum þá er frítt í
strætó hin fullkomna leið. Áætlanir
strætó þurfa þó að vera örar. 5-10
mínútur eru hámarksbiðtími til að
fólk nýti sér strætó
Í Moskvu kommúnismans biðum
við aldrei eftir strætisvagni lengur en
1-3 mínútur. Þú gekkst út á götu og
þá kom strætisvagn. Í Moskvu
bjuggu margar milljónir manna á
þeim tíma en í vögnunum voru oftast
3-10 manneskjur.
Áður en járntjaldið féll gengu
strætisvagnar reglulega um Satovaja
Kaltsja. Borgin Moskva er meist-
aralega hönnuð í anda gamaldags
hringlaga arkitektúrs sem hefur stór-
an ysta hring og síðan minnka hring-
irnir sem innar dregur. Gatnaskipu-
lagið er algjörlega til fyrirmyndar.
Reyndar er allt samgönguskipulagið í
Rússlandi til fyrirmyndar.
Ég er ekki frá því að þetta skipti
gífurlega miklu máli. Aðgengi að
þjónustu í samgöngumálum hefur
gífurleg áhrif á geðheilsu manna. Við
þurfum að vera stórtæk og gera hlut-
ina rétt. Það er þjóðhagslega hag-
kvæmt að hafa frítt í strætó. Einka-
bílisminn er vá. Besta leiðin til að
sporna við honum er að hafa frítt í
strætó!
Það er mín áskorun til borgaryf-
irvalda að vera stórtæk. Strætó á
ekki að vera gróðafyrirtæki. Strætó
verður eingöngu vel rekið ef gróða-
sjónarmiðið víkur.
Aðgengi er lykilorð!
JAKOB BRAGI HANNESSON,
kennari.
Frítt í
strætó
Frá Jakobi Braga Hannessyni: