Morgunblaðið - 16.05.2008, Blaðsíða 26

26 FÖSTUDAGUR 16. MAÍ 2008 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
TILVERAN
Halldóra Jónsdóttir er athafna-söm ung kona. Hún er 24 áragömul, er í námi og vinnur á
bókasafni auk þess að vera áhugaleik-
ari, tónlistarmaður og fleira. Og, jú,
hún er með Downs-heilkenni. Í Morg-
unblaðinu í gær birtist grein eftir
Halldóru. Tilefnið er skrif, sem hún
las í blaði þess efnis að útrýma ætti
öllum, sem eru með Downs-heilkenni.
„Ég er sjálf með Downs-heilkenni,
en fyrst og fremst er ég Halldóra,“
skrifar hún. „Ég geri ótal hluti sem
aðrir gera. Líf mitt er innihaldsríkt
og gott, því ég vel það að vera jákvæð
og sjá það góða við lífið og tilveruna.
Ég fer í vinnu, skóla og tómstundir.
Ég rækta vini og ættingja mína og
finnst gaman að fólki.“
Þetta er lýsing á góðu lífi. Grein
Halldóru vekur hins vegar spurn-
inguna um uppsprettu fordómanna.
Hvaðan koma viðhorf eins og þau að
líf fólks, sem til dæmis er með Downs-
heilkenni, sé minna virði en líf ann-
arra.
Læknavísindin eru nú orðin það
þróuð að í móðurkviði er með ómskoð-
un hægt að meta líkurnar á því hvort
barn fæðist með Downs-heilkenni,
þótt erfiðara er að sjá á hvaða stigi
það verði.
Hér er um mjög vandmeðfarið mál
að ræða. Ómskoðunin er mikilvæg
þjónusta og verðandi foreldrar eiga
rétt á að nýta hana til að kynna sér
hvað geti verið í vændum. Ákvörðun-
in um það hvernig eigi að bregðast við
greiningu er hins vegar alltaf foreldr-
anna og kemur engum öðrum við. Það
getur ekki verið – og má ekki vera –
markmið í sjálfu sér að koma í veg
fyrir að einstaklingur fæðist, til dæm-
is vegna Downs-heilkennis, og gildir
einu í hvaða búning það er búið.
Vesturlönd eiga sér ljóta sögu í
þessum málum. Í þeim efnum er hægt
að líta víðar en til þeirra hryllilegu
glæpa, sem framdir voru í Þýskalandi
á dögum nasista. Á Norðurlöndunum,
þar á meðal Íslandi, var fólk tekið úr
sambandi vegna þess að ekki var talið
æskilegt að það fjölgaði sér og það er
ekki svo langt síðan það átti sér stað.
Í Bandaríkjunum átti „arfbótastefna“
eða „mannakynbætur“ sér ófáa for-
svarsmenn á sínum tíma og í ein-
hverjum tilfellum var henni hrint í
framkvæmd. Er hljómgrunnur fyrir
slíkar hugmyndir á Íslandi á okkar
dögum?
Lífið er öllum dýrmætt. Eitt af
undrum tilverunnar er að fá að kynn-
ast mannlífinu í öllum fjölbreytileika
þess.
„Mín skoðun er sú að það er
skemmtilegra að ekki séu allir eins
því við getum lært svo mikið af fólki
sem er ekki alveg eins og maður sjálf-
ur. Mér finnst gaman að læra af öðr-
um og þið megið alveg læra af mér.
Ég vel það að njóta lífsins sem ég
fékk, og vera ánægð með það sem ég
hef, og gera það besta úr öllu,“ skrifar
Halldóra og spyr: „það er ekki slæmt
líf, eða hvað finnst þér? þetta var mín
skoðun.“ Við þessi orð er engu að
bæta.
FÆKKUN Í BÖNKUM
Um allan heim og þó ekki sízt áVesturlöndum eru bankar að
fækka starfsmönnum. Samdráttur í
efnahagslífi margra þjóða og vanda-
málin, sem upp hafa komið á alþjóð-
legum fjármálamörkuðum, hafi leitt
til þess að verkefnum hefur fækkað
og þá er ekki þörf fyrir jafnmarga
starfsmenn og áður. Í öðrum löndum
er fjallað mjög opið um þetta og stór-
ir bankar í nálægum löndum hafa til-
kynnt, að þeir muni fækka starfs-
mönnum um mörg þúsund á næstu
tveimur til þremur árum.
Í ljósi þessa kemur engum á óvart
þótt Glitnir hafi talið nauðsynlegt að
segja upp 88 starfsmönnum nú í apríl
og maí og hafi fækkað um 255 starfs-
menn frá áramótum ýmist með upp-
sögnum eða með því að ráða ekki í
stað þeirra, sem hafa hætt.
Fjármálafyrirtæki geta lent í erf-
iðleikum ekkert síður en fyrirtæki í
öðrum greinum og bregðast við þeim
með svipuðum hætti, sem m.a. er
fólgið í því að draga úr kostnaði. Í
flestum fyrirtækjum – en ekki öllum
– er það fækkun starfsfólks, sem veg-
ur eitthvað í niðurskurði kostnaðar.
Uppgangur í fjármálageiranum
hefur verið gífurlegur, hagnaður
mikill og útþenslan ör. Nú hefur kom-
ið bakslag í þessa grein viðskiptalífs-
ins og ekki ósennilegt að fleiri bankar
muni fækka fólki á þessu ári. Fyrir
nokkrum mánuðum birti Morgun-
blaðið frétt þess efnis, að gera mætti
ráð fyrir að íslenzk fjármálafyrirtæki
mundu fækka starfsmönnum um 650
manns á þessu ári. Fækkunin hjá
Glitni er vísbending um að þeir spá-
dómar muni standast, þegar komið
verður undir lok ársins.
Hér hafa menn bundið miklar vonir
við fjármálageirann síðustu árin og
talið, að með uppgangi hans væri ver-
ið að skjóta fleiri stoðum undir af-
komu þjóðarbúsins. Þær vonir eru
áreiðanlega á rökum reistar að hluta
til. En við upplifum nú, að fjármála-
fyrirtækin eins og öll önnur fyrirtæki
geta lent í öldudal í rekstri ekkert
síður en aðrir. Hið sama gerðist í
kringum síðustu aldamót, þegar of-
urtrú hafði skapazt á þekkingariðn-
aðinum, sem byggist á tölvum, hug-
búnaðargerð og margvíslegri nýrri
tækni. Í kjölfarið kom niðursveifla á
því sviði.
Þessi ofurtrú varð líka til í kringum
áliðnaðinn fyrir fjórum áratugum.
Snemma á áttunda áratugnum áttuð-
um við okkur á því, að það gátu komið
sveiflur í áliðnaði ekkert síður en í
sjávarútvegi.
Nú erum við að gera okkur grein
fyrir, að það geta komið sveiflur í
fjármálageirann ekkert síður en aðr-
ar atvinnugreinar.
Það er hollt fyrir okkur að þetta
skuli gerast. Þessi þróun eykur virð-
ingu fyrir hefðbundnum atvinnu-
greinum eins og sjávarútvegi, land-
búnaði og verksmiðjuiðnaði.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Létt var yfir málsaðilum íBaugsmálinu svonefndasíðdegis í gær þegartveggja daga málflutningi
fyrir Hæstarétti lauk. Þó að ekki
féllust menn í faðma var skipst á
þökkum fyrir liðnar samverustundir
í réttarsal og aðilar beggja vegna
borðs héldu vongóðir út í blíðviðrið.
Hæstaréttardómaranna Garðars
Gíslasonar, Gunnlaugs Claessen,
Hjördísar Hákonardóttur, Markús-
ar Sigurbjörnssonar og Páls Hreins-
sonar bíður hins vegar að liggja yfir
tugum þúsunda blaðsíðna af máls-
gögnum. Dóms í Baugsmálinu er að
vænta um miðjan næsta mánuð.
Verjendur sakborninga skiptu
með sér sex klukkustunda ræðu-
tíma, en að þeim tíma loknum var um
klukkustund tekin í andsvör. Gestur
Jónsson, verjandi Jóns Ásgeirs Jó-
hannessonar, hóf daginn á að lýsa
dómkröfum. Fór hann aðallega fram
á frávísun frá héraðsdómi en annars
sýknu í öllum ákæruliðum. Vísaði
hann í greinargerð sína þar sem frá-
vísun er rökstudd ítarlega en nefndi
sem dæmi að brotið hefði verið gegn
réttlátri málsmeðferð auk þess sem
dregist hefði hjá ákæruvaldinu að
skila inn áfrýjunarstefnu.
Sem dæmi um óréttláta málsmeð-
ferð benti Gestur Hæstarétti á að
um liðna helgi hefði Sigurður Tómas
Magnússon, settur saksóknari, af-
hent 2.000-3.000 blaðsíður sem hann
ætlaði að fara yfir fyrir Hæstarétti.
Sagði hann nær ómögulegt fyrir
skjólstæðing sinn að verjast þegar
svo væri farið. Það væri engin leið að
fara í gegnum allt það gagnamagn.
Málflutningsyfirlit hafi svo verið af-
hent skömmu fyrir málsmeðferðina
og það verið upp á 124 síður. „Þessi
framganga virðist ganga út á að ná
sakfellingu, hvað sem það kostar,“
sagði Gestur.
Erfitt að halda uppi vörnum
Gestur og Jakob R. Möller, verj-
andi Tryggva Jónssonar, höfðu sama
hátt á og fyrir Héraðsdómi Reykja-
víkur, þ.e. þeir skiptu með sér
ákæruliðum. Áður en Jakob tók til
við að fara yfir einstaka ákæruliði
gagnrýndi hann einnig Sigurð Tóm-
as fyrir málflutningsaðferð hans á
miðvikudag. Jakob sagði ræðu sak-
sóknara innihaldslausan hraðlestur
tilvísana, án þess að farið væri yfir
gögn málsins. Það sagði hann gera
það algjörlega ómögulegt að halda
uppi vörnum. Um viku þyrfti til að
leita uppi tilvísanir og greina gögnin.
Kallaði Jakob það brot á jafnræði
málsaðila fyrir dómi. „En það gerir
málflutning einnig auðveldari, ég get
þá flutt málið nánast án tillits til þess
sem ákæruvaldið sagði, því ég veit
það ekki.“
Bæði Gestur og Jakob komu þá
inn á greinargerð ákæruvaldsins
sem þeir sögðu að væri ekkert nema
skriflegur málflutningur.
Gestur benti einnig á að í áfrýj-
unarstefnu hefði ekki verið krafist
heimvísunar og sagði að um það
væru allir málsaðilar sammála. Það
væri andhverfa þess sem málsaðilar
vildu sjá, ef málið yrði ómerkt. Í and-
fjölskipaðs héraðsdóms um
væri nægilega skýr refsih
að refsa einstaklingum fyr
104. gr., en hún tekur a
hlutafélaga. Spurði hann m
hægt væri að hefja það y
vafa að heimildin væri skýr
sérfróðir dómendur hefðu k
þessari niðurstöðu. Og ef þ
komist að þessari niðurstö
þá eðlilegt að hinn almenn
ætti að komast að annar
stöðu, í því væri fyrirsjáan
nauðsynlegur væri í lögum.
Ef Hæstiréttur myndi h
finna það út að refsiheimi
skýr, benti Gestur á að í d
aðsdóms væri ekki tekin ne
til þess hvort Jón Ásgeir he
af sér. Við mat á sakarefni
að taka mið af huglægri afs
Ásgeirs til sakarefnisins. Þ
að kalla Jón Ásgeir fyrir d
skýrslutöku.
Milliliðalaus sönnunarfæ
Í kafla þrjú er fjallað u
meiriháttar bókhaldssvik
geirs og Tryggva. Um ák
fjallaði Jakob Möller sem i
því að ekki væri hægt að sn
í sekt, í þeim liðum sem við
Í þessu sambandi er
nefna kröfu verjendanna tv
milliliðalausa sönnunarfær
aði Gestur í svonefnd Botte
svörum hnykktu þeir báðir á þessari
skoðun. Gestur sagði málið hafa
valdið ógæfu í íslensku samfélagi
nægilega lengi og Jakob bætti um
betur. „Það væri eins og blaut tuska
framan í andlit almennings ef ekki
kæmi fram dómur.“
Refsiheimild ekki skýr?
Gestur fór nokkuð ítarlega yfir þá
niðurstöðu Héraðsdóms Reykjavík-
ur að það atferli sem lýst er í 2., 3., 6.
og 7. ákærulið væri brot á þeim
ákvæðum hlutafélagalaga sem til-
greind væru í ákærunni, s.s. 104.
grein. Í þeim liðum er um að ræða
ólögmætar lánveitingar til félaga
tengdra Baugi. Sagði hann það mikil
vonbrigði og reifaði rök sín fyrir því
að ekki væri um hefðbundin lán að
ræða, s.s. að ef lánsmótttakandi
hefði ekki frjálsar hendur um ráð-
stöfum fjármuna, gæti ekki verið um
eiginlegt lán að ræða. Í þessum til-
vikum hefði verið um að ræða við-
skiptalán til uppbyggingar.
Minntist Gestur á að Sigurður
Tómas hefði nefnt dómafordæmi frá
Danmörku sem rök fyrir máli sínu.
Gestur sagði aðeins hafa verið sak-
fellt, í þeim málum þar sem forstjóri
lánaði sjálfum sér fjármuni – og tap-
aði þeim. Því væri ekki fyrir að fara í
þessu máli og væri því um tvo ólíka
hluti að ræða.
Einnig fór hann yfir niðurstöðu
Verjendur Jóns Ásgeirs og Tryggva Jónssonar lögðu ha
Hæstiréttur ver
fella dóm í Baug
Í Hæstarétti Brynjar Níelsson, verjandi Jóns Geralds, Gestur Jón
Möller, verjandi Tryggva Jónssonar, voru vongóðir síðdegis þega
Hugsanlegt er að mál-
flutningur í Baugs-
málinu svonefnda sé
loks á enda runninn.
Hæstiréttur hefur nú
dómtekið 18 síðustu
ákæruliðina og beðið
er dóms. Andri Karl
var í Hæstarétti.
BRYNJAR Níelsson, verjandi Jóns Geralds Sullen-
bergers, fyrrverandi viðskiptafélaga Jóns Ásgeirs,
fékk um það bil hálftíma fyrir Hæstarétti. Sagðist
hann m.a. undrandi á að Jón Gerald fengi sama dóm í
Héraðsdómi Reykjavíkur og Jón Ásgeir – en þeir voru
sakfelldir í sama ákærulið. Jón Gerald hefði verið
sakfelldur fyrir að aðstoða Jón Ásgeir við brot sitt,
þannig að þetta kæmi ekki heim og saman. Jón Ger-
ald var sakfelldur fyrir að hafa útbúið tilhæfulausan
kreditreikning að beiðni Tryggva Jónssonar.
Því næst velti Brynjar upp þeirri spurningu hvenær
reikningur er í raun notaður. Benti hann á að reikn-
ingurinn hefði aldrei fundist í bókhaldi Baugs, né
hefði hann verið í bókhaldi Nordica. Raunar hefði
reikningurinn verið svo fjarstæðukenndur að Jón
Gerald hefði útbúið reikning – hefðbundinn – nokkr-
um dögum síðar með sama númerið. Honum hefði
aldrei komið til hugar að tilhæfulausi reikningurinn
yrði notaður.
Bryn
verið e
kredity
milljón
unni, n
ingur J
þá rétt
hefði n
senda h
Einn
fyrnt. T
hófst o
refsim
brotið
hann v
að ekk
undir þ
brotinu
Baug. Þ
Kreditreikningur
alds aldrei notaður