Morgunblaðið - 09.07.2007, Blaðsíða 18

fjármál fjölskyldunnar
18 MÁNUDAGUR 9. JÚLÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Straujar þú peningakortinþín reglulega fyrir rusla-kistuna? Ég þekki fullt affólki sem gerir það, jafnvel
nokkrum sinnum í viku. Það fer í
ísskápinn sinn og hendir mat sem
það keypti fyrir nokkrum dögum.
Þetta fólk gerir sömu mistökin dag
eftir dag, viku eftir viku, mánuð
eftir mánuð, ár eftir ár – það
skipuleggur ekki innkaupin og
kaupir of mikið í matinn. Fólkið
hendir peningum eins og það eigi
nóg af þeim en hluti af því kvartar
svo sáran yfir þeim blóðpeningum
sem fara í mat á þessu skeri því
verðið sé svo svívirðilega hátt! Pik-
köpp-línan „Maður, líttu þér svolít-
ið nær“ hefur nú stundum verið
notuð af minna tilefni.
Nú væri daglegt matvælahamst-
ur af þessu tagi skiljanlegt ef eng-
ar væru sólarhringssjoppurnar eða
ef afgreiðslutími verslana hefði
styst verulega á síðustu árum en
hvorugt er raunin. Hömlur á versl-
un með mat og óáfengan drykk eru
engar, allt fæst og nóg af því ólíkt
því sem tíðkaðist á haftatímanum á
síðustu öld og eldri kynslóðir muna
enn eftir. Það er þó engu líkara en
að yngri kynslóðirnar, sem fyrir
helgarnar storma á milli rekka flú-
orlýstra stórmarkaðanna og kúf-
fylla gríðarstórar kerrurnar, búist
við mjög hamlandi hamförum – eft-
ir helgarnar. Magn matvælanna í
körfunum virðist ekki aðeins duga
fyrir vísitölufjölskyldu nútímans
heldur hálft ættarmót en samt eru
slíkir fagnaðir orðnir mjög fátíðir í
tengslaleysi nútímans, hvað þá að
þeir eigi sér stað um hverja ein-
ustu helgi. Og hvað verður þá um
matinn?
Pakkamatur
fyrir móðuharðindin
Fólk byrjar á því að setja hann
inn í ísskáp, ægilega ánægt með
sýnilegan árangur verslunarferð-
arinnar. Ísskápurinn hjá sumu fólki
sem ég þekki er svo troðfullur að
það er varla hægt að loka honum.
Niðursuðudósirnar og pakkamat-
urinn flæða þar að auki út úr skáp-
unum, því það er alltaf keypt eitt-
hvað nýtt í hverri ferð. Fólkið er
nefnilega löngu búið að gleyma
hvað það keypti í síðustu ferð, svo
það kaupir nokkrar dósir af Ora-
baunum og Maggi-aspassúpum til
viðbótar. Nokkrir hafa ekki enn
náð sér eftir að Bónus og Krónan
hófu að selja lífrænt ræktuð mat-
væli og finnst eins og þeir fái
Sollu-tómatsósu aldrei aftur á jafn-
góðu verði. Sumir sem ég þekki
gætu áreiðanlega lifað góðu lífi,
bara á pakkamatnum sem þeir eiga
í skápunum, yfir létt móðuharð-
indatímabil.
En sem sagt, eftir að fólk er búið
að kroppa í eitthvað af birgðunum
sem það keypti fyrir ættarmótið
sem aldrei varð úr byrjar það eftir
helgarnar að henda mat því hann
hefur einfaldlega ekki endalaust
geymsluþol. Brauðið fer fyrst því
græn myglan verður fljótt sýnileg.
Jarðarberin hafa alveg ótrúlega
stuttan geymslutíma að því er
mörgum finnst. Mjólkin fýkur fljót-
lega því sumir sem ég þekki telja
að þeir fái matareitrun ef þeir
drekka mjólkina sama daginn og
hún er dagsett best fyrir. Ótrúleg-
ast er samt fólkið sem þarf að
henda heilli melónu sem farið er að
slá í eða þriggja ára gömlum
pakkamat. Ég þekki þó margt svo-
leiðis fólk. Þetta er fólkið sem er
ríkt en nöldrar samt sífellt yfir því
að vera það ekki. Það umbreytir
peningunum sínum í matvæli og
geymir í skápum heimilisins. Það
er eins og fólkið hafi ekki uppgötv-
að að matvæli bera eiginlega nei-
kvæða vexti því þau skemmast,
eyðileggjast og fyrnast mjög hratt.
Síðan tekur fólkið bara matarpen-
ingana út úr skápunum og hendir í
ruslið. Sumir eins og ekkert væri,
aðrir fussa og sveia og þykjast ekk-
ert skilja af hverju svona mikið af
matnum fer í ruslið. Halló! Of mikil
innkaup, einhver? Ég er samt
nokkuð viss um að þetta sama fólk
myndi aldrei tína þúsundkallana út
viku fram í tímann og nota frysti-
hólfin á ísskápunum til þess að
geyma matvæli sem hafa lítið
geymsluþol svo hann fari ekki til
spillis. Það er ekki eðlilegt að kasta
mat fyrir þúsundir króna í hverri
viku. Það á að vera metnaður hvers
heimilisrekanda að henda eins litlu
af peningum í ruslið og mögulegt
er – helst engum. Það er mögulegt
og raunar ekki svo erfitt. Fólk öðl-
ast engin lífsgæði fyrir peningana í
ruslatunnunni.
Það er að öllum líkindum hag-
stæðara að kaupa minna en meira,
jafnvel þótt farið sé í ódýrari versl-
anir, því það sem ekki er notað
kostar líka peninga. Magninnkaup
eru ekki í öllum tilfellum þau hag-
stæðustu. Það má líka alltaf nálg-
ast bráðnauðsynlegar jafnt sem
ónauðsynlegar nýlenduvörur í
næstu búð sem er áreiðanlega ekki
í miklu meira en 500-1000 m fjar-
lægð frá heimilinu. Hreyfingin ger-
ir öllum gott og það er ódýrara að
ganga út í búð nokkrum sinnum í
viku eftir mjólk og brauði en að
fara á líkamsræktarstöð. 15-30
mínútna hreyfing á dag ásamt
skynsamlegu mataræði getur líka
gert kraftaverk fyrir heilsuna. Tal-
andi um að slá þrjár flugur í einu
höggi!
Endar matarkistan
þín í ruslatunnunni?
Fólk ætti að kaupa
hæfilega matarskammta
þegar það kaupir í matinn
því það liggja peningar í
matarleifum.
Nútímafólk virðist haldið margvíslegri söfnunaráráttu. Eitt af því sem það safnar
er matur í skápana sína. Unnur H. Jóhannsdóttir þekkir fullt af fólki sem hendir
fleiri þúsundköllum í viku – beint í ruslafötuna sína.
Það er auðvitað ósköp misjafnt
hversu miklum peningum fólk
hendir beinlínis í viku hverri en
margt smátt gerir eitt stórt. Hér er
aðeins dæmi af þeim mat sem
þriggja manna fjölskylda hendir,
eins og þeim sem kominn er yfir
síðasta söludag eða farið er að slá í.
Goslaust gos fær oft fljótt að fjúka
sem og salötin og kryddjurtinar
sem ekki hafa mikið geymsluþol.
Hér eru ekki teknar með mat-
arleifar sem er hent. Verð er áætl-
að meðalverð.
Hvað hend-
ir þú mikl-
um pening-
um á viku
í ruslið?
!/0/

1/ /
!*/ 1

!



1



!$$  1  

 
1

 1
 

! #





! "
#  
1 2


 
#$$
 
!$$


%3$

$!

$!
!
$!




 



 








 
 
 
úr ísskápunum sínum og henda
þeim í ruslatunnuna, en það er það
sem það í raun og veru gerir.
Nú kann einhver að spyrja: Á
fólk þá bara að hætta að kaupa í
matinn? Auðvitað ekki. En það á
kaupa í matinn fyrir sjálft sig eða
raunverulega fjölskyldustærð, ekki
ættarmótið sem svo sjaldan er
haldið. Fólk á að skipuleggja inn-
kaup og gera áætlanir um matseld uhj@mbl.is