Morgunblaðið - 22.02.2008, Blaðsíða 8

8 FÖSTUDAGUR 22. FEBRÚAR 2008 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Friðþjófur Þorkelsson,
hestamaður og smiður,
lést á líknardeild Land-
spítalans, Landakoti,
miðvikudaginn 20. febr-
úar.
Friðþjófur fæddist í
Reykjavík 29. ágúst
1932, sonur hjónanna
Þorkels Einarssonar
húsasmíðameistara og
Ölfu Regínu Ásgeirs-
dóttur húsmóður. Hann
var elstur í sjö systkina
hópi sem ólst upp á einu
smábýlanna í Krossa-
mýri á Ártúnshöfða.
Hann nam trésmíði og starfaði við
þá iðju allan sinn starfsaldur. En það
voru hestarnir sem áttu hug hans all-
an. Hann stóð fyrir stofnun ung-
lingadeildar innan Fáks og varð
fyrsti formaður íþróttadeildar Fáks
og í framhaldinu fyrsti formaður
íþróttaráðs Landssambands hesta-
mannafélaga.
Friðþjófur átti í góðu samstarfi við
erlenda aðila varðandi kynbóta-
dóma, sérstaklega í Danmörku.
Kenndi hann á nám-
skeiðum þar og sat í
dómnefndum. Þá átti
hann þátt í stofnun al-
þjóðlegra samtaka eig-
enda og aðdáenda ís-
lenska hestsins; FEIF.
Samtökin gáfu út plak-
öt með myndum Frið-
þjófs og veittu honum
sérstaka heiðursviður-
kenningu.
Upp úr 1970 tók
hann gæðingadómara-
próf, sá um kennslu á
námskeiðum og fram-
kvæmd prófa og var yf-
irdómari á stærri mótum. Þá tók
hann þátt í að skapa keppnisgreinina
gæðingaskeið.
Þrjár bækur um liti íslenska
hestsins með myndum Friðþjófs
komu út og skömmu fyrir andlát sitt
færði hann Sögusafni íslenska hests-
ins myndasafn sitt til varðveislu.
Friðþjófur sat í ritnefnd Hestsins
okkar um árabil.
Eftirlifandi eiginkona Friðþjófs er
Louise Anna Schilt.
Andlát
Friðþjófur Þorkelsson
NÝLEGA barst 250 gigtarsjúkling-
um bréf frá lyflækningasviði Land-
spítalans í Fossvogi, þess efnis að frá
1. mars næstkomandi mun sjúkling-
ar gigtardeildar þurfa að greiða
gjald fyrir komu og meðferð. Gjald-
takan er í samræmi við reglugerð
sem sett var í heilbrigðisráðuneytinu
í desember síðastliðinn, um hlutdeild
sjúkratryggðra í heilbrigðiskostnaði.
Í bréfinu segir að gjaldheimtan sé
tekin upp á deildinni til samræmis
við hliðstæða þjónustu á öðrum ein-
ingum LSH.
1.600 komur á deildina út árið
Að sögn Önnu Sigrúnar Baldurs-
dóttur, fjármálaráðgjafa hjá lyf-
lækningasviði, er mjög erfitt að
áætla tekjurnar sem deildin mun
hafa af téðri þjónustu á þeim tíu
mánuðum sem eftir eru af árinu. Töl-
ur fyrri ára segi ekki mikið um það,
enda sé sjúklingahópurinn mjög
breytilegur og þarfir hans þar með.
Ekki sé hægt að segja fyrir um það
hvers konar þjónustu þeir muni
sækja á deildina og hversu oft. „Við
gerum ráð fyrir um það bil 1.600
komum á árinu, og tekjum af því ein-
hvers staðar á bilinu 4-6 milljónir
króna,“ segir Anna Sigrún.
Í bréfinu eru tekin dæmi um mis-
munandi greiðsluflokka eftir 1.
mars. Þar kemur fram að viðtal,
lyfjagjöf, röntgenmyndataka og
rannsóknargjald munu samanlagt
kosta sjúkling, sem hvorki er lífeyr-
isþegi né hefur afsláttarkort, 9.844
krónur. Með afsláttarkorti frá
Tryggingastofnun mun sama þjón-
usta kosta sjúklinginn 4.447 krónur,
200 krónum minna ef hann er öryrki
og 1.737 krónur ef hann er öryrki og
hefur afsláttarkort. Nefnd tekju-
aukning deildarinnar kemur öll frá
sjúklingum, enda rukkar hún TR
ekki um mismuninn þegar sjúkling-
ur framvísar afsláttarkorti, heldur
verða tekjur hennar einfaldlega
minni við það.
Um áramótin hækkuðu komugjöld
hjá heilsugæslu- og rannsóknar-
stöðvum, sjúkrahúsum og sérfræð-
ingum, um leið og þau voru felld nið-
ur hjá börnum. Þá hækkaði há-
marksgreiðsla sjúklinga með
afsláttarkort líka úr 18 í 21 þúsund
krónur. Fram kom í Morgunblaðinu
í janúar að sú breyting var vegna
stefnubreytingar en ekki gerð til að
ná fram sparnaði. Engu að síður
sagði einn af móttakendum bréfsins
frá lyflækningasviði, sem blaðamað-
ur ræddi við, að sjúklingar hefðu
ekki vitað af þessari auknu gjaldtöku
fyrr en bréfið kom. Kostnaðaraukn-
ingin væri ansi skörp.
Allt annað en jákvæð þróun
Emil Thoroddsen, formaður Gigt-
arfélags Íslands, segir málið í skoð-
un hjá félaginu en að í fljótu bragði
sýnist sér hækkun á ársgrundvelli
hjá meðalsjúklingi sem ekki er ör-
yrki, og notar til að mynda lyfið
Remicade, vera á bilinu 30 til 40 þús-
und krónur, allt eftir því hvort hann
nýtir lyfjakort sitt annars staðar eða
ekki. Ef um öryrkja sé að ræða nemi
hækkunin á hans kostnaði að lág-
marki 11 þúsund krónum og að há-
marki 14 þúsund krónum.
„Þetta er allt annað en jákvæð
þróun. Þetta er hreinn aukakostnað-
ur fyrir fólk,“ segir Emil. Hætta sé á
að einhverjir hætti núverandi með-
ferð, fari fram á önnur lyf eða með-
ferð, eða hætti alfarið. Mikill mis-
skilningur sé að allir sem verði fyrir
þessum kostnaði séu öryrkjar, meiri-
hlutinn sé fullvinnandi fólk. Einnig
spyr hann sig hvort stýra eigi fólki
með þessu inn á að nota ákveðin lyf,
sem það getur sjálft tekið heima við,
og hvort jafnræðis sjúklinga sé gætt.
„Þetta er allt annað en jákvæð þróun. Hreinn aukakostnaður fyrir fólk,“ segir formaður Gigtarfélagsins
Gjöld Kostnaður af breytingunni fyrir örorkulausan einstakling með gigt er 30-40 þúsund krónur á ársgrundvelli.
Boða gjald-
töku af gigtar-
sjúklingum
Frá 1. mars þarf að greiða fyrir komu og meðferð á
gigtardeild Landspítalans. Slík gjöld hjá sjúkra-
húsum, sérfræðingum og heilsugæslum hækkuðu um
áramótin, nema komugjöld barna, sem féllu þá niður.
onundur@mbl.is
Í HNOTSKURN
»Í bréfi til sjúklinga í lyfja-meðferð á gigtardeild eru
tekin dæmi um mögulega
greiðsluflokka við einstaka
heimsókn á deildina:
»Sjúklingar með afsláttarkortgreiða 1.401 kr. fyrir stutt
viðtal við lækni, 1.273 kr. fyrir
innhellingu í æð, 1.173 kr. fyrir
röntgenmyndir af lungum og 600
kr. rannsóknargjald.
»Sambærilegt verð fyrir ör-orku- og ellilífeyrisþega með
afsláttarkort eru 550 kr. fyrir
stutt viðtal við lækni og sömu-
leiðis fyrir innhellingu í æð, 337
kr. fyrir röntgenmyndatöku og
200 kr. rannsóknargjald.
EKKERT liggur fyrir um hvenær
börn og unglingar fá frítt í strætó,
en eitt af stefnumálum nýs meiri-
hluta í Reykjavíkurborg er að
þessi hópur þurfi ekki að greiða
fargjald í strætó.
„Fargjöld í strætisvagna verða
felld niður hjá börnum og ungling-
um að 18 ára aldri sem og öldr-
uðum og öryrkjum,“ segir í stefnu-
yfirlýsingu nýja meirihlutans.
Reynir Jónsson, framkvæmda-
stjóri Strætó bs, segir að málið
hafi enn ekki verið rætt í stjórn
Strætó og engin afstaða hafi verið
tekin til þess. Hann sagði aðspurð-
ur að nokkuð hefði verið um að
börn og unglingar hefðu spurst
fyrir um hvenær þau fengju frítt í
strætó.
Óljóst hvenær börn
fá frítt í strætó
Eftir Steinþór Guðbjartsson
steinthor@mbl.is
UM þessar mundir er verið að
kynna niðurstöður rannsóknar um
framlag 67-85 ára borgara til sam-
félagsins, en þær sýna að eldri borg-
arar gegna mjög mikilvægu hlut-
verki í íslensku samfélagi. 62%
þeirra hafa til dæmis sinnt barna-
gæslu og um þriðjungur hefur að-
stoðað maka vegna veikinda eða
fötlunar. Um 66% 16-75 ára svar-
enda meta framlag eldri borgara
mjög mikils.
Rannsóknin var gerð til að kanna
framlag eldri borgara til samfélags-
ins og einkum það framlag sem ekki
verður metið til fjár. Ingibjörg H.
Harðardóttir, Amalía Björnsdóttir
og Auður Torfadóttir unnu rann-
sóknina undir stjórn Ingibjargar
með stuðningi frá Sparisjóðunum á
Íslandi og í samvinnu við Capacent
Gallup.
Annars vegar var úrtakið 1.200
eldri borgarar á aldrinum 67 til 85
ára og hins vegar 1.350 16 til 75 ára
einstaklingar í Gallup-vagni, en þeir
voru spurðir hvort þeir könnuðust
við framlag eldri borgara og hefðu
notið þess á einhvern hátt. Í því
sambandi bendir Ingibjörg á í sam-
bandi við barnagæsluna að meira en
50% svarenda í aldurshópnum 35-44
ára hafi svarað því játandi. Fram
hefði komið að þeir sem væru með
hæstu tekjurnar og væru „ómiss-
andi“ í vinnunni nytu helst aðstoðar
eldri borgara við barnapössun. Eins
væri áberandi að háskólamenntað
fólk fengi meiri aðstoð en aðrir.
„Þetta finnst mér mjög merki-
legar niðurstöður,“ segir Ingibjörg
og bætir við að
yrði stuðning-
urinn reiknaður
út í krónum væri
framlag aldraðs
fólks kannski enn
skiljanlegra.
„Þau eru svona
öryggis- og
stuðningsnet,“
segir hún um
þennan mik-
ilvæga þjóðfélagshóp.
Hvetjandi fyrir stjórnvöld
Niðurstöður rannsóknarinnar
sýna að þó að fólk hverfi af vinnu-
markaði leggi það áfram sitt af
mörkum til samfélagsins með ýms-
um hætti. Ingibjörg segir að þetta
séu ánægjulegar niðurstöður og
ástæða sé til að halda þeim á lofti.
Með því sé alls ekki verið að gera
lítið úr þeim hópi aldraðs fólks sem
þurfi á stuðningi og hjálp samfélags-
ins að halda. Hins vegar sé mik-
ilvægt fyrir þennan virka hóp að
hann sjáist líka og gleymist ekki, að
breiddin í hópnum fái að njóta sín.
Niðurstöðurnar hljóti að vera mjög
hvetjandi fyrir til dæmis stjórnvöld
að sjá hvað margir eru virkir, því
það sýni að færri þurfi á aðstoð að
halda og þess vegna ætti sú aðstoð
að vera auðveldari en ella.
Næstu vikur og mánuði verða nið-
urstöðurnar kynntar í félögum eldri
borgara vítt og breitt um landið með
stuðningi Sparisjóðanna. Ingibjörg
segir að rannsóknin, sem sé sú
fyrsta sinnar tegundar, sýni aðra
sýn á eldri borgurum en áður hafi
verið haldið á lofti. Í því sambandi
nefnir hún sýn eldri borgara á sjálfa
sig og staðfestingu hins almenna
borgara. Niðurstöðurnar hafi vakið
athygli og þegar sé byrjað að vitna í
þær í háskólum auk þess sem vart
hafi orðið við áhuga erlendis.
Tengsl heilsu og launa
Margrét Margeirsdóttir, formað-
ur Félags eldri borgara, segir að
niðurstöðurnar séu athyglisverðar
og þær staðfesti mikilvægi eldri
borgara í samfélaginu. Það komi
ekki síst fram í barngæslunni, sem
hafi aldrei verið viðurkennd sem slík
– afar og ömmur væru bara að
passa fyrir börnin sín og það talið
sjálfsagt því þau væru hætt að
vinna. Eins nefnir hún fjárhags-
aðstoð eldri borgara en samkvæmt
rannsókninni hafa um 46% að-
spurðra veitt fjárhagsaðstoð og rúm
20% veð í húsnæði.
Munur var á heilsufari eldri borg-
ara eftir tekjum og töldu þátttak-
endur heilsufar sitt betra eftir því
sem tekjurnar voru hærri. Margrét
segir þetta mjög athyglisvert.
Spurningin sé hvort heilsan sé verri
vegna lélegs efnahags eða hvort
efnahagurinn sé verri vegna slakrar
heilsu.
Eldri borgarar mikil-
vægt öryggisnet
Ingibjörg H.
Harðardóttir
Í HNOTSKURN
» Flestir þátttakendur í rann-sókninni eða 77% töldu sig
vera við góða heilsu, en konur
mátu heilsu sína heldur verri en
karlar.
» Auk stuðnings við fjölskyldu,vini og kunningja voru marg-
ir viðmælendur virkir í ýmsum
sjálfboðaliðsstörfum.