Morgunblaðið - 05.09.2007, Qupperneq 23

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 5. SEPTEMBER 2007 23
hann hefði stutt hugmyndina um
framboð í upphafi en síðan skipt um
skoðun. „Ég get ekkert neitað því,
ég tók fullan þátt í þeirri ákvörðun í
byrjun. Hugsunin var sú að Ísland
ætti með því að vera fullgildur með-
limur í Sameinuðu þjóðunum og
taka að sér þetta verkefni þó það
kostaði mikið og áhrifin væru
kannski tiltölulega lítil – því það eru
neitunarvaldsþjóðirnar sem ráða
þarna öllu,“ sagði Davíð.
Reynt að draga úr kostnaði
Þá sagði Davíð að fjárhagslegur
kostnaður hefði m.a. vaxið sér í
augum en síðar hafi verið reynt að
draga mjög mikið úr honum. Nú
væri hann reyndar hræddur um að
hann sé allt of lágur. „Auk þess eru
menn að lofa því að tvöfalda þróun-
araðstoð sem kostar milljarðatugi, í
tengslum við þetta allt saman, sem
mér finnst mjög óskynsamlegt að
gera of hratt. Svona þróunaraðstoð
gerir ekkert gagn nema hún aukist
mjög hægt og rólega og skipulega.
Hún hefur verið að aukast mjög
mikið hjá okkur. Ekki vegna þess
að prósentan hefur verið að hækka
svo mikið. Heldur vegna þess að
þetta er prósenta af þjóðarfram-
leiðslu og þjóðarframleiðslan hefur
hækkað hér meira en hjá nokkrum
öðrum þjóðum. Við verjum því
miklu meiri fjármunum í þróun-
araðstoð en áður.“
um á staðnum. Það þýðir líka
ábyrgð gagnvart öðrum þjóðum.
Það þýðir upplýsingaskyldu gagn-
vart hinum Norðurlöndunum
o.s.frv. Ég er ekki að segja með
þessu að við ættum alls ekki að gera
þetta. Ég er aðeins að nefna þetta
sem dæmi um að við þurfum að
gera okkur grein fyrir því að við
getum ekki verið alls staðar. Við
þurfum að forgangsraða og þar vil
ég ekki síst nefna þróunarmál sem
við höfum svo sannarlega vanrækt
og þar þurfum að gera betur.“
Þegar þessi skoðanaskipti eru
borin undir Svavar í dag segist
hann oft hafa verið fulltrúi Alþýðu-
bandalagsins á allsherjarþingi SÞ
og að hann hafi verið mjög upptek-
inn af störfum samtakanna. „Mín
hugsun var alltaf sú að þetta myndi
styrkja Ísland á alþjóðlegum vett-
vangi og þetta sé svona eins og
fullnaðarpróf fyrir sjálfstæða þjóð á
alþjóðlegum vettvangi að vera einu
sinni aðili að öryggisráði Samein-
uðu þjóðanna, að minnsta kosti tak-
ast á við það að reyna að verða það.
Ég taldi þá og tel ennþá að þetta sé
eðlilegt, rökrétt metnaðarmál fyrir
sjálfstæða, fullvalda þjóð.“
Davíð Oddsson vildi ekki svara
spurningum um þessi efni þegar
Morgunblaðið leitaði eftir því.
Hann sagði hins vegar í viðtali við
Örnu Schram, sem birtist í Nordisk
Tidsskrift í desember á sl. ári, að
Segist hann þar telja að „gríðarlega
breið samstaða“ væri um það á
þingi að íslenska þjóðin yrði að gera
sig gildandi á alþjóðavettvangi með
myndarlegum hætti. Nefndi hann
aðild að öryggisráði SÞ í þessu sam-
bandi.
Halldór Ásgrímsson utanríkis-
ráðherra svaraði því til að vissulega
þyrftu Íslendingar að geta tekið að
sér margvísleg verkefni. Við yrðum
hins vegar að vera viss um að við
hefðum burði til að sinna verkefni
eins og því að sitja í öryggisráðinu.
Halldór sagði síðan:
Verðum að hafa burði
„Það hefur verið nefnt sem dæmi að
Grænhöfðaeyjar hafi átt sæti í ör-
yggisráðinu. Það er rétt. En við
þurfum líka að spyrja þeirrar
spurningar: Sinntu þeir því með
þeim hætti sem við hefðum viljað
gera? Ég vil ekki gagnrýna það ríki
á einn eða annan hátt. En ég segi
einfaldlega: Ég er andvígur því að
Ísland taki sæti í öryggisráðinu
nema við höfum burði til þess og
setjum til þess nauðsynlegan mann-
afla. Þar erum við ekki að tala um
einn eða tvo menn. Það þýðir veru-
lega fjölgun í New York og það þýð-
ir líka allmikla fjölgun í utanríkis-
ráðuneytinu vegna þess að þar
verður í reynd að vera vakt allan
sólarhringinn. Við verðum alltaf að
vera tilbúnir að svara okkar mönn-
kki verið
íkisstjórn
ann teldi
að Ís-
ar ættu
virkan
öllu leyti
emi SÞ.
i því sem
minni að
stæðu-
t undan
gð sem
ðinu,“
ði hafi
ikið að
að þyrfti
efndir á
ppfyllt
eytt slík-
igum að
m þætti
s og hv.
m við höf-
slega
r þær eru
þátt í
ænhöfða-
óðir sem
fjárhags-
ar skoð-
g sé eðli-
ar hjá
.“
ni í apríl
lu utan-
smál.
t til tals á níunda áratugnum
u vakandi á Alþingi
„Þess vegna ætla ég að segja nei í
þjóðaratkvæðagreiðslunni,“ sagði
hann. Það er nákvæmlega þetta
sem gerðist, hundruð þúsunda,
milljónir manna voru brjálaðar
vegna þess að skattarnir voru of
háir, brjálaðar út af einhverju og
sögðu þess vegna nei.
Þess vegna biðjum við núna um
að ekki verði nein þjóðaratkvæða-
greiðsla, hvergi. Við viljum enga
þjóðaratkvæðagreiðslu.“
Fólkið á götunni
– Jean-Claude Juncker, forsætis-
ráðherra Lúxemborgar, hefur sagt
að orðalag tillagnanna sé af ásettu
ráði loðið til þess að hægt verði að
ná því fram sem ráðamenn vilja en
margir kjósendur tortryggja. Eru
ráðamenn ESB hræddir við kjós-
endur sína?
„Þetta er svo flókið mál að það er
ekki hægt að láta almenning kjósa
um þetta. Til hvers höfum við þing?
Það er vegna þess að við viljum að
fulltrúarnir taki ákvarðanir í nafni
okkar. Hvers vegna ættum við ekki
að treysta þessum fulltrúum til að
taka ákvarðanir um stjórnarskrá
eða nýja samninginn? Hvað gerum
við ráð fyrir að fólkið á götunni,
bændur, verkamenn, segi um
stjórnarskrártillögur, öll smáat-
riðin, grein þetta, undirgrein hitt?
Hvað tóku margir þátt í að semja
bandarísku stjórnarskrána?
Nokkrir tugir manna.“
– Bandaríska stjórnarskráin er
örstutt, hún er meira en 200 ára
gömul og á ensku en ég skil hana.
Mætti ekki nota hana sem fyr-
irmynd, hafa þetta einfaldara?
„Vandinn er að fólk vill ekki
heyra minnst á stjórnarskrá, það
óttast það sem það kallar ofurríki
[Evrópu]. Það held ég ekki að sé
markmiðið þótt sumir vilji það lík-
lega. Menn vilja fyrst og fremst að
ríkin vinni saman,“ segir Pierre
Mathijsen, prófessor í Brussel.
kjon@mbl.is
Við gætum hugsað okkur aðráðherraráðið tækiákvarðanir sem aðeinssnertu sum aðildarríki,
þó aldrei færri en níu af 25. Hvað
þýðir þetta fyrir Ísland? Þið yrðuð
að gera upp við ykkur hvort þið
samþykkið tillögur sem aðeins níu
ESB-ríki sameinast um. Þetta yrði
ekki eins og önnur lög sambandsins
sem þið takið upp eins og önnur
ríki EES,“ segir Hollendingurinn
Pierre Mathijsen.
Hann er prófessor við Frjálsa
háskólann í Brussel en starfaði ár-
um saman hjá Evrópusambandinu,
m.a. sem skrifstofustjóri hjá fram-
kvæmdastjórninni. Mathijsen flyt-
ur fyrirlestur á hádegisfundi Há-
skólans í Reykjavík í dag um
væntanlegan stofnsamning ESB og
hvaða áhrif hann muni hafa á sam-
starf Íslands og sambandsins.
„Þessi nýi samningur er ekki
stjórnarskrá heldur er um að ræða
samkomulag um að endurbæta
gömlu samningana þrjá, um Efna-
hagsbandalagið, Evrópusambandið
og samstarfið í kjarnorkumálum
[Euratom] en ekki ógilda þá, þeir
munu áfram verða í gildi. Þar skil-
ur á milli stjórnarskrárdraganna
sem voru felld 2005 og þessara til-
lagna,“ segir Mathijsen. Hann seg-
ir ljóst að nýi samningurinn geti
skipt máli fyrir stöðu Íslands í
samstarfinu á Evrópska efnahags-
svæðinu, EES.
„Það sem breytist þegar nýi
samningurinn tekur gildi í desem-
ber er að nú getur hópur aðild-
arríkja ESB, minnst níu af 25, tek-
ið sig saman um samstarf þó að hin
hafni þátttöku. Við höfum auðvitað
dæmi um slíkt samstarf nú þegar,
evruna sem aðeins 13 ríki sam-
bandsins hafa tekið upp. Og
Schengen-samstarfið er annað
dæmi, það er rétt.“
Gætum fengið undanþágu en...
Aðspurður segir Mathijsen að ef
Íslendingar sæktu um aðild að
ESB yrði hægt að koma því til leið-
ar að þeir fengju undanþágu frá
reglum sameiginlegu sjávarútvegs-
stefnunnar. Hann segist ávallt
kenna nemendum sínum að ekki sé
til regla án undantekninga. En yrði
um varanlega undanþágu að ræða?
– Er til nokkuð eilíft í lífinu? En
þið gætuð samið, fengið undanþágu
og séð síðan til.“
Hann er spurður um afstöðu
kjósenda ESB, þarf ekki að spyrja
þá álits á nýja stofnsamningnum?
„Ég skal segja þér það strax að
hollenskir kjósendur höfnuðu ekki
stjórnarskránni, þeir höfnuðu rík-
isstjórn sinni og sama átti við um
Frakka. Þeir vissu ekki hvað stóð í
stjórnarskránni, þeim var sama
hvað stóð í henni. Þetta var alltof
flókið, ég veit ekki hvort margir
lásu hana, þetta var afar flókið, í
nokkrum hlutum og fullt af laga-
lega tæknimáli.
Og hollenska stjórnin útskýrði
málið ekki fyrir þjóðinni. Það hefði
hún átt að gera en sennilega hafa
þeir reiknað með að fólk gerði það
sem ráðamenn mæltu með. En al-
menningur var á móti stjórninni og
á móti því að Hollendingar skyldu
borga meira í sameiginlega sjóði
ESB en nokkur önnur þjóð miðað
við höfðatölu. Margir urðu æva-
reiðir þegar þeim var bent á það
rétt fyrir þjóðaratkvæðagreiðsl-
una.
Ég var í París í vikunni fyrir at-
kvæðagreiðsluna 2005. Ég tók
leigubíl frá Gare du Nord braut-
arstöðinni og bílstjórinn var fok-
vondur vegna þess að hann hafði
fengið sekt fyrir umferðarlagabrot.
„Til hvers höf-
um við þing?“
Morgunblaðið/Sverrir
Pierre Mathijsen „Við viljum
enga þjóðaratkvæðagreiðslu.“
Í HNOTSKURN
»Frakkar og Hollendingarfelldu í þjóðaratkvæða-
greiðslu 2005 tillögur að
stjórnarskrá ESB. Átti hún
að tengja saman þrjá samn-
inga sem lagt hafa grundvöll
að samstarfi síðan 1957.
»Nú reyna leiðtogar aðild-arríkja sambandsins að fá
samþykktar tillögur um ann-
an samning en óljóst er hvort
þær verða lagðar í þjóðar-
atkvæði í einhverju aðildar-
ríkjanna 25.
Pierre Mathijsen er prófessor í Brussel og
starfaði lengi hjá Evrópusambandinu.
Kristján Jónsson ræddi við hann um vænt-
anlegan stofnsamning ESB og Ísland.
flestra sem til þekkja að þetta verði
hörð barátta og það er ekkert útséð
með það hverjir fara áfram.“
Utanríkisráðherra sagði að ef
fundaherferð háskólanna yrði til
þess að auka stuðning meðal þjóð-
arinnar um framboðið til öryggis-
ráðsins þá væri það vel. „Það skiptir
máli að það sé víðtækur stuðningur
við það innanlands sem við erum að
gera á erlendum vettvangi,“ sagði
Ingibjörg Sólrún.
Ráðherrann rifjaði upp að ákveðið
hefði verið að sækjast eftir sæti í ör-
yggisráðinu strax 1998, um norrænt
framboð væri að ræða. Norðurlönd-
in legðu á það áherslu að eitt þeirra
sæti í ráðinu annaðhvert tímabil og
það hefði aðeins gerst einu sinni að
það markmið hefði mistekist. Mik-
ilvægt væri að fara ekki í þetta af
hálfum huga, við yrðum að stefna á
það af fullum krafti að ná settu
marki. Undir þetta tók ráðuneytis-
stjórinn, Grétar Már, og sagði að
ákvörðun um framboð hefði verið
tekin í samráði við hin Norðurlöndin.
Önnur hefðu viljað fara fram í kosn-
ingunum 2008 (Finnar – en þeir
samþykktu að bíða til 2013–2014) og
það væri því ekki okkar einkamál
hvernig staðið yrði að þessu. „Það er
því ekki litið svo á að það sé okkar
einkamál, eftir að ákvörðun var tek-
in, að halda áfram eða ekki.“
svörin, jafnvel ekki spyrja sömu
spurninganna. Það væri einmitt það
sem gerði verkefnið spennandi og
óvenjulegt.
Verður á brattann að sækja
Kristín A. Árnadóttir, sem stýrir
öryggisráðsframboðinu, sagði að á
ráðstefnu í maí á næsta ári yrði farið
yfir helstu álitamál sem upp kynnu
að koma á fundunum í vetur. Þá yrði
jafnframt boðið hingað til lands ýms-
um sérfræðingum sem gætu miðlað
okkur af reynslu sinni.
Fram kom í máli Grétars Más Sig-
urðssonar ráðuneytisstjóra að Ís-
land hefði þegar tryggt sér loforð
um 100 þjóða vegna kosninga til ör-
yggisráðsins eftir ár, en sem kunn-
ugt er etja Íslendingar kappi við
Tyrki og Austurríkismenn um þau
tvö sæti sem í boði verða. Hér væri
byggt á norrænum viðmiðunum um
hvað teldust loforð: aðeins skrifleg
loforð eða loforð sem veitt hafa verið
ráðherra beint. „Það er alveg ljóst að
við þurfum meira,“ sagði hann svo,
enda sýndi reynslan að ekki öll lof-
orð skiluðu sér þegar á hólminn væri
komið.
Sagði Grétar Már að bæði Tyrk-
land og Austurríki teldu sig hafa
fleiri loforð. Það væri því á brattann
að sækja, um það blandaðist engum
hugur. „Hins vegar er það mat
g svo og
ð vanrækt
upplýstri
um við að
höfum til
ð er kosið
u fulltrúar
landsins:
ólanum í
á Bifröst,
Landbún-
taháskóla
slands og
n, rektor
yndu auð-
eð ólíkum
sérsvið þá
u öll. Í
enn t.a.m.
unni um
i og rétt
við vitum
sér er eitt
þjóðlegum
af átökum
ndi menn-
lifa eftir
þeir hafa
HR, sagði
að spyrja
u myndu
með sömu
ða mikilvæg
Morgunblaðið/Árni Sæberg
anríkisráðherra og taka þátt í fundaröðinni.
Í HNOTSKURN
»Yfirskrift fundarað-arinnar er: Ísland á al-
þjóðavettvangi – erindi og
ávinningur
»Opnunarmálþing ferfram á föstudag í Háskóla
Íslands en þar munu Geir H.
Haarde forsætisráðherra og
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir
utanríkisráðherra bæði flytja
erindi, auk fræðimannanna
Baldurs Þórhallssonar,
Alyson Bailes og Bjargar
Thorarensen.
» Ísland sækist eftir sæti íöryggisráði SÞ starfsárin
2009-2010. Tvö sæti kjörinna
fulltrúa eru í boði og etjum
við kappi við Tyrki og Aust-
urríkismenn um sæti. Kosið
verður í október á næsta ári.
UTANRÍKISRÁÐUNEYTIÐ lét
Capacent Gallup kanna stuðning
við framboð Íslands til öryggis-
ráðsins og var könnunin gerð á
tímabilinu 31. júlí til 14. ágúst. Úr-
takið var 1350 manns á aldrinum
16-75 ára. Svarhlutfall var 61%.
Könnunin leiðir í ljós að vaxandi
stuðningur er við framboðið en nú
er tæplega 41% landsmanna
hlynnt framboðinu eða mjög
hlynnt því, tæplega 32% eru and-
víg eða mjög andvíg en tæp 29%
hafa ekki skoðun. Í könnun sem
gerð var árið 2005 voru 28%
hlynnt eða mjög hlynnt framboð-
inu og 53% andvíg eða mjög and-
víg.
Munur á afstöðu
karla og kvenna
Könnunin leiðir í ljós mun á af-
stöðu kvenna og karla. Aðeins
8,3% kvenna eru mjög andvíg
framboðinu en 21,7% karla. Þá er
andstaðan minnst í yngsta hópn-
um, 16-24 ára, en mest í hópnum
45-54 ára.
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, ut-
anríkisráðherra, sagði í gær að
nýja könnunin sýndi að viðhorfs-
breyting hefði orðið og í ráðuneyt-
inu gerðu menn sér vonir um að
umræða í fundaröð íslensku há-
skólanna skilaði aukinni þekkingu
til almennings um það hvað menn
ætluðu sér með þessu framboði og
hvers vegna Ísland væri yfirhöfuð
í framboði.
5 36 7 # 
/
6 7
&
/ # 4!
 89# !

  1

!#! $:
-&4
M0E .? 0
$06
  =N3.1N$
 
  
 !
"#   
"#  $%&'
 $%&'
;<
<
<
<=
<
<
<
;<
=<
><>
Tæplega
41% lands-
manna hlynnt
framboðinu