Morgunblaðið - 11.03.2008, Blaðsíða 18

Andrúmsloftið á heimili Guð-rúnar er notalegt. Fjöldigrenitrjáa standa um-hverfis húsið, veita skjól
og ýta undir vinnufrið vefaranna
Gíslrúnar Sigurbjörnsdóttur, Mál-
fríðar Håkanson og Dóru Þórhalls-
dóttur sem mættar eru til vinnu í
dag. Á efri hæð hússins hefur Guð-
rún útbúið tvær vinnustofur, sett þar
inn sex vefstóla og boðið vinkonum
sínum frá námsárunum í Húsmæðra-
skólanum fyrir fimmtán árum að
vefa með sér. En auk þeirra Guð-
rúnar, Gíslrúnar, Dóru og Málfríðar
er Jakobína Guðmundsdóttir, kenn-
ari þeirra í Húsmæðraskólanum í
hópnum.
Gíslrún situr við gamlan sérhann-
aðan íslenskan vefstól og er að vefa
púða úr afgöngum. Litasamsetning
er vel valin – íslenskir sauðalitir í
bland við djúpbláan skandinavískan
lit. Með henni á vinnustofu er Mál-
fríður sem vefur löber í jólalitum.
„Það er algjörlega henni Guðrúnu að
þakka að við vinnum að þessum vefn-
aði,“ segir Dóra. „Við hittumst að
jafnaði tvisvar til þrisvar í viku. Við
erum ekki bara að vefa heldur að-
stoðum við líka hver aðra við að koma
upp verkefnum sem við þurfum hjálp
með.“
Fínlegur og flókinn
undirbúningur
Uppsetning á vefnaði getur verið
flókin og undirbúningur tímafrekur.
Í þeim tilfellum nota þær balbínuna,
sem er svo gömul að hún ætti helst
heima á minjasafni. Svo er það rak-
grindin. Með henni er mælt hversu
marga þræði þurfi að nota, hvort þeir
séu 50 eða 2.500. Það þarf að ákveða
strax í upphafi. „Undirbúningurinn
er svo fínlegur og flókinn að ég get
ekki ímyndað mér að blessuð börnin í
Asíu séu að sinna þeirri vinnu,“ segir
Dóra sem er nýbyrjuð að vefa flókinn
dúk. Guðrún sýnir blaðamanni dúk
álíkum þeim sem Dóra vefur. Hann
óf hún fyrir mörgum árum og hann
er eingöngu notaður við hátíðleg til-
efni. „Fyrir brúðkaup og kannski
jól,“ segir Guðrún og blaðamaður
virðir fyrir sér fínlegt handbragðið
og á erfitt með að ímynda sér hversu
tímafrek vinnan er. „Við erum nú
ekki að telja mínúturnar,“ segir Dóra
og Guðrún samsinnir.
En hvernig er þetta með eirðina og
þolinmæðina? „Allar sem þekktu mig
í skólanum voru gapandi er þær
fréttu að ég væri farin að vefa, en
mér finnst þetta virkilega gaman. Í
þá daga var ég hins vegar hryllilega
ómyndarleg. Það breyttist síðan þeg-
ar ég eignaðist börn,“ segir Guðrún.
„Þó vefnaðurinn sé seinlegur þá er
hann aldrei leiðinlegur, það er alltaf
gaman. Maður sér árangurinn, þó
hann skili sér ekki hratt. Stundum
þarf að slá fast og það getur reynt á
þolinmæðina. En eirðin, hún kemur
bara.“
Hvað með persónulegt hand-
bragð? „Kantarnir sýna ákveðið
handbragð og það er mikilvægt að
þeir séu fallegir,“ segir Dóra. En list-
rænt gildi vefnaðarins? „Ég lít ekki
svo á að ég sé að skapa list, þetta er
heimilisiðnaður fyrst og fremst,“
segir hún.
Gefa mest af því sem þær gera
Heimili Guðrúnar ber þess merki
að hún hafi ekki setið auðum höndum
í gegnum árin. Víða blasir við vefn-
aður; falleg veggteppi prýða veggi og
púðar liggja í sófum. „Ég gef mest af
því sem ég geri. Barnabörnin fá
þannig tuskumottur í fermingagjafir,
sem ég er nú ekki viss um að þau séu
svo ánægð með,“ segir hún og vin-
konurnar taka í sama streng, kveðast
hafa gefið mest af vefnaðinum.
Blaðamanni leikur því næst for-
vitni á að vita hvaða vefnaður sé
skemmtilegastur. „Ætli það sé ekki
sá vefnaður þar sem ég fæ að vinna
með liti og blanda þeim saman. Einn-
ig er upplífgandi að vefa teppi sem
segja sögu og þá vil ég gjarnan hafa
litina fallega og bjarta,“ segir Guð-
rún.
En er þetta handverk að deyja út?
Málfríður, sem hefur ofið frá því
hún fór á sín fyrstu námskeið árið
1976 hefur orðið: „Í þá daga var
Heimilisiðnaðarfélagið með nám-
skeið ár eftir ár og oft voru þetta
sömu konurnar sem mættu.“ Guðrún
bætir við að vefnaður sé hluti náms-
ins hjá Hússtjórnarskólanum. „Ég
hef séð að þær eru að gera fallega
hluti t.d. sjöl,“ segir hún.
Að lokum býður Guðrún blaða-
manni niður í kjallara þar sem hún er
með flennistóra rakgrind sem minnir
meira á skúlptúr en verkfæri vefara.
Í kjallaranum eru líka bækur uppi
um alla veggi en milli þess sem Guð-
rún vefur og sinnir barnabörnunum
bindur hún inn bækur á Skúlagöt-
unni. „Ég geri þetta fyrir kallinn,“
segir Guðrún og á þar við eiginmann
sinn sem á mikið safn bóka. „Svo
glugga ég í þær. Sumar eru
skemmtilegar, aðrar ekki eins og
gengur,“ útskýrir hún og gaukar að
blaðamanni miða með nafni bók-
bandskennarans og kveður með
lokaorðunum „Það er gott efni í
næsta viðtal.“
Telja ekki mínúturnar Gíslrún situr við sérhannaðan gamlan íslenskan vefstól. Þolinmæðisverk Guðrún segir vefnaðinn aldrei verða leiðinlegan þótt hann geti verið seinlegur.
Morgunblaðið/Ómar
Félagsskapur „Við myndum sennilega ekki nenna að vefa ef það væri ekki
fyrir félagsskapinn sem við höfum hver af annarri,“ segir Guðrún ( lengst
til vinstri ) sem hér stendur ásamt þeim Gíslrúnu Sigurbjörnsdóttur,
(lengst t.h.) Dóru Þórhallsdóttur (2. t.h.), Málfríði Håkansson (3. t.h.).
Fínlegt Þeir eru margir þræðirnir
sem vefurinn er ofinn úr.
Litauðgi Bjartur og litríkur vefur
er í uppáhaldi hjá Guðrúnu.
Verkfærakista vefarans
Vefnaður virðist flókið handverk fyrir leikmann-
inn enda líta handtökin út fyrir að vera bæði
snúin og mörg. Guðrún Magnúsdóttir og vinkon-
ur hafa hist og ofið saman á heimili Guðrúnar
síðastliðin fimmtán ár. Soffía Guðrún Kr. Jó-
hannsdóttir kíkti í heimsókn.
Ég lít ekki svo á að ég
sé að skapa list, þetta
er heimilisiðnaður
fyrst og fremst.
|þriðjudagur|11. 3. 2008| mbl.is
daglegtlíf
BANDARÍSKIR vísindamenn hafa komist að því
hvers vegna fólk smitast frekar af inflúensu á vet-
urna en á sumrin. Þeim, sem vilja forðast smit,
dugar sennilega ekki að vera iðnir við handþvotta.
Að sögn vísindamannanna er inflúensuveiran
þakin fitukenndu efni, sem storknar og hlífir
henni í kulda. Þetta getur skýrt hvers vegna veir-
unni vegnar betur og kemst á skrið á veturna, að
því er segir á vef Berlingske tidende.
Joshua Zimmerberg frá National Institute of
Child Health and Human Development, sem stend-
ur að baki rannsókninni, segir þetta ekki ósvipað
og M&M sælgæti eða smartís. Litrík húðin um-
hverfis súkkulaðið bráðnar þegar það er sett upp í
munninn og hið sama gerist með vírusinn þegar
hann kemst í öndunarfæri manna. Þá bráðnar fitu-
lagið umhverfis hann, svo hann nær að dreifa sér
um líkamann en það er aðeins þegar hann er í
fljótandi formi sem hann getur komið sér inn í
frumu og smitað hana.
Þegar heitt er í lofti bráðnar þetta verndandi
fitulag og sé vírusinn þá ekki þegar inni í mann-
eskju eða dýri drepst hann. Þess vegna lifir vírus-
inn frekar af um veturinn þegar kalt er. Þetta
gæti verið svarið sem vísindamenn hafa lengi leit-
að að við því hvers vegna flensa og aðrar kvef-
pestir ná betri fótfestu á veturna en á sumrin.
Þolir sápu
Þessar uppgötvanir geta leitt til nýrra aðferða
við að meðhöndla inflúensu að sögn vísindamann-
anna. Nú, þegar vitað sé hvernig veiran ver sjálfa
sig til að geta smitast frá manni til manns sé hægt
að stefna að því að vinna á vörn hennar.
Í niðurstöðunum vekur mikla athygli að hið
verndandi fitulag veirunnar virðist þola þvotta-
efni á borð við sápu og þvottaduft. Því getur verið
sérlega erfitt að losna við veiruna af höndum og
yfirborði hluta. Inflúensan dreifir sér gegnum
loftið með t.d. hósta, hnerra og tali og getur við
það sest á yfirborð hluta, þaðan sem hætta er á að
hún smitist á hendur fólks.
Veirur með verndandi húð líkt og smartís
Morgunblaðið/Sverrir
Atsjú! Nú er komið í ljós að flensuveiran er með verndandi hjúp sem heldur henni
lifandi í kulda og bráðnar eftir að hún hefur fundið sér bústað í manneskju.