Morgunblaðið - 26.09.2007, Blaðsíða 18

|miðvikudagur|26. 9. 2007| mbl.is
daglegtlíf
Andleg heilsa hefur ekki síður
áhrif á hjartað en lífshættir
eins og hreyfing, mataræði
og reykingar. » 20
heilsa
49 hlauparar úr hlaupahópi
í Grafarvogi ætla að hlaupa
í Berlínarmaraþoninu
á sunnudag. » 20
hreyfing
Margrét Backman út-skrifaðist sem lands-lagsarkitekt frá Land-búnaðarháskólanum í
Kaupmannahöfn, lokaverkefnið
fjallaði m.a. um áhrif gróðurs á
sjúklinga og starfsmenn sjúkra-
stofnana. Inga Helga Sveinsdóttir
er Bsc. frá Landbúnaðarháskól-
anum á Hvanneyri. Lokaverkefni
hennar í umhverfisskipulagi
fjallaði um græðandi áhrifamátt
náttúrunnar á manninn, hvernig
umhverfið hefur áhrif á líðan og
hegðun manna og stöðu umhverf-
isins í kringum fimm sjúkrastofn-
anir á geðsviði á höfuðborg-
arsvæðinu. Því miður er tæpast
hægt að segja að niðurstöðurnar
séu gleðiefni.
„Ég fékk áhuga á þessu sviði
landslagshönnunar þegar sonur
minn fór í svokallaðan skógarleik-
skóla í Kaupmannahöfn. Þá kynnt-
umst við rannsóknum þar sem
fram kom að hreyfigeta barna á
skógarleikskólum er meiri en
barna í öðrum leikskólum og þau
eru minna veik. Ég ákvað því að
taka þessi umhverfismál fyrir í
lokaverkefninu,“ segir Margrét.
„Haveterapi“ eða
garðmeðferð
Verkefnið er um það sem heitir
á dönsku„ haveterapi“, nokkurs
konar garðmeðferð, og yfirfærði
Margrét kenningarnar á umhverfi
sjúkrahúss í Norður-Kaupmanna-
höfn. Það verður að vera hægt að
horfa á gróðurinn út um gluggann,
ganga um í garðinum og í
ákveðnum tilvikum getur sjúkling-
urinn tekið þátt í ræktuninni. Að-
ferðinni hefur verið beitt í Am-
eríku og Englandi í mörg ár en í
Svíþjóð frá 2001 í Alnarp Terapi-
trädgård. Fólk sem upplifað hefur
kulnun í starfi og þjáist af mikilli
streitu getur lagst þar inn til með-
ferðar og árangurinn er ótrúlega
mikill. Um 70% snúa aftur til
starfa. Að garðmeðferðinni koma
sjúkraþjálfar, iðjuþjálfar, listmeð-
ferðarfræðingar og garð-
yrkjumenn og garður stofnunar-
innar er sérhannaður með
starfsemina í huga. Margrét segir
að Bandaríkjamaðurinn Roger Ul-
rich hafi árið 1984 kynnt nið-
urstöður 20 ára rannsókna þar
sem í ljós kom að sjúklingahópar
sem gengist höfðu undir sams kon-
ar aðgerðir og horfðu annars veg-
ar út á steinvegg og hins vegar út
í garð náðu misfljótt bata. Þeir
sem nutu garðútsýnisins þurftu
minni verkjalyf, voru rólegri og
útskrifuðust fyrr en þeir sem
„nutu“ steinveggjarins. Þetta sýn-
ir hversu mikilvægt er að hafa
gróður og garða í kringum sjúkra-
stofnanir.
Í lokaverkefni Ingu Helgu er
umhverfi fimm stofnana á geð-
sveiði kannað; Kleppsspítala, geð-
deildar Landspítalans, barna- og
unglingageðdeildar, Stuðla og
Barnaspítala Hringsins. „Ég tók
myndir af umhverfinu og lagði mat
á það út frá kenningum Clare Coo-
per Marcus, prófessors emertita
við arkitekta- og landslagsdeildina
við Berkley-háskólann í Kali-
forníu. Niðurstöðurnar sýndu að
miklu væri ábótavant miðað við
skilyrðin sem Cooper Marus setur
fram,“ segir Inga Helga.
Garðar víkja fyrir bílastæðum
Þeir sem þekkja þetta umhverfi
minnast fyrst endalausra bíla-
stæða. Reyndar var fallegur garð-
ur framan við elsta hluta Land-
spítalans en á hann hefur verið
gengið eftir því sem bílastæðin
hafa stækkað. Við Kleppsspítalann
var og er garður, en Inga Helga
bendir á að nýting svæða umhverf-
is geðdeildir og geðsjúkrahús hafi
endurspeglast í gegnum aldirnar í
viðhorfi hvers þjóðfélags á hverj-
um tíma til geðsjúklinga. Árið
1907 þegar Kleppur tók til starfa
var hann fjarri borgarbyggð, þar
var gróður, ræktun og búskapur
stundaður sem sjúklingar tóku
þátt í eftir getu. Hún kannaði sög-
una og sá einnig að deildir voru
málaðar í mismunandi litum, hjá
þunglyndum voru gulir veggir en
bláir hjá þeim órólegri, enda hafa
litir áhrif á fólk. „Þótt umhverfið
hafi breyst á Kleppi er bakgarð-
urinn ennþá fallegur, og það meira
að segja á veturna,“ segir Inga
Helga.
Að sögn Margrétar er garð-
meðferðin að breiðast út um Norð-
urlöndin frá Svíþjóð. Ulrika Stigs-
dottir sem var ein af
brautryðjendunum þar hefur verið
fengin til Kaupmannahafnar og
ætlunin er að búa til græðandi
garð þar en ekki hefur heyrst að
slíkt sé á döfinni hér.
„Samkvæmt skipulagi nýja há-
tæknisjúkrahússins er ráðgert að
hafa geðdeildir í fjögurra hæða
byggingu við Hringbraut. Erlendis
er talið best að fólkið geti verið
sem allra næst náttúrunni, enda
hefur það lækningagildi að mati
flestra,“ segja Inga Helga og Mar-
grét.
Morgunblaðið/G.Rúnar
Hugað að gróðri Margrét og Inga Helga fjalla um umhverfi sjúkrastofnana.
Gróðurinn kominn Margrét færði með nútíma tölvutækni gróður inn í
garðinn á BUGL og yfirbragð svæðisins gjörbreytist.
Nöturlegt Það er ekki hægt að segja að mhverfið á BUGL gleðji augað.
Inga Helga tók þessa mynd í tengslum við verkefni sitt.
Umhverfi sjúkra-
stofnana er veru-
lega ábótavant
Allir sem hafa gaman af gróðri vita að hann hefur róandi áhrif. Fólk nýtur
þess bæði að horfa út í og ganga um garðinn, sem og að reita arfa og klippa
tré og runna. Fríða Björnsdóttir ræddi við Margréti Backman landslags-
arkitekt og Ingu Helgu Sveinsdóttur Bsc. í umhverfisskipulagi um
gróður í umhverfi sjúkrastofnana og áhrif hans á manneskjuna.
Inga Helga og Margrét halda fyrir-
lestra um gróður í umhverfi
sjúkrastofnana og áhrif trjágróð-
urs á manneskjuna og umhverfi
hennar á ráðstefnunni Trjágróður
til yndis og umhverfisbóta sem
haldinn verður á vegum tímarits-
ins Sumarhúsið og garðurinn í sal
Ferðafélags Íslands í Mörkinni á
fimmtudaginn.
www.rit.is
MÓDELIÐ sem kokkarnir á
lúxushótelinu Grand Melia í
Jakarta í Indónesíu leggja
hér lokahönd á er engin
smásmíði. Um er að ræða
súkkulaðiútgáfu af stærstu
mosku borgarinnar og þurfti
alls ein 150 kg af súkkulaði í
módelgerðina. Moskan á síð-
an að standa í anddyri hót-
elsins í föstumánuðinum
Ramadan.
Reuters
Súkkulaði-
moska