Frjáls þjóð - 13.06.1968, Blaðsíða 3

Ritstjórnargreln
HÁSKÓLA ÍSLANDS LOKAÐ
Frjáls þjóð hefur oft að
undanförnu vakið athygli
á þörfum liáskólans og var-
að við afleiðingunum af
þeirri vanrækslu, sem hon-
um hefur verið sýnd. Bent
hefur verið á, hvernig fjár-
veitingarvaldið hefur svelt
háskólann og innleitt þar
nær fullkomna stöðnun. Þá
hefur hér í blaðinu verið
rætt ýtarlega um skortinn
á háskólamenntuðum sér-
fræðingum og sýnt fram á,
að hann er afleiðing af ó-
fremdarástandinu í háskól-
anum.
Frjáls þjóð hefur að vísu
ekki verið alein um að ræða
háskólamálin. Stöku sinn-
um komast þau til umræðu
í öðrum blöðum. Útvarpið
hefur sýnt háskólanum þá
rausn í vetur að helga hon-
um nokkra stund annan
livern sunnudagsmorgun
fyrir messu. Einnig má
geta ágætrar sjónvarpsdag-
skrár um líf og málefni há-
skólastúdenta fyrir
skömmu. Engu að síður má
segja, að háskólinn sé furðu
lítið á dagskrá í almennum
umræðum blaða og útvarps
hér á landi. Þar skipar
landsprófið eitt miklu
meira rúm en allt skóta-
kerfið, sem tekur við af
því.
-m-
í flestum Evrópulöndum
hefur allt annað verið upp
á teningnum að undan-
förnu. Þar hefur víða ekki
verið um annað rætt en
málefni háskóla og háskóla
stúdenta. Stúdentar hafa
sjálfir haft frumkvæði að
því að vekja athygli á þess-
um málum. Víða liafa þeir
gripið til róttækra aðgerða,
og hvað eftir annað hefur
orðið að loka heilum há
skólum vegna stúdenta-
óeirða.
í mótmælaaðgerðum stúd
enta liefur margt blandazt
saman; vissan um þörf á
skjótum úrbótum í háskóla-
málum, réttlát reiði vegna
samstöðu Evrópuríkja með
þjóðmorðingjanum í Víet-
nam, óraunverulegar stjórn
málahugmyndir, ævintýra-
löngun og tízka. Auðvitað
eru ofbeldisaðgerðir for-
dæmanlegar, jafnt í há-
skólum scm annars staðar,
en stundum getur verið
vafamál, hver eigi mesta
sökina.
-m-
Engum kunnugum manni
dettur víst í hug, að háskóli
okkar sé betur vaxinn hlut-
verki sínu eða verðskuldi
síður gagnrýni en þeir, er ó-
starfhæfir hafa orðið vegna
mótmælaaðgerða stúdenta
í Evrópu í vetur. Samt sem
áður liefur hér allt verið
með friði og spekt. Háskól-
inn hefur starfað með sínu
úrelta sniði eins og áður, og
stúdentar vona, að augu
ráðamanna opnist einhvern
tímann fyrir úrbótaþörfinni
án þess að bcnda þurfi
þeim á hana með vaklbeit-
ingu. Ber vissulega að fagna
því; mikið er vinnandi fyr-
ir friðinn.
-m-
Þrátt fyrir þetta er nú
svo komið, að Háskóla ís-
lands verður lokað með lög-
regluvaldi eftir nokkra
daga. Því valda ekki að- é
gerðir stúdenta, heldur þarf T
Atlantshafsbandalagið á 4
honum að halda. Erlendir ♦
stjórnmálamenn og hern- 9
aðarsérfræðingar þurfa að t
nota húsið til þess að ræða I
launmál um hernaðarmáL ♦
efni Ameríku- og Vestur- I
Evrópuríkja. íslenzkum ♦
stúdentum, háskólakennur- X
um og vísindastofnunum é
verður vísað á dyr, og inn 1
setjast fulltrúar þeirrar á
stjórnar, sem hefur espað ♦
evrópska stúdenta til óeirða 4
með aðgerðum sínum í Víet ♦
nam. X
Aðgerðir stúdenta megin- T
landsins, sem leitt hafa til é
lokunar háskóla, eru ekki T
til fyrirmyndar, en þær 4
eiga sér sína afsökun. En sú ♦
stjórn ríkis eða háskóla, 4
sem Lætur loka háskóla sín ♦
um til að hleypa inn ráða- f
gerðum um vopnaðar of- é
beldisaðgerðir, sú stjórn á t
sér enga afsökun. 4
—x
FRJÁLS ÞJÓÐ
Útgefandi HUGINN HF.
Ritnefnd:
Hermann Jóhannesson (ábm.)
Haraldur Henrýsson
Áskriftargjald kr. 400,00 á ári. VerS i lausasölu kr. 10.00
Prentsmiðjan Edda prentaði.
Hriktir í
undirstöðum
Það er engu líkara en de
Gaulle ætli að standa af sér
þaS brot sem riðið hefur á
veldi hans síðustu vikur. At
burðirnir hafa neytt hann til
að gefa verulega eftir gagn-
vart kröfum þegnanna, en
veldi hans stendur. Eigi a<S
síður hlýtur staða hans að
vera öll önnur eftir en áSur,
og athyglisvert er að velta
fyrir sér þeim öflum sem að
verki voru. Augljóst er að
kauphækkanir eru ekki nema
að sáralitlu leyti svar viS
þeim kröfum sem stúdentar
og verkamenn héldu mest
fram, en það voru fyrst og
fremst kröfur um aukiS frelsi
hvers og eins til að ráSa ör-
lögum sínum, kröfur um rík-
isstjórn er miðaSi viS siSférð
islegar grundvallarreglur.
Sérstök ástæða er til að
gefa gaum aS viðbrögðum
forystumanna og flokka
stjómarandstöSunnar í Frakk
landi. Vitanlega reyndu þeir
aS færa sér andstöðuna gegn
de Gaulle í nyt, en það kom
brátt á daginn aS stúdent-
arnir og róttækustu öflin meS
al verkamanna voru litlu hliS
hollari þeim en ríkisstjórninni
sjálfri. Franski kommúnista-
flokkurinn er, eins og allir
vita, geysiöflugur og vel
skipulagður en því fór fjarri
að honum tækist að láta bylt
ingarölduna lyfta sér til
valda. Foringjar hans og hin-
ir gömlu verkalýðsleiðtogar
reyndu hvaS eftir annaS að
stöSva byltingarmenn, vildu
ganga að kröfum sem þeir
sættn sig ekki viS. Og sann-
arlega voru kommúnistar ekki
hrifnir af stúdentaleiStogan-
um Cohn-Bendit, sem hafði
lýst því yfir að þeir væru
„stalínískir drullusokkar“.
Engan þarf að undra þótt
stúdentarnir og kommúnistar
ættu ekki samleið. Kommún-
istaflokkurinn er þrælskipu-
lagður og krefst eins og aðrir
slíkir allmikils aga í röðum
sínum, þótt breyting muni
hafa orSiS þar á á síSari ár-
um. í rauninni virðist hann,
þrátt fyrir byltingarpró-
grannn sitt, hafa lagaS sig
eftir aSstæSum, og hann
reynir að leysa allan vanda
innan rannna ríkjandi stjórn
skipunar. Kröfur stúdenta og
róttækustu afla verkalýðsins
ógna tilveru allra fastmót-
aðra stofnana hins gamla
skipulags, þ. á. m. sjálfs
kommúnistaflokksins. Þess
vegna virtist hann oft meðan
á byltingunni stóð standa
uppi ráðþrota og reyndi jafn-
vel aS vinna meS stjórninni
aS því að koma á röS og
reglu. Eini franski stjórn-
málamaðurinn, sem reyndist
De Gaulle
— ógnun innan frá.
koma nokkurn veginn meS
heilu skinni í gegnum at-
burði síðustu daga og vikna
var kempan gamla — Men-
dés-France.
Atburðir síðustu mánaða
^Frakklandi, Vestur-Þýzka-
tandi, Tékkóslóvakíu og
kynþáttaóeirðir síðustu
sumra í Bandaríkjunum
hafa opnað augu manna fyr
ir því að þjóðskipulag þró-
aðra ríkja í Evrópu og
Ameríku, hvort sem þau
eru kommúnistísk eða kapí-
talistísk eða eitthvað þar á
milli, hvílir á veikum und-
irstöðum. Allar þessar þjóð
ir sem nú voru nefndar,
verja ógrynni fjár til varna
gegn hugsanlegri árás utan
frá, en það verður nú æ
augljósara að þeim er fyrst
og fremst ógnað innan frá.
Róttæk öfl í þessum ríkj-
urn, með stúdenta í broddi
fylkingar virðast i þann veg
inn að hafna goðsögninni
um lýðræði og frelsi, eða
alþýðulýðræði eða hvað það
er nefnt. I tækniþjóðfélög-
um þessara landa stefnir
allt að því að gera einstak
linginn að tannhjóli í risa-
stórri vél, neyzluþjóðfélag-
ið rænir hann mikilsverð-
ustu þroskamöguleikum,
hann glatar manngildi sínu.
Gegn þessu rísa nú stúdent
ar og róttæk öfl hvarvetna
en fulltrúar valdakerfa hins
gamla skipulags virðast
ekki skilja kröfur þeirra.
Það getur orðið afdrifaríkt
fyrir þjóðir heims að bíða
eftir að atvikin sjálf opni
augu þeirra til fulls — eða
veiti þeim nábjargirnar:
hvorttveggja getur gerzt.
Enginn er fær um að
spá, hvert framhald verði á
þeim atburðum sem hér hef
ur verið fjallað um, en
hyggilegast er að vera við
því búinn að nýtt bylting
arskeið sé að hefjast í sög-
unni. Andspænis þeim
vandamálum sem skapast
kunna. mun lítið tjóa að
beita gömlum hugmyndum
og hefðbundnum viðbrögð-
um. En ef niðurstaðan verð
ur að gildi manneskjunn-
ar verði hafið til vegs.
vinnst mikið, jafnvel þótt
einhverju af efnislegri vel-
ferð verði fórnað. Mæli
Framhald á bls. 7.
FrjáLs þjóð — Fimmtudagur 13. júní 1968
3