Morgunblaðið - 21.05.2008, Page 18

|miðvikudagur|21. 5. 2008| mbl.is
daglegtlíf
Mokka er barnið okkarsem aldrei verður full-orðið og það þarf stöð-uga umönnun. Þetta eru
orðnir margir kaffibollar, mikið upp-
vask og hlaup,“ segir Guðný Guðjóns-
dóttir, eigandi kaffihússins Mokka á
Skólavörðustíg, sem á fimmtíu ára af-
mæli núna á laugardaginn.
„Þetta var í upphafi fyrst og fremst
hugmynd Guðmundar Baldvinssonar,
mannsins míns heitins, sem hafði ver-
ið í mörg ár í söngnámi á Ítalíu. Þeg-
ar hann kom heim sá hann fljótt að
söngurinn dugði ekki sem lifibrauð
svo við opnuðum Mokka árið 1958.
Hann vildi bjóða upp á alvöru ítalskt
kaffi, þar sem hver einasti kaffibolli
er lagaður sérstaklega, eins og hann
sjálfur hafði kynnst og vanist á Ítalíu.
Fyrsta kaffivélin sem þjónaði hér var
að sjálfsögðu ítölsk og ég á hana enn,
þótt hún sé löngu komin úr notkun.
Kaffibollinn kostaði fimm krónur
þegar við byrjðum og fólki fannst það
svolítið skrýtið að borga svona mikið
fyrir lítinn bolla. Fólk þekkti þá bara
uppáhelling í könnum.“
Stefán Stórval
fékk lánaða mjólk
Guðný segir Guðmund hafa sungið
meðfram starfi sínu á Mokka en hann
hafði mikinn listrænan metnað og í
þessa hálfu öld sem Mokka hefur ver-
ið starfrækt hafa ótal listsýningar
verið settar upp þar. „Erró og Bragi
Ásgeirsson voru samtíða Guðmundi
úti á Ítalíu og þetta þríeyki hélt alltaf
saman. Fyrst sýningin í Mokka var
einmitt með þeim Braga, Barböru
Árnason og Bjarna Jónssyni. Fyrsta
sýning Baltasar á Íslandi var hjá okk-
ur og hann kynntist konunni sinni hér
á Mokka því hún vann hér.“
Aðrir listamenn, hvort sem það
voru myndlistarmenn, rithöfundar
eða leikarar, komu oft og fengu sér
kaffi og spjölluðu saman. „Dagur Sig-
urðarson var eins og grár köttur
hérna á sínum tíma og fór mikinn.
Sama er að segja um Stefán Stórval
frá Möðrudal sem fékk gjarnan lán-
aðan eins og einn mjólkurpott. Hing-
að hefur öll flóra mannlífsins komið.
Guðmundur var mikill bóhem og mik-
ið fyrir fólk. Hann var lifandi og
skemmtilegur, spjallaði við við-
skiptavinina og var mikill gestgjafi í
sér.“
Bjuggu á hæðinni fyrir ofan
Á Mokka hefur alltaf verið stefna
að leyfa staðnum að halda sínu upp-
haflega útliti og aðeins hefur verið
skipt um áklæði á bekkjunum og ann-
að nauðsynlegt viðhald. „Við vildum
halda þessu sem minnst breyttu og
ég held að það sé eitt af því sem hefur
orðið til þess að staðurinn hefur lifað í
þessa fimm áratugi.“
Mokka var eins og annað heimili
þeirra Guðnýjar og Guðmundar og
þar ólust börnin þeirra upp að hluta.
„Við fluttum á efri hæðina hér í hús-
inu sextán árum eftir að við opnuðum
kaffihúsið og þá hlupu krakkarnir á
milli. Það hafa verið settar svuntur á
alla fjölskyldumeðlimi þegar þeir
hafa haft aldur til og þeir látnir vinna
hér, hvort sem það var mamma mín
eða börnin mín og bráðum barna-
börnin. Þetta er því sannkallað fjöl-
skyldufyrirtæki. Fyrsta barnabarnið
fæddist á afmælisdegi Mokka og
hann var því oft kallaður Herra
Mokka eða Litli Mokka.“ Á Mokka
hefur ævinlega verið lögð áhersla á
að spila ekki tónlist, svo fólk geti tal-
að saman yfir sínu kaffi eða súkkulaði
og eins hefur aldrei verið vínveit-
ingaleyfi þar. „Það er nóg af öðrum
stöðum til að sinna fólki sem vill fá
sér í glas og núna lokum við klukkan
hálfsjö á hverju kvöldi, en áður var
opið lengur frameftir.“
Gestirnir á Mokka eru á öllum
aldri og af öllum stéttum. „Hingað
hafa menntaskólakrakkar ævinlega
sótt og mörg þeirra hafa líka unnið
hérna. Eins líta gömlu góðu fasta-
kúnnarnir reglulega inn og eftir að
gangstéttin var breikkuð höfum við
getað sett örfá borð og stóla út fyrir
svo gestir okkar geti notið góða veð-
ursins á sumrin. Guðmundur vildi
hafa borð úti strax í byrjun, rétt eins
og hann vandist á Ítalíu, en til þess
fékkst ekki leyfi hjá heilbrigðisyf-
irvöldum. Það var talið að ryk gæti
sest í kaffið sem væri ekki gott fyrir
heilsu fólks.“
Sumir voru sjokkeraðir
Þegar flett er í gegnum úr-
klippubók Guðnýjar sést að þær eru
nánast óteljandi listsýningarnar sem
settar hafa verið upp á Mokka og
sumar umdeildar. „Við leyfðum
breiðum hópi listamanna að sýna,
þekktum og óþekktum, og stundum
var fólk eitthvað sjokkerað, til dæmis
á Súmmurunum. Hér hafa líka verið
sýndar ljósmyndir, ljóð og elektrón-
ískar nótur, svo eitthvað sé nefnt, og
margir erlendir listamenn hafa líka
sýnt hjá okkur.“
Þegar gluggað er í fyrstu gestabók
Mokka frá 1958 má sjá þar mörg nöfn
listamanna sem eru gengnir til feðra
sinna. Má þar nefna Kjarval sem pár-
aði mynd í bókina, Tómas Guðmunds-
son, Þorvald Skúlason, Jökul Jak-
obsson og Júlíönu Sveins. Jón Leifs
þakkar fyrir sig með því að teikna
nótur og ítalski sendiherrann skrifar
að þarna hafi hann fengið besta kaffið
norðan Alpa.
Í tilefni af afmælinu á laugardag
verður sett upp sýning á Mokka þar
sem gefur að líta yfirlit af hinum
ýmsu verkum sem hafa verið sýnd
þar í gegnum tíðina. „Mörg þeirra
verka sem verða á afmælissýning-
unni eru í einkaeign en við fáum þau
að láni í tilefni af hálfrar aldar afmæli
Mokka.“
khk@mbl.is
Besta kaffi
norðan Alpa
Morgunblaðið/Kristinn Ingvarsson
Fastagestir Ketill Larsen fékk sér kaffi í vikunni en hann er einn af fastagestunum.
Morgunblaðið/Kristinn Ingvarsson
Húsráðandi Eigandinn Guðný á kunnuglegum stað innan við afgreiðslu-
borðið, ásamt Unu Gunnarsdóttur sem starfar hjá henni.
Morgunblaðið/Ólafur K. Magnússon
Opnunardagurinn Guðmundur og Guðný til í slaginn á Mokka við ítölsku
kaffivélina La Carimali á fyrsta deginum þann 24. maí 1958.
Kaffihúsið Mokka var
opnað fyrir fimmtíu
árum og þar hafa ótal
listsýningar verið
settar upp og allir
helstu bóhemar bæj-
arins sopið á bolla.
Kristín Heiða Krist-
insdóttir þáði kaffi
hjá Guðnýju Guðjóns-
dóttur sem er annar
stofnandi Mokka og
stendur enn í brúnni.
JAPANSKT fyrirtæki hefur sett á markað mælitæki
sem mælir aldur manna út frá hrukkum og svitahol-
um í andliti. Mælitækið á að nota við tóbakssjálfsala
til að koma í veg fyrir að einstaklingar undir 20 ára
aldri geti keypt sígarettur. Viðskiptavinir sjálfsal-
anna þurfa nefnilega að fá samþykki frá andlits-
mælitækinu áður en tóbakssalan er heimiluð.
Ástæðan fyrir tilkomu tækisins er ný lög sem taka
gildi í Japan í júlí, en samkvæmt þeim geta þeir
sætt ákæru sem selja einstaklingum undir lögaldri
tóbak.
Mælir Fujitaka-fyrirtækisins ber andlitseinkenni á
borð við beinabyggingu, hrukkur og slappleika húð-
arinnar saman við myndir rúmlega 100.000 ein-
staklinga sem eru í kerfi þess. Að sögn fyrirtækisins
kemst mælirinn að réttri niðurstöðu í níu af hverj-
um tíu tilfellum. Í þeim tíu prósentum tilfella sem
falla innan gráa svæðisins þarf viðkomandi að renna
persónuskilríkjum sínum inn í vélina til að fá aldur
sinn staðfestan.
Um 570.000 sígarettusjálfsalar eru í Japan og hef-
ur japanska fjármálaráðuneytið þegar gefið leyfi
fyrir útgáfu sérstakra skírteina sem tilgreina aldur,
sem og kerfi sem lesið getur aldur af ökuskírtein-
um. Ráðuneytið hefur hins vegar ekki enn samþykkt
andlitsmælinn vegna efasemda um nákvæmni hans.
Reuters
Smókar sig Skyldi þessi sleppa í gegnum andlitsmælingartækið?
Reykingamenn settir
í andlitsmælingartæki