Morgunblaðið - 12.02.2008, Blaðsíða 25
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 12. FEBRÚAR 2008 25
ÍSLENSKUR sjávarútvegur og
fiskvinnsla hefur verið mikilvægasta
atvinnugrein landsins og
á henni höfum við náð að
byggja mestu velferð
sem fyrirfinnst í heim-
inum. Á grunni fisk-
vinnslunnar höfum við
svo einnig náð að byggja
upp tengda atvinnu-
starfsemi sem er orðin
leiðandi í heiminum á
sínu sviði. Þar má nefna
hátækniiðnað í matvæla-
vinnslu, bankaþjónustu
sérhæfða í sjávarútvegi,
alþjóðleg sölufyrirtæki
sjávarafurða, fyrirtæki í
fullvinnslu matvæla og stór alþjóðleg
flutningafyrirtæki sem eru leiðandi í
flutningum á matvælum. Allt er þetta
byggt upp á grunni öflugrar fisk-
vinnslu.
En nú eru blikur á lofti. Þorsk-
urinn í sögulegu lágmarki og fisk-
vinnslan sveltur. Hátt gengi krón-
unnar hefur reynst okkur dýrkeypt,
þensla á vinnumarkaði og hár launa-
kostnaður er mjög íþyngjandi. Miklar
fjárfestingar liggja nú illa nýttar víða
um land. Við heyrum reglulega fréttir
af uppsögnum og lokunum fisk-
vinnslna, margar þeirra eru á lands-
byggðinni þar sem atvinna er af
skornum skammti og byggðarlög eru
í verulegri hættu á að
leggjast af. Engar sér-
tækar lausnir líkt og
gengisfelling eða bein
ríkisafskipti teljast
ásættanlegar aðgerðir
lengur. Mótvæg-
isaðgerðir ríkisstjórn-
arinnar eru göfugar og
hjálpa klárlega til við
að græða einhver sár,
en duga að því er virð-
ist allt of skammt.
Við unnum þorska-
stríðin, en þrátt fyrir
það erum við að flytja
út tugi þúsunda tonna af fiskinum
okkar óunnum úr landi, þannig að lítil
sem engin verðmætasköpun verður
eftir hér á landi. Mörgum hefur þótt
þetta í lagi og bera við frelsi útgerða
til að selja fiskinn þar sem þeim hent-
ar hverju sinni.
Íslensk fiskvinnsla nýtur engra
ríkisstyrkja eða fyrirgreiðslna, með-
an fiskvinnslan sem við erum að
keppa hart við í Evrópu er á miklum
styrkjum. Samkeppnin er oft ójöfn og
óréttlát. Evrópusambandið dælir
peningum í fiskvinnslu í sínum
byggðum. Fiskvinnslan þar er oftast
á stöðum þar sem áður var rekin út-
gerð. Eftir hrun fiskistofna í Evrópu
hefur atvinnuleysi verið mikið og því
hefur miklum byggðastyrkjum verið
varið til fiskvinnslufyrirtækja. Á sjáv-
arútvegssýningum erlendis er ávallt
mættur hópur manna frá þessum
byggðum Evrópu, með vasana fulla af
ríkisstyrkjum að styðja sín fyrirtæki.
Einn ágætur Íslendingur, sem stund-
ar fisksölu í evrópsku fiskiþorpi,
sagði mér einu sinni að vandamálið
væri oft að meiri tími færi í að sinna
styrkjamálunum en sölu og uppbygg-
ingu á fyrirtækinu. Ég spyr því er
það eðlilegt að íslensk fiskvinnsla
þurfi að keppa um fisk veiddan innan
íslenskrar lögsögu á jafn óréttlátum
grunni?
Einu aðgerðir íslenskra yfirvalda
til þessa til að hygla íslenskri fisk-
vinnslu í harðri alþjóðlegri sam-
keppni var svokallað gámaálag. Því
miður komust einhverjir að þeirri
niðurstöðu að gámaálagið hefði talist
ólöglegt samkvæmt samningum okk-
ar við Evrópusambandið. Það var því
fellt niður á síðastliðnu ári, án athygli
frá fjölmiðlum og með sorglega litlum
andmælum. Nú vantar frumkvæði og
samstarf fiskvinnslunnar í landinu,
útgerðar og stjórnvalda til að tryggja
samkeppnishæfni fiskvinnslunnar. Í
mínum huga er besta leiðin að hjálpa
fiskvinnslunni að hjálpa sér sjálfri,
með bættu aðgengi að hráefni, fisk-
inum okkar. Nú eru þeir tímar komn-
ir að stjórnvöld þurfa að leita allra
leiða til að tryggja að það hráefni sem
veitt er innan okkar lögsögu, sem við
börðumst fyrir á síðustu öld, skili sér
til atvinnustarfseminnar sem hefur
byggst upp í landinu. Það er ekki
ásættanlegt að allt þetta óunna hrá-
efni fái að fljóta óhindrað til erlendra
fiskvinnslna.
Ég vill leyfa mér að leggja til eft-
irfarandi aðgerðir:
– Afnemum vigtunarheimild á afla
erlendis. Við hana hefur loðað orð-
rómur um kvótasvindl þótt fátt hafi
sannast í þeim efnum. Hún er ein-
göngu til þess fallin að gera erlendum
fiskvinnslum auðveldara að keppa við
þær íslensku. Vigtum allan afla inn-
anlands. Engir séríslenskir hags-
munir mæla með þessari heimild.
– Aukum aðgengi íslenskra fisk-
vinnslna að hráefninu. Tryggjum að
ávallt verði fyrst reynt að selja fisk-
inn innanlands áður en hann fer
óunninn úr landi.
– Eflum samgöngur við eina okkar
stærstu verstöð, Vestmannaeyjar,
þannig að hagur eyjamanna liggi í
aukunum mæli í að fullvinna sínar af-
urðir í heimabyggð. Aukin fiskvinnsla
í Vestmannaeyjum verður fljót að
skila sér aftur til ríkisins í auknum
tekjum og kostnaður við samgöngu-
bætur skilar sér því hratt.
– Leggjum gámaálagið aftur á og
fellum það ekki niður fyrr en á reynir
í samningum um niðurfellingu tolla á
unnum afurðum. Leggjum gámaálag
á fleiri fisktegundir.
Það þarf að bregðast hratt og
örugglega við þeim vandamálum sem
steðja að. Það var einstaklega ábyrg
ákvörðun sem sjávarútvegsráðherra
tók við niðurskurð kvóta og lýsti hug-
rekki. En nú reynir á að fylgja fast
eftir til að lágmarka skaðann sem
mun hljótast af.
Aðgengi að hráefni er mikilvægasta mótvægisaðgerðin
Mikael Tal Grétarsson vill að-
gerðir vegna minnkandi kvóta » Það er ekki ásætt-
anlegt að allt þetta
óunna hráefni fái að
fljóta óhindrað til er-
lendra fiskvinnslna.
Mikael Tal Grétarsson
Höfundur er sölustjóri hjá Icelandair
Cargo.
Á BLAÐAMANNAFUNDI sem
haldinn var í Valhöll í gær tjáði
Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson sig um
eigin stöðu sem oddviti sjálfstæð-
ismanna í borg-
arstjórn. Á fundinum,
sem var í beinni út-
sendingu, sá hann
ástæðu til að draga
fram að undirrituð,
sem varamaður Dags
B. Eggertssonar í
stjórn OR, hafi greitt
atkvæði með samruna
REI og GGE, en fór
svo rangt með að það
hafi verið at-
hugasemdalaust. Til
upprifjunar vil ég
nefna að ég stóð
ásamt Svandísi Svav-
arsdóttur að frestunartillögu á um-
ræddum eigenda- og stjórnarfundi
sem Vilhjálmur felldi. Þannig var
þvinguð fram atkvæðagreiðsla í
stjórninni um málið sem enginn
greiddi atkvæði gegn.
Ámælisverð upplýsingagjöf
Síðan þá hefur komið á daginn
að veigamiklum upplýsingum var
haldið frá kjörnum fulltrúum, með-
al annars upplýsingum um eðli 20
ára þjónustusamnings og óeðlilegri
aðkomu þriðja aðila að þeim samn-
ingi.
Þegar krafist er atkvæðagreiðslu
af kjörnum fulltrúum verða þeir að
geta treysta því að allar mikils-
háttar upplýsingar hafi verið
kynntar og ekki sé vísvitandi verið
að halda upplýsingum leyndum.
Nýlega skilaði þverpólitískur stýri-
hópur borgarráðs sameiginlegri
niðurstöðu um REI-málið, þar sem
vinnubrögð og upplýsingagjöf til
kjörinna fulltrúa í þessu máli eru
harðlega gagnrýnd. Enda end-
urspeglaði kynning og upplýs-
ingagjöf til kjörinna fulltrúa ekki
þá efnisþætti sem síðar hafa verið
harðlega gagnrýndir.
Vilhjálmur vissi betur
Ljóst er af vitnisburði fjölmargra
aðila, Hauks Leóssonar fyrrverandi
stjórnarformanns OR, Bjarna Ár-
mannssonar, fyrrverandi stjórn-
arformanns REI, og Hjörleifs
Kvarans starfandi for-
stjóra OR og fyrrver-
andi borgarlögmanns,
að Vilhjálmur, sem þá
var borgarstjóri, hafði
forskot á okkur full-
trúa minnihlutans og
eflaust líka almenna
borgarfulltrúa Sjálf-
stæðisflokksins, enda
hafi hann verið hafður
með í ráðum og fengið
kynningu á 20 ára
einkarréttarsamn-
ingnum og öðrum at-
höfnum sem varða
þetta samrunaferli.
Það er því einkar lítilmannlegt af
Vilhjálmi að ætla að skýla sér á
bak við það að fulltrúi Samfylk-
ingar hafi á grundvelli ámæl-
isverðrar upplýsingagjafar greitt
atkvæði með samrunasamningum.
Þetta er einkum ómaklegt þar sem
Vilhjálmur viðurkenndi fyrir aðeins
nokkrum dögum með því að taka
undir skýrslu stýrihópsins að hann
og aðrir sem stýrðu skútunni í REI
málinu hafi viðhaft ámælisverð
vinnubrögð við kynningu og und-
irbúning málsins. Vinnubrögð sem
hann hefur beðist afsökunar á.
Hversu lágt er hægt að leggjast,
Vilhjálmur?
Vilhjálmur
á berangri
Sigrún Elsa Smáradóttir skrif-
ar í tilefni af ummælum Vil-
hjálms Þ. Vilhjálmssonar á
fréttamannafundi í gær
»Ég stóð ásamt Svan-
dísi Svavarsdóttur
að frestunartillögu á
umræddum eigenda- og
stjórnarfundi sem Vil-
hjálmur felldi.
Sigrún Elsa
Smáradóttir
Höfundur er borgar-
fulltrúi Samfylkingar
DEFGHIJKLJH MNO P QIMHKRNSOTJ UV
WEXY ZVV [\]\ P ^^ _̂IYFGHIJKLJH_YR
Þvottavél verð frá kr.:
104.500
vi
lb
or
ga
@
ce
nt
ru
m
.is
Suðurlandsbraut 20, Reykjavík | Baldursnes 6, Akureyri | Sími 588 0200
www.eirvik.is
Íslenskt stjórnborð
Íslenskar leiðbeiningar
Stórt hurðarop
20 ára ending
Gerð Listaverð TILBOÐ
Þvottavél W1514 149.285 104.500
1400sn/mín/5 kg
Þvottavél W1714 179.600 134.700
1400sn/mín/6 kg
Þurrkari T7644C 142.144 99.500
rakaþéttir/6 kg
Eirvík kynnir
sportlínuna
frá Miele
Miele gæði
TILBOÐ
MORGUNBLAÐIÐ er með í notkun
móttökukerfi fyrir aðsendar greinar.
Formið er að finna við opnun forsíðu
fréttavefjarins mbl.is vinstra megin
á skjánum undir Morgunblaðs-
hausnum þar sem stendur Senda inn
efni eða neðarlega á forsíðu fréttave-
fjarins mbl.is undir liðnum Sendu
inn efni. Ekki er lengur tekið við
greinum sem sendar eru í tölvupósti.
Í fyrsta skipti sem formið er notað
þarf notandinn að skrá sig inn í kerf-
ið með kennitölu, nafni og netfangi,
sem fyllt er út í þar til gerða reiti.
Næst þegar kerfið er notað er nóg að
slá inn netfang og lykilorð og er þá
notandasvæðið virkt.
Ekki er hægt að senda inn lengri
grein en sem nemur þeirri hámarks-
lengd sem gefin er upp fyrir hvern
efnisþátt.
Þeir, sem hafa hug á að senda
blaðinu greinar í umræðuna eða
minningargreinar eru vinsamlegast
beðnir að nota þetta kerfi. Nánari
upplýsingar gefur starfsfólk greina-
deildar.
Móttöku-
kerfi
aðsendra
greina
smáauglýsingar
mbl.is
Fréttir á SMS