Morgunblaðið - 05.05.2008, Blaðsíða 20

20 MÁNUDAGUR 5. MAÍ 2008 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
AÐDRÁTTARAFL
FJÁRMÁLAFYRIRTÆKJA
Í viðtali við Morgunblaðið í gærsagði Árni Oddur Þórðarson,stjórnarformaður Marel, m.a.:
„Í fyrra fóru um tveir þriðju af öll-
um útskrifuðum rafmagnsverkfræð-
ingum til fjármálastofnana og þriðj-
ungur til framhaldsnáms erlendis en
menntun þeirra nýtist bezt hjá há-
tæknifyrirtækjum. Það er ekki við-
unandi – hjólin snerust alltof hratt.“
Þetta er alveg rétt hjá Árna Oddi.
Og á við um fleiri hópa en rafmagns-
verkfræðinga. Veruleikinn er sá að
fjármálafyrirtæki hafa á undanförn-
um árum „ryksugað“ upp allt fólk
eins og stjórnarformaður Marel
kemst að orði. Fjármálafyrirtækin
hafa talið sig geta borgað margföld
laun á við aðra. Stundum tvöföld laun,
sem bjóðast annars staðar, stundum
þreföld laun og í sumum tilvikum svo
margföld að erfitt er að festa hendur
á því.
Þessi yfirboð fjármálafyrirtækj-
anna hafa haft neikvæð áhrif á aðra
atvinnustarfsemi. Þeir sem starfa við
fjölmiðla vita t.d. að það hefur verið
erfitt að halda úti viðunandi umfjöll-
un um viðskiptalífið, m.a. vegna þess
að hafi fjármálafyrirtækin komið
auga á blaðamenn, sem þeir hafa talið
henta sér, hafa þeir umsvifalaust ver-
ið keyptir til fjármálafyrirtækjanna
með miklum yfirboðum.
Nú eru breyttir tímar, fjármálafyr-
irtækin eru að fækka fólki þótt það
fari ekki hátt og samkeppnin um fólk
og laun er á meiri jafnræðisgrund-
velli en áður. Þetta hefur að sumu
leyti verið svipað og á síldarárunum
eftir 1960 þegar enginn gat keppt við
síldarskipin í launum.
Það veldur margvíslegum vand-
kvæðum þegar svona misskipting
verður í launum og orðið hefur síð-
ustu árin og Árni Oddur Þórðarson
lýsir með skýrum hætti. Og það er
æskilegt að þetta endurtaki sig ekki.
Nú vona allir að fjármálafyrirtæk-
in komist klakklaust í gegnum þann
mikla vanda sem þau hafa staðið
frammi fyrir og bjartsýnin verður
m.a. meiri þegar hinn vitri fjármála-
jöfur Warren Buffett lýsir þeirri
skoðun að hið versta sé afstaðið á
Wall Street en bendir að vísu á að hið
versta sé ekki afstaðið hjá hinum al-
menna borgara, einu helzta fórnar-
lambi þess sem gerzt hefur.
Er einhver von til þess að fjármála-
geirinn gæti að sér ef betur árar á
nýjan leik? Geta aðrar atvinnugrein-
ar gert sér vonir um að veizluhöldin
hefjist ekki á nýjan leik af fullum
krafti?
Eða hefjast aftur stórflutningar á
viðskiptavinum bankanna til útlanda
til margvíslegrar skemmtunar?
Það væri æskilegt að bankarnir
tækju forystu um að gæta meira hófs
í framtíðinni, hvort sem um væri að
ræða yfirborganir á vinnumarkaði,
sem aðrir réðu ekki við eða hvað ann-
að sem væri.
NÝ GLERAUGU Á MIÐ-AUSTURLÖND
Utanríkisráðherrar ríkjanna semeiga fast sæti í öryggisráðinu og
Þýskalands hyggjast leggja fram til-
lögur við Írana til að fá þá til að hætta
við áform sín um að auðga úran. Þar
með er vonast til að binda megi enda á
umræður og áhyggjur af því að Íranar
séu að reyna að smíða kjarnorkuvopn.
Stjórnvöld í Íran fullyrða að kjarn-
orkuáætlun þeirra þjóni einungis
borgaralegum markmiðum, en þau
hafa haldið áfram að auðga úran þrátt
fyrir refsiaðgerðir af hálfu Samein-
uðu þjóðanna. Þetta var ákveðið á
fundi í London á föstudag. Þaðan hélt
Concoleezza Rice, utanríkisráðherra
Bandaríkjanna, til Mið-Austurlanda
og ræddi um helgina við ísraelska og
palestínska ráðamenn. Rice kvaðst
enn telja að gerlegt væri að knýja
fram friðarsamkomulag milli Ísraela
og Palestínumanna fyrir lok þessa
árs.
Full ástæða er til að horfa á viðræð-
urnar í London og viðræður Rice við
ísraelska og palestínska ráðamenn í
samhengi. Í Morgunblaðinu á sunnu-
dag dregur Joschka Fischer, fyrrver-
andi utanríkisráðherra Þýskalands,
upp mynd af hinni nýju stöðu í Mið-
Austurlöndum. Hann lýsir því rétti-
lega að völdin hafa færst til og þættir,
sem áður skiptu sköpum, hafa ekki
lengur áhrif. Sú skipan mála, sem
rekja mátti til evrópskra nýlendu-
herra, hefur nú látið undan. Hug-
myndafræði, sem átti rætur að rekja
til Evrópu, hefur vikið fyrir íslam.
Ríkisstjórnir og stjórnvöld eru ekki
lengur eina uppspretta valdsins eins
og sést á uppgangi hreyfinga á borð
við Hamas, Hezbollah og al-Qaeda.
Þeir sem komust til valda í krafti
blöndu af þjóðernishyggju og sósíal-
isma njóta ekki lengur trúverðug-
leika. Íraksstríðið hefur leyst úr læð-
ingi nýja krafta og styrkt stöðu Írana
svo mikið að ekki verður fram hjá
þeim gengið. Það er alls ekki víst að
Íranar muni líta við tillögunum, sem
ráðherrarnir settu saman í London.
Það er hins vegar ljóst hvers vegna
allt kapp er lagt á að Íranar nái ekki
að koma sér upp kjarnorkuvopnum (ef
það er þá ætlun þeirra). Ef það gerð-
ist yrði hrint af stað kapphlaupi í Mið-
Austurlöndum, sem ekki sæi fyrir
endann á.
George W. Bush Bandaríkjaforseti
vill komast í sögubækurnar fyrir að
hafa stillt til friðar fyrir botni Mið-
jarðarhafs líkt og ýmsir forverar
hans. Forsenda fyrir því að Bush nái
árangri er að hann geri sér grein fyrir
hinni nýju stöðu í Mið-Austurlöndum.
Það að neita að ræða við Hamas ber
því vitni að svo sé ekki. Ef stefnumót-
un er byggð á því sem var er útilokað
að árangur náist. Eins og Fischer seg-
ir felast tækifæri í breyttri stöðu í
Mið-Austurlöndum, en til að nýta þau
verða menn að skilja það sem er að
gerast, taka niður gömlu gleraugun
og setja upp þau nýju.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Fyrsta sólarhringinn íKvennaathvarfinu var égeiginlega lifandi dauð.Ég var öll dofin,“ segir
Kristín Þórðardóttir. Um miðjan
níunda áratuginn leitaði hún til
Kvennaathvarfsins eftir að þáver-
andi sambýlismaður hennar beitti
hana andlegu og líkamlegu of-
beldi.
Kristín var rúmlega tvítug og
átti tveggja ára gamalt barn með
sambýlismanni sínum þegar hún
ákvað að leita aðstoðar vegna of-
beldis. Hún hafði heyrt umræðu
um Kvennaathvarfið í fjölmiðlum.
„Þannig að ég var meðvituð um að
þetta væri til,“ segir hún, en á
þessum tíma bjó hún á Suðurnesj-
unum.
Hún segir það hafa tekið sig
tíma að átta sig á því að hún
byggi við ofbeldi. „Ég gerði mér
ekkert grein fyrir því að ég væri í
ofbeldissambúð. Ég skilgreindi of-
beldi sem beinbrot eða aðra lík-
amlega áverka. Mér fannst alltaf
að áverkarnir yrðu að vera sýni-
legir,“ segir hún. „Ég gerði lítið
úr mínum aðstæðum, ég var ekki
viss um að ég ætti erindi í
Kvennaathvarfið,“ segir Kristín,
en ofbeldi mannsins byrjaði sem
andlegt niðurbrot. „Til dæmis
setti hann út á útlit mitt og gaf í
skyn að það væri ekki í lagi. Ef
við vorum ekki sammála reyndi
hann mikið að sannfæra mig um
það að það væri mikið að hjá mér
og hvað mínar hugsanir væru
brenglaðar. Á tímabili trúði ég
þessu og því að þær skoðanir sem
hann hafði væru réttu skoð-
anirnar.“ Smám saman varð of-
beldi mannsins gagnvart Kristínu
einnig líkamlegt.
Hún leitaði til Kvennaathvarfs-
ins í júní, en mánuði áður hafði
hún fyrst hringt þangað og rætt
sín mál við starfskonur.
„Ég var í raun mánuð að átta
mig á því að hlutirnir voru ekki í
lagi og að ég ætti sama rétt og
aðrar konur á að koma þangað,“
segir Kristín.
Hún lýsir því þegar hún fór í
athvarfið. „Þetta var um nótt.
Sambýlismaður minn var sofn-
aður eftir að hafa beitt mig
hrottalegu ofbeldi. Ég læddist í
símann og hvíslaði hvort ég mætti
koma núna. Ég var með áhyggjur
af því að vekja starfsfólkið í at-
hvarfinu,“ segir hún.
Því næst hringdi hún í vinafólk
sitt sem kom og ók henni í at-
hvarfið. „Um leið og þau komu fór
ég inn í svefnherbergið og náði í
barnið mitt,“ segir Kristín.
Hún segir það hafa slegið sig að
það virtist ekki koma vinafólki
hennar á óvart að hún skyldi leita
til Kvennaathvarfsins. „Það virt-
ust allir vita af ofbeldinu nema
ég,“ segir hún. Hún telur miklu
skipta að vinirnir hafi verið til
staðar og aðstoðað hana þegar
hún ákvað að leita sér hjálpar.
Kristín kveðst ekki viss um að
hún hefði verið reiðubúin að
hlusta hefði fólk í kringum hana
reynt að leiða henni fyrir sjónir
að hún væri beitt ofbeldi í sam-
bandi sínu og ætti ekki að líða
það.
„Ég hafði, eins og margir,
mikla þörf fyrir að láta líta út fyr-
ir að allt væri í lagi hjá mér.
Skömmin var mikil. Ég skamm-
aðist mín fyrir það að láta koma
svona fram við mig,“ segir hún.
„Ég var líka að bíða eftir því að
þetta myndi lagast,“ segir Kristín.
Áður en hún fór í Kvenna-
athvarfið hafði hún starfað með
Al-anon í um eitt og hálft ár. „Á
sama tíma og ég byggði mig upp
og lagaði hluti hjá mér versnaði
hann, en hann átti við áfeng-
isvandamál að stríða. Hann varð
sýnilegri sem ofbeldismaður,“
segir hún.
Leit ekki einu sinni í spegil
Kristín dvaldist í Kvennaathvarf-
inu í tíu daga. „Mín sjálfsmynd
var það léleg þegar ég kom þang-
að að ég leit ekki einu sinni í
spegil. Virðing fyrir mínum eigin
líkama var svo lítil að ég vildi ekki
skoða hann. Ég kom í Kvenna-
athvarfið aðfaranótt sunnudags,
en á sunnudagskvöldið var mér
illt í hálsinum þegar ég var að
borða kvöldmatinn. Mér fannst ég
vera með skrýtna hálsbólgu. Þá
spurði starfskonan í athvarfinu
hvort hún mætti skoða mi
fannst það í lagi en ég var
dofin. Í ljós kom að ég var
og bólgin um mestallan lík
Ég tók ekki einu sinni eft
vegna þess að ég var hæt
horfa á sjálfa mig,“ segir
Ein af tilfinningunum s
upplifði var skömm. „Ég s
aðist mín fyrir að þurfa að
heiman. Ég skammaðist m
að þurfa að fara í athvarfi
hafði einu sinni haft þá sk
það ætti enginn að láta ko
fram við sig og berja sig.
verið í hópi þeirra sem hu
þeir muni aldrei láta neitt
koma fyrir sig. En þarna
komin hinum megin við b
Kristín segir að hinar v
urnar í athvarfinu hafi far
taugarnar á henni fyrst ef
hún kom þangað. „Þær vo
sama stað og ég og mér fa
ekki tilheyra þessum hópi
sjokkinu fannst mér að þa
gerðist hefði verið eitthva
andi,“ segir hún.
Hvött til að koma heim
hætta „þessari vitleysu
Hún segir að smám sama
bráð hafi henni. Hún fór á
hús og fékk áverkavottorð
„Var eiginle
Frjáls Eftir margra ára vinnu fannst Kristínu hún loks vera frjál
Kristín Þórðardóttir
var um árabil beitt
ofbeldi af hálfu manns
síns. Hún leitaði m.a.
aðstoðar hjá Kvenna-
athvarfinu. Kristín
telur að enn séu
fordómar í sam-
félaginu gagnvart
ofbeldi gegn konum.