Morgunblaðið - 28.03.2008, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 28. MARS 2008 11
FRÉTTIR
SAGAN leggur grunn að andrúms-
lofti hverrar borgar og þetta and-
rúmsloft mundi glatast ef þið fjar-
lægðuð gömlu húsin sem eftir eru í
Reykjavík,“ segir dr. Georges S. Zo-
uain, franskur hagfræðingur og fyrr-
verandi yfirmaður á sviði minja-
verndar hjá Menningarstofnun
Sameinuðu þjóðanna, UNESCO.
Hann rekur nú Gaia-Heritage, einka-
fyrirtæki sem annast einkum ráðgjöf
um hagræna stjórnun og nýtingu
menningararfs, einnig borgarskipu-
lag og ferðaþjónustu.
Hann flytur erindi um hagrænt
gildi minja á vegum Fornleifavernd-
ar ríkisins og Húsafriðunarnefndar
ríkisins í Þjóðminjasafni Íslands
klukkan 14 í dag.
„Ég hef skoðað göturnar í miðborg
Reykjavíkur í dag og það er ljóst að
húsin við þær eru mikilvægur hluti af
arfleifð ykkar,“ segir Zouain. „Við
fórum um göngugötuna og að Dóm-
kirkjunni, allt á þessum slóðum er að
sjálfsögðu mikilvægur hluti af sögu-
legri arfleið ykkar, þeir áþreifanlegu
hlutir sem segja sögu ykkar eru
þarna og margt mjög athyglisvert.
Þarna er sögulegt hjarta borgarinn-
ar og sameiginlegur þráður, eining
sem er spennandi. Það er ekki hvert
hús sem út af fyrir sig er endilega svo
merkilegt heldur það sem tengir þau
öll saman, varðveita þarf heildar-
myndina.“
Ekki of seint að að grípa inn í
– En er ekki of seint að vernda
götumyndina við Laugaveg?
„Alls ekki, ég er algerlega ósam-
mála því. Í fyrsta lagi er enn nóg af
gömlum húsum eftir til að viðhalda
þeirri heildarmynd sem ég minntist
á, ekki að öllu leyti en nóg til að það
dugi. En við eigum ekki einvörðungu
að tala um sjálf húsin heldur mynstr-
ið í borginni. Ef byggð verða ný og
stærri hús gera menn út af við þetta
gamla mynstur.
En það sem skiptir mestu er að ef
allt það gamla er fjarlægt vegna þess
að ætlunin er að hagnast á því mun
borgin deyja á nokkrum árum. Þá
verður miðborgin svo lík öðrum slík-
um víða um heim, engin sérkenni
verða fyrir hendi, hún verður dæma-
laust óspennandi. Aðdráttarafl stað-
arins glatast.“
– Á að miða verndina við uppruna-
lega mynd eða þá mynd sem húsin
hafa núna? Hvar á setja núllpunkt-
inn?
„Um þetta er oft rifist! En ég tel að
miða eigi við ástandið eins og það er
þegar húsið er friðað en ef það er
hægt þá reyni menn að sýna hvernig
húsið hefur þróast.“
„Þurfa vernduð hús að vera glæsi-
leg, mega þau líka verið óburðug,
jafnvel ljót?
„Hugtök eins og ljót og fögur eru
þess eðlis að ég hika mjög við að nota
þau, þau eru svo bundin persónu þess
sem horfir. Ferðamenn vilja gjarnan
sjá fallega arfleifð en hún er bara
ekki alltaf falleg! Þegar ferðamenn
fara upp í sveit vilja þeir skoða falleg
þorp af því að þá langar til að láta sig
dreyma. Og drauma er auðvitað
hægt að selja, það er gert á fallegum
stöðum. En ef öll miðborgin verður
látin hverfa, ný hús reist verður eng-
inn draumur eftir, engin fegurð eftir.
Jafnvel þótt þið fengjuð hingað
bestu arkitekta heims, Gehry og
slíka, til að teikna og hanna þessi
nýju mannvirki myndi niðurstaðan
ekki verða fögur miðborg. Borg þarf
langan tíma til að þróast, hún er
meira en röð af byggingum og görð-
um, hún er sagan, ræturnar og fólkið.
Það er hægt að reisa fjölda stórkost-
legra mannvirkja í eyðimörk en það
merkir ekki að borg rísi.
Þið mynduð missa af tækifærinu
til að laða að ferðamenn sem vilja sjá
borg með sérkennum, þið mynduð á
endanum tapa peningum á því að
brjóta niður allt það gamla.“
– Við misstum nokkur mjög gömul
hús í miðborginni í eldi fyrir
skömmu. Er rétt að reisa eftirmynd-
ir þeirra á lóðunum?
„Mér skilst að endurreisa eigi eitt
af þessum húsum. Hafi það mjög
mikla, sögulega þýðingu er allt í lagi
að fara þá leið að því tilskildu að sýnt
sé með ótvíræðum hætti að um end-
urgerð sé að ræða, það getur góður
arkitekt auðveldlega gert.
Þið eruð að byggja nýtt tónlistar-
hús við höfnina, vestan við það er
gamla hverfið, austan við það eru
m.a. Þjóðmenningarhúsið og Þjóð-
leikhúsið. Þarna er röð af gömlum og
fallegum húsum, þið eruð þarna að
byggja upp menningarhverfi sem
mun hafa stórkostleg áhrif á gömlu
miðborgina, hleypa í hana nýjum
krafti og endurnýja hana á sinn hátt.
Tvær heildir sem kallast á
Efnahagslegu áhrifin af því að
nota heildarskipulag við þróun
gömlu borgarinnar sem tæki mið af
þessu nýja menningarhverfi gætu
orðið ótrúleg. Þarna væru tveir pólar
þróunar sem gætu orðið mikil lyfti-
stöng fyrir þjóðina alla, tvær heildir
sem kallast á og bæta hvor aðra upp.
Fólk mun fara í tónlistarhúsið og
þaðan í gömlu borgina, ganga þar
um, fá sér að borða, kaupa. Þeir sem
fara fyrst í gömlu borgina munu síð-
an halda áfram inn í menningar-
hverfið.
Gestunum á svæðinu verður sinnt
betur, tækifærin til að eyða pening-
um verða fleiri en áður og gjaldeyr-
istekjur af ferðaþjónustu stóraukast.
Þetta er kjarninn í þeirri nýju hag-
fræði minjaverndarinnar sem er að
sigra. Við getum hagnast á því að
halda fast í gamlar minjar í stað þess
að fleygja þeim, þetta virkar annars
staðar í heiminum og ég sé ekki neina
ástæðu til að það virki ekki hér,“ seg-
ir Georges S. Zouain.
kjon@mbl.is
Varðveita þarf heildarmyndina
Dr. Georges S. Zouain,
sérfræðingur í minja-
vernd, segir í viðtali við
Kristján Jónsson mik-
ilvægt að Reykvíkingar
haldi vandlega í þau
gömlu hús sem eftir eru í
miðborginni.
Morgunblaðið/Ómar
Hætta Georges S. Zouain, sérfræðingur á sviði minjaverndar, um Reykja-
vík: „En það sem skiptir mestu er að ef allt það gamla er fjarlægt vegna
þess að ætlunin er að hagnast á því mun borgin deyja á nokkrum árum.“