Morgunblaðið - 22.02.2008, Blaðsíða 6

Eftir Rúnar Pálmason
runarp@mbl.is
PÓLSK stjórnvöld óskuðu í desem-
ber sl. eftir því að pólsk kona yrði
framseld frá Íslandi til Póllands
vegna gruns um að hafa framið auðg-
unarbrot þar í landi. Ekki kom til
álita í dómsmálaráðuneytinu að
framselja konuna enda hafði hún
hlotið íslenskan ríkisborgararétt á
fyrri hluta árs 2005 og í lögum er
bann lagt við því að framselja ís-
lenska ríkisborgara.
Það er raunar alls ekki víst að kon-
an hefði verið framseld jafnvel þótt
hún hefði ekki verið orðinn íslenskur
ríkisborgari því að samkvæmt upp-
lýsingum sem bárust frá pólskum
stjórnvöldum munu hafa liðið meira
en 10 ár frá brotinu og brotið því
fyrnt samkvæmt íslenskum lögum. Í
slíkum tilfellum er óheimilt að verða
við framsalsbeiðni. Þó var álitamál
hvort rof á fyrningarfresti í Póllandi
hefði gilt hér á landi, samkvæmt
upplýsingum frá dómsmálaráðu-
neytinu.
Dís Sigurgeirsdóttir, lögfræðing-
ur í dómsmálaráðuneytinu, sagði að
þar sem viðkomandi væri íslenskur
ríkisborgari og framsal útilokað,
hefði ekki verið grennslast nánar
fyrir um málið í Póllandi.
Það skal tekið fram ekki lá fyrir
dómur í málinu. Konan er einungis
grunuð um brotið, að sögn Dísar.
Ferill kannaður
Áður en útlendingi er veittur ís-
lenskur ríkisborgararéttur leitar
dómsmálaráðuneytið m.a. eftir um-
sögn ríkislögreglustjóra sem hefur
aðgang að ýmsum gagnagrunnum og
kannar m.a. hvort viðkomandi eigi
sér sakarferil eða hvort hann sé eft-
irlýstur á Schengen-svæðinu eða af
Interpol.
Væntanlega hefur þetta verið gert
í tilviki konunnar en miðað við að
framsalsbeiðnin kom ekki fram fyrr
en í desember 2007 er líklegasta
skýringin á því að ekkert kom fram í
könnun ríkislögreglustjóra sú að
málið hafi ekki verið skráð í Scheng-
en-upplýsingakerfið þegar verið var
að kanna bakgrunn hennar vegna
umsóknar um ríkisborgararétt, hafi
það yfirleitt verið skráð.
Ríkisborgari og
sleppur við framsal
Beiðni um framsal barst eftir að ríkisborgararéttur var veittur
Í HNOTSKURN
» Konan fékk ríkisborgararéttá fyrri hluta árs 2005.
» Í desember 2007 barst beiðnifrá pólskum stjórnvöldum
um að hún yrði framseld.
» Brotið var framið árið 1996og því miklar líkur á að það
sé fyrnt skv. íslenskum lögum.
» Í slíkum tilfellum er framsalbannað.
6 FÖSTUDAGUR 22. FEBRÚAR 2008 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
ÞÓRHALLUR
Tryggvason, fyrrver-
andi bankastjóri, and-
aðist á Dvalar- og
hjúkrunarheimilinu
Grund sunnudaginn
17. febrúar á 91. ald-
ursári.
Þórhallur fæddist
21. maí 1917 í Reykja-
vík, sonur hjónanna
Tryggva Þórhallsson-
ar, prests, ritstjóra,
forsætisráðherra og
bankastjóra, og Önnu
Guðrúnar Klemens-
dóttur, ritsímadömu
og húsfreyju.
Þórhallur ólst upp í Laufási við
Laufásveg. Hann varð gagnfræð-
ingur frá Menntaskólanum í
Reykjavík árið 1933 og gerðist
einn af fimm starfsmönnum Bún-
aðarbanka Íslands í júní það ár.
Bankinn var vinnustaður Þórhalls
í hálfa öld að undanskildum vetr-
inum 1937-38 þegar hann starfaði
við Köbenhavns Handelsbank.
Þórhallur var skrifstofustjóri Bún-
aðarbankans 1941-65, bankastjóri
1965-71, framkvæmdastjóri Stofn-
lánadeildar landbún-
aðarins 1971-73 og
svo bankastjóri þar til
hann lét af störfum
1983. Þórhallur sat í
stjórn Sambands ís-
lenskra bankamanna
1949-50 og var for-
maður 1953-55. Þór-
hallur var sæmdur
gullmerki Sambands
íslenskra banka-
manna árið 1967. Þá
var hann sæmdur
riddarakrossi Hinnar
íslensku fálkaorðu
fyrir embættisstörf
1987. Þórhallur hafði mikinn
áhuga á ættfræði og sögu og sat í
stjórn Sögufélagsins 1966-73. Þá
hafði hann yndi af spilum og sat í
stjórn Tennis- og badmintonfélags
Reykjavíkur 1946-49.
Þórhallur kvæntist 1. júní 1946
Esther Pétursdóttur röntgenfræð-
ingi (f. 1922, d. 1996). Þau eign-
uðust þrjú börn, Þóru Ellen grasa-
fræðing og prófessor, Önnu
Guðrúnu beitarfræðing og prófess-
or og Tryggva héraðsdómslög-
mann.
Andlát
Þórhallur Tryggvason
MILDI þykir að ekki varð stórslys þeg-
ar stórt vatnsrör féll af vörubílspalli á
Borgarvegi skammt frá gatnamótunum
við Víkurveg í Grafarvogi um hádegis-
bil í gær. Illa var búið um farminn á
palli bílsins og því fór sem fór, en þakka
má fyrir að næsti bíll á eftir vörubílnum
var ekki alveg aftan í honum.
Gerðist mjög hratt
Að sögn vegfaranda gaf ökumaður
vörubílsins í eftir að hann beygði inn á
Borgarveginn. Þá hafi rörin byrjað að
renna til og skyndilega hafi eitt þeirra
skotist aftan af pallinum. „Það var rosa-
legt að sjá þetta og þetta gerðist mjög
hratt,“ segir hann og bætir við að öku-
maðurinn hafi aðeins hægt á sér en síð-
an haldið áfram og ekki stöðvað fyrr en
í Gullengi þar sem bíllinn hafi verið af-
fermdur. Ökumaður bílsins næst á eftir
fylgdi honum eftir, en rörið lá á götunni
í um 25 mínútur.
Sjónarvottur segir að farmurinn hafi
verið mjög illa festur, aðeins með einu
bandi fremst. Svo hafi virst sem skjól-
borð bílsins hafi verið að láta undan
þunganum. Neðstu rörin á pallinum
hafi verið níðþung og miðrörið ýtt hin-
um út. „Það hefði ekki verið gaman að
fá þessi rör inn um framrúðuna hjá
sér,“ segir hann.
Lögreglan var kölluð til og kom á
staðinn um 25 mínútum eftir að atvikið
átti sér stað en þá var búið að afferma
bílinn og færa rörið á veginum út í
kant.
Mildi að ekki varð
stórslys vegna gáleysis
Morgunblaðið/Ingvar Guðmundsson
Kæruleysi Farmurinn á bílnum var illa festur, aðeins með einu bandi fremst.
Þungi Svo virtist sem skjólborð bílsins væru að láta undan.
Hætta Rörið lá á miðjum Borgarveginum skammt frá gatnamótum í
tæplega hálftíma og að minnsta kosti einn ökumaður ók á það.
Eftir Rúnar Pálmason
runarp@mbl.is
STARFSMENN dómsmálaráðu-
neytisins hafa ekki fengið svar frá
starfssystkinum sínum í Póllandi við
beiðni Íslands um að tveir pólskir,
karlmenn sem stungu af úr farbanni
sl. haust og sáust síðast í Póllandi,
verði framseldir hingað til lands. Það
má þó nánast slá því föstu að þeir
verði ekki framseldir hingað enda
banna pólsk lög að pólskir ríkisborg-
arar séu framseldir. Það gildir þó
ekki um þau ríki sem hafa fullgilt
Evrópsku handtökutilskipunina og
hafa ekki gert fyrirvara um framsal
sinna eigin ríkisborgara. Ísland er
ekki aðili að Evrópsku handtökutil-
skipunni og framselur aðeins eigin
ríkisborgara til hinna Norður-
landanna, að tilteknum skilyrðum
uppfylltum.
Mennirnir eru ásamt einum til við-
bótar grunaðir um nauðgun á Selfossi
í október sl. Þeir voru handteknir við
komuna til Póllands en síðan sleppt.
Lögreglan á Selfossi bíður nú eftir
niðurstöðum DNA-rannsóknar og er
orðin nokkuð langeyg eftir þeim.
Ekki aðilar að tilskipun
Eina undantekningin á banni við
framsali íslenskra ríkisborgara er
gerð samkvæmt samningi milli Norð-
urlandanna fimm.
Í samningnum er kveðið á um að
löndin framselji sína eigin ríkisborg-
ara sín á milli sé eftirtöldum skilyrð-
um fullnægt: Viðkomandi hafi verið
búsettur í landinu sem óskar eftir
framsali í tvö ár samfellt áður en
brotið var framið og þyngri refsing en
fjögurra ára fangelsi liggur við
brotinu.
Aðildarríki Evrópusambandsins
framselja eigin ríkisborgara sín á
milli á grundvelli Evrópsku hand-
tökutilskipunarinnar. Ísland er ekki
aðili að tilskipuninni en hefur ásamt
Noregi gert samning við ESB sem
byggir á henni. Samningurinn er
raunar nánast samhljóða tilskipun-
inni með tveimur mikilvægum und-
antekningum; Ísland framselur ekki
eigin ríkisborgara (og ríki ESB ekki
sína ríkisborgara til Íslands) og
áfram er gerð krafa um að afbrot sé
refsivert í báðum ríkjum, samkvæmt
upplýsingum frá utanríkisráðuneyt-
inu. Þessi samningur Íslands við ESB
er ekki genginn í gildi þar sem ríkin
eiga eftir að fullgilda hann.
Ekki sloppnir
Það er þó ekki þar með sagt að
mennirnir sem struku úr farbanni
séu lausir allra mála.
Að sögn Dísar Sigurgeirsdóttur,
lögfræðings í dómsmálaráðuneytinu,
er búið að lýsa eftir þeim í upplýs-
ingakerfi Schengen (SIS-kerfinu).
Yfirgefi þeir Pólland og fari t.d. til
annars ríkis Evrópusambandsins eða
annars Schengen-ríkis er hugsanlegt
að þeir dúkki upp hjá lögreglu þar.
Og yfirvöld í þeim ríkjum myndu að
jafnaði framselja þá hingað.
Þar að auki getur íslenska ríkið, á
grundvelli Evrópusamnings um
framsal sakamanna frá 1957, farið
fram á að mennirnir verði saksóttir í
Póllandi verði niðurstaða rannsóknar
sú að þeir verði ákærðir.
Ekkert svar frá
Póllandi vegna
framsalskröfu
Framsal auðveldara með aðild
að Evrópsku handtökutilskipuninni
EVRÓPSKA handtökutilskipunin
gerir ráð fyrir því að gefi dómstóll í
einu aðildarríkja Evrópusambands-
ins út handtökuskipun á hendur
sakamanni vegna tilgreindra alvar-
legra brota, þá beri yfirvöldum í því
landi sem maðurinn dvelst í að
handtaka viðkomandi og framselja
hann til þess ríkis þar sem hand-
tökuskipunin var gefin út, án frek-
ari atbeina ráðuneyta eða dómstóla
í því landi þar sem sakamaður
dvelst.
Jafnframt er fallið frá þeirri meg-
inreglu að sakamaður skuli ekki
framseldur úr landi vegna verkn-
aðar sem ekki er refsiverður þar
sem hann dvelst (svonefnt skilyrði
um tvöfalt refsinæmi) og jafnframt
þeirri reglu að ríki sé ekki skylt að
framselja eigin ríkisborgara.
Einn fyrir alla