Morgunblaðið - 22.02.2008, Blaðsíða 26

26 FÖSTUDAGUR 22. FEBRÚAR 2008 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
OF DÝRT AÐ LÆKNA FÓLK?
Í Morgunblaðinu í fyrradag komfram að geðsviði Landspítala ergert að spara rúmar hundrað
milljónir á þessu ári. „Eftir vandlega
íhugun var ákveðið að draga saman
starfsemina í Bergiðjunni og breyta
deild 28 í Hátúni úr sólarhringsdeild
í dagdeild,“ var haft eftir Lindu
Kristmundsdóttur, starfandi sviðs-
stjóra á LHÍ, í frétt um málið. Hún
segir sviðum innan LSH vera gert að
minnka kostnað og „geðsviðið sé
engin undantekning þar á“.
Nú er það svo að niðurskurður á
Landspítala hefur staðið yfir lengi.
Rétt eins og í öðrum fyrirtækjum
mátti eflaust í upphafi hagræða um-
talsvert. En svo kemur að því að ekki
dugar lengur að hagræða til að mæta
kröfum um sparnað – niðurskurður-
inn hlýtur að lokum að koma niður á
neytendum eða þeim sem þiggja
þjónustuna. Í tilfelli Landspítala er
um alla þá landsmenn sem eru veik-
astir fyrir í bókstaflegum skilningi
að ræða. Nýverið sendi Geðlækna-
félag Íslands frá sér ályktun þar sem
bent er á að síðustu árum hafi
„bráðaplássum og endurhæfingar-
og langvistunarrrýmum fækkað um
120 án þess að viðeigandi samfélags-
úrræði hafi verið til reiðu“. Og
stjórnin beinir þeim tilmælum til
stjórnvalda að hætt verði við að
skerða starf við endurhæfingu Berg-
iðjunnar og sömuleiðis á deild 28 í
Hátúni. Ályktunin gengur svo langt
að halda því fram að ef dregið verði
úr þjónustu deildar 28 í Hátúni 10
verði „heilsu 60–80 geðfatlaðra ein-
staklinga stefnt í voða“.
Ályktun á borð við þessa er graf-
alvarleg. Hvernig er hægt að halda
uppi viðunandi þjónustustigi við
sjúklinga þegar búið er að fækka
plássum um 120 og skerða síðan svo
að um munar helstu endurhæfingar-
úrræði fyrir sama hóp?
Er það svo að hljómgrunnur fyrir
því að veita sjúkum eins góða með-
ferð og aðhlynningu og læknisfræðin
er fær um sé ekki lengur til staðar
innan íslensks heilbrigðiskerfis? Það
skýtur þá skökku við, því að í þjóð-
félaginu virðist vera mikill einhugur
um mikilvægi þess að heilbrigðis-
kerfinu sé haldið við af hugsjón.
Í Morgunblaðinu í gær var viðtal
við einn starfsmann Bergiðjunnar,
Einar Heiðar Birgisson, sem segir
pláss sitt hafa „gjörbreytt hlutun-
um“ – gefið lífi hans tilgang. Í hans
huga er lokun starfsvettvangs hans
eins og það „sé hreinlega verið að slá
[hann] af“.
Hundrað milljónir eru miklir pen-
ingar. En heilsa 60-80 einstaklinga
er svo dýrmæt að hún verður ekki
metin til fjár. Ef dæmið er reiknað til
enda ættu vonir um betri heilsu, er
síðan verður til þess að fólk getur
lagt sitt fram til samfélagsins á nýj-
an leik, að vera inni í þessu reikn-
ingsdæmi. Sparnaður er bitnar á
þeim sem síst skyldi er til vitnis um
að þau gildi sem réðu er íslenskt
heilbrigðiskerfi var byggt upp séu að
láta undan. Hann virðist vera að
leiða til þess að sumir þurfi að una
því að vera veikir vegna þess að það
er of dýrt að lækna þá. Sættir þjóðin
sig við að búa í slíku samfélagi?
RADDIR KVENNA OG DEILAN FYRIR
BOTNI MIÐJARÐARHAFS
Nú er enn einu sinni hafið átak tilþess að koma á friði fyrir botni
Miðjarðarhafs. Það verður ekki auð-
velt að knýja fram samkomulag í deil-
um Ísraela og Palestínumanna, en
það er nauðsynlegt að það takist.
Nógu margar kynslóðir hafa liðið fyr-
ir ástandið og mál er að linni. En það
dugar ekki eitt og sér að semja um
frið. Það þarf einnig að tryggja að
hann haldi. Lykillinn að því er að
unnið sé að sáttum milli Ísraela og
Palestínumanna, ekki aðeins við
samningaborðið heldur í grasrótinni.
Daniel Barenboim hefur gengið fram
í þeim anda með því að stofna hljóm-
sveit, sem í eru ungir hljóðfæraleik-
arar frá Ísrael og nokkrum araba-
ríkjum í nágrenni Ísraels. Hér á landi
hafa verið staddir tveir fulltrúar frið-
arráðs palestínskra og ísraelskra
kvenna, sem áhrifakonur í palest-
ínsku og ísraelsku þjóðlífi stofnuðu
árið 2005. Samtökin leggja áherslu á
nauðsyn þess að konur taki þátt í frið-
arferlinu.
Anat Saragusti, sjónvarpskona frá
Ísrael og önnur gestanna, sagði í er-
indi, sem hún flutti á miðvikudag, að
ísraelskur almenningur, sérstaklega
millistéttin, reyndi nú í auknum mæli
að leiða átökin hjá sér og lifa hefð-
bundnu lífi og fjölmiðlar endurspegl-
uðu þetta að einhverju leyti.
Saragusti sagði að ekki mætti
gleyma því að Ísrael væri hernáms-
ríki, sem oft væri kallað eina lýðræð-
isríkið í Mið-Austurlöndum, en það
væri ekki „alvörulýðræðisríki sem
heldur annarri þjóð hernuminni árum
saman“.
Svartsýni gætti í máli Maha Abu-
Dayyeh Shamas, baráttukonu frá
Palestínu. „Átökin eru á afar tvísýnu
stigi. Blóðsúthellingar eru í hámarki,
hefndarhugurinn meiri, sem og reiði
og vonleysi,“ sagði hún og bætti við
að Palestínumenn væru nú betur
vopnum búnir en nokkru sinni og Ísr-
aelar orðnir viljugri til að beita vopn-
um á borð við orrustuvélar gegn pal-
estínskum borgurum.
Þessar tvær konur draga upp ger-
ólíkar myndir. Annað samfélagið
reynir að loka á átökin, hitt er svo
undirlagt af þeim að hvergi verður
undan komist nema með því að flytja
brott. Ingibjörg Sólrún Gísladóttir
utanríkisráðherra sagði á fundinum á
miðvikudag að nú væri meira áríð-
andi en nokkru sinni fyrr að finna
friðsamlega lausn í málefnum Ísraela
og Palestínumanna. Til þess að það sé
gerlegt þurfa deiluaðilar að komast
upp úr því fari, sem þeir hafa verið
fastir í svo árum og áratugum skiptir
og því eru kröfur Friðarráðs palest-
ínskra og ísraelskra kvenna um að
konur taki þátt í friðarferlinu hár-
réttar.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Halldór Björn á hugmyndina aðsýningunni og segir inntakhennar undirstrika aðstreymi tímans, sem franski
heimspekingurinn Henri-Louis Bergson
(1859-1941) skilgreindi sem grundvöll
frelsis og mótunar allra manna, sé sam-
mannlegt fyrirbæri án landamæra.
„Ef maðurinn ætlaði að vaka með tím-
anum eins og hann vakir með rýminu
myndi hann ekki gera annað en horfa á
klukkuna allan daginn,“ segir Halldór
Björn um kenningar Bergsons. Bergson
hafi haldið því fram að það að upplifa
tímann sem hann kallaði „la durée“ (þ.e.
upplifunin af tímanum) væri það sem
gerði manninn að hugsandi tilfinn-
ingaveru. Allt væri upplifun í gegnum
tíma. Halldór segir að Bergson hafi þótt
merkilegur sá hæfileiki mannsins að
geta skotist fram og aftur í tíma, m.a. á
vit endurminninga, upplifað margar ver-
aldir hér og þar, innra og ytra með sér,
og hvernig þetta klipptist allt saman líkt
og í kvikmynd.
Inn í aðra vídd
Að þessu sögðu er forvitnilegt að vita
hvernig myndlistarkonurnar þrjár koma
inn í myndina. Halldór nefnir fyrst Guð-
nýju Rósu og þá merkilegu tilviljun að
galleristi hennar í Brussel hafi einmitt
nefnt kenningar Bergsons í tengslum
við verk hennar. „Hann komst að svip-
aðri niðurstöðu og ég, að hún væri
manneskja sem væri að vinna inni í sér
allan tímann,“ segir Halldór og bendir á
ótrúlega nostursamlega unnin verk Guð-
nýjar, m.a. flóknar klippimyndir, fínlega
hekluð smáverk og margunnar teikn-
ingar. „Hún fer inn í aðra veröld, aðra
vídd. Þannig að það var mjög auðvelt að
sjá hana fyrir sér og hún gerir sér mjög
vel grein fyrir tímanum […] athygli
hennar er mjö
sem breytist í
Í framhaldi
munað eftir v
eyjatvíæringn
sýndi fyrir hö
bandsverkið A
vakti athygli m
ar sitt nánast
óvenjulegum
Björn. Antille
nánustu fjölsk
oft í verkunum
sé settur inn
táknmyndum,
hún alltaf að
þörf hennar f
hlýju. Undirli
er mikil ádeil
gefa fólki ekk
allri þessari h
Þriðja kona
Tríó Myndlistarkonurnar Gabríela Friðriksdóttir, Emmanue
Sýningin Streymið – La
Durée verður opnuð al-
menningi í Listasafni Ís-
lands á laugardaginn.
Þar leiða saman hesta
sína tvær íslenskar
myndlistarkonur og ein
erlend, þær Gabríela
Friðriksdóttir, Guðný
Rósa Ingimarsdóttir og
hin svissneska Emm-
anuelle Antille. Helgi
Snær Sigurðsson ræddi
við listakonurnar og for-
stöðumann safnsins,
Halldór Björn Runólfs-
son, um sýninguna.
Þriggja kvenna S
ÉG var að ná mér í nokkra hraunmola,“ segir Gabrí-
ela Friðriksdóttir þegar blaðamaður nær í hana að
morgni miðvikudags. Sýnir hversu fjölbreytt starf
listamannsins getur verið. „Ég hef ekki sýnt á Íslandi
frá því í byrjun árs 2006, þá var ég að sýna verkið frá
Feneyjum,“ segir
Gabríela og á þar
við verkið Versa-
tions Tetralogia frá
Feneyjatvíær-
ingnum 2005 þar
sem hún var fulltrúi
Íslands.
Á sýningunni
Streymi sýnir Gabrí-
ela tvö stór mynd-
bandsverk frá ár-
unum 2006 og 2007,
auk skúlptúra,
teikninga og mál-
verka. Inside the
Core heitir annað
myndbandsverkið
og leika í því Helgi
Björnsson og Magn-
ea Valdimarsdóttir.
„Síðan frumsýndi ég nýtt verk í fyrrahaust í Berlín,
það heitir Ouroboros. Það er gríska og þýðir „sá sem
gleypir á sér skottið“,“ segir Gabríela um hitt verkið.
Það snýst um að búa til hring í kringum nánustu sam-
starfsmenn hennar.
Verkið með Helga Björnssyni er undir áhrifum frá
tölunni 8 og er mjög ljóðrænt að sögn Gabríelu. Í því
segir af manni sem er bæði bakari og ljóðskáld. „Hug-
myndin er sú að þú farir með honum í huganum í átta
mínútur.“
– Vinnur þú þá mikið með hluti sem eiga sér hvorki
upphaf né endi, sbr. hringinn og töluna 8? Fellur þetta
þannig að þemanu, streymi?
„Já, örugglega, það fellur nú held ég allt að þemanu
streymi, lífið og dauðinn. Málið er það að maður
streymir þegar maður er á lífi, það streymir í manni
blóð, þannig að hver og einn sem kemur inn á sýningu
passar inn í konseptið,“ svarar Gabríela.
Sá sem gleypir á
sér skottið
Ouroborus Ljósmynd 7 úr
Ouroboros eftir Gabríelu Frið-
riksdóttur frá árinu 2007.
EMMANUELLE Antille vinnur fyrst og f
myndbönd í sinni myndlist en þó einnig ljós
tónlist við myndböndin. Verkin sem hún sý
safni Íslands eru flest hluti af heildarverkin
of my Heart frá árunum 2004 og 2005, en í þ
myndbandsinnsetningar, 30 ljósmyndir og
Rollow. Í þessum verkum vinnur Antille út
hvernig það er að vera táningur og þá frá ý
um, skoðar m.a. tungumál, siði, vináttu, fjö
og sambönd, samfélag unglinga og dagbóka
hófst þó á ritun handrits að Rollow en í hen
áhugamenn, ungmenni sem voru valin eftir
áheyrnarprufur.
Í Rollow er dansað á mörkum hins raunv
hins skáldaða. Tökuvélin er nær stöðugt í g
myndina. Titillinn Rollow er í nafn hvirfilby
ur við sögu í myndinni, en leikararnir völdu
Ást og hatur
Á sýningunni Streymi verða tvær myndban
inganna sýndar, Kill me twice, dear friend,
og Floating, crashing, spinning, spitting, ki
ing over and over, not to stop feeling. Antil
myndbandsverkið segja af ástar- og haturs
Hvirfilbyljir
hjartans
GUÐNÝ Rósa Ingimarsdóttir vinnur mikið
gömul skólaverk, byggir gjarnan á mörgu
þær fram með skurðhníf og býr til flókin m
er sterk fyrir stöðugu og löngu ferli í verk
stöðugt að, gamaldags að því leyti að hand
teikninganna er margra ára vinna að baki
gjörbreytt, mörg verk í gangi í einu.
„Ég held að Halldór Björn hafi fundið þa
haldandi ferli,“ segir Guðný. Þaðan sé ten
in. Hún segist leitandi í verkum sínum, sæk
hennar séu líklega mjög nostalgísk. „Kann
ákveðinn taktur sem ég fer í, þetta er bara
ekkert ólíkt því að hlaupa út í rigningu til
Guðný. Þá sé tenging við hugleiðslu í verk
flókin heimspeki.
Áframhaldandi