Morgunblaðið - 01.08.2008, Blaðsíða 18

18 FÖSTUDAGUR 1. ÁGÚST 2008 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
Kiljuútgáfan er lífleg þessimisserin. Ekki eru baraspennusögur kynntar sem
sumarlesning, sem fólk kaupir fyrir
sig, heldur eru ýmsar gæðabækur
að eignast annað líf í mjúkum
spjöldum. Það er ekki lengra síðan
en í fyrra að sumar komu fyrst út
en aðrar hafa ekki verið fáanlegar
árum saman.
Í flóru sumarbókanna sakna ég
þess helst að góðum „ferðaljóða-
bókum“ sé haldið að fólki. Ljóða-
bækur eru nefnilega fyrirtaks
ferðafélagar. Með meitlaðri hugs-
un, oft knöppu formi og frumlegum
sjónarhornum á lífið, tilveruna og
umheiminn, geta þær opnað augu
ferðalangs enn betur fyrir þeim
heimum sem hann er á ferð um –
gætt skynjunina lífi eða örvað næmi
fyrir umhverfinu.
  
Á flakki mínu þetta sumarið hefég haft framúrskarandi
fylgdarmann, sem er ljóðskáldið og
myndlistarmaðurinn Sigurlaugur
Elíasson. Gaman hefði verið að hafa
Sauðkrækinginn sjálfan með í för,
en nokkrar ljóðabóka hans hafa
verið í bókaskjóðunni og oftar en
ekki teknar upp á kvöldin. Jaspís,
Lesarkir landsins, Skjólsteinn,
Harmónikuljóð frá Blýósen og
Græna skyggnishúfan – ferðaljóð.
Sigurlaugur er ekki eins vel
kynntur og hann ætti að vera:
framúrskarandi og persónulegt
skáld. Og bækur hans eru sannkall-
aðar ferðabækur, „ferðaljóð“ eins
og kemur fram í undirtitli Grænu
skyggnishúfunnar.
  
Í ljóðheimi Sigurlaugs er horft,upplifað og spjallað. Ljóðmæl-
andinn er iðulega á ferð um landið,
stundum á jeppa, á erindi í eyðifirði
og upp til fjalla eða er staddur í
mannfáum sveitum. Oft er agni
kastað fyrir silung og lesandinn og
ljóðmælandinn eru einir í náttúr-
unni, í ljóðinu Mið er tíminn ekki í
spreng.
Þar sem brúin
rammar inn
jökulgluggann
og stangartoppurinn
og bugur línunnar
fylgja bungum
heiðarinnar …
mið
sem
léttir mér
að fínstilla
hugsjána.
(Græna skyggnishúfan)
  
Ljóð Sigurlaugs halda áfram aðbæta myndum í hugarsafnið
að loknum góðum degi, þótt lesand-
inn sé kominn í hús og síðsumars-
húmið halli sér upp að gluggunum.
Ljóðheimurinn finnst manni vera
einstaklega sér-íslenskur en um
leið er hann vitaskuld tengdur ljóð-
heimum annarra næmra skálda
allra tíma; þeir eru margir góðu
ferðafélagarnir í ljóðheimum. Og
stundum kynna þeir okkur fyrir
forvitnilegu fólki:
Í brekkunni ofan við bensíndælurnar
mæti ég vindli
á öðrum enda hans er vinur minn skóla-
stjórinn
á stuttermaskyrtu búinn að bóna báða
bílana í dag
sumarið er til að bóna bíla
segir hann mér
sníki af honum vindil
vil fá að vita til hvers veturinn sé
(Jaspís, 1990)
  
Eins og lesendur þekkja, þá erstundum sem tíminn nemi
staðar, þegar maður les rétta ljóðið
á réttri stundu. Það er góð tilfinn-
ing. Oftast finnst manni þessi tími
þó æða allt of hratt. Tveir þriðju
hlutar sumarsins roknir hjá – en
enn eru þó nokkrar vikur til stefnu,
enn er sem betur fer ekki komið að
þeirri stundu, sumarlokum, þegar
heyrist:
haustniður
sumarið
samanhneppt
harmónika
(Harmónikuljóð frá Blýósen,
1995) efi@mbl.is
Sumarið samanhneppt harmónika
AF LISTUM
Einar Falur Ingólfsson
» Ljóð Sigurlaugshalda áfram að bæta
myndum í hugarsafnið
að loknum góðum degi,
þótt lesandinn sé kom-
inn í hús og síðsumars-
húmið halli sér upp að
gluggunum.
Morgunblaðið/Einar Falur
Sigurlaugur Myndskáld. Þetta ár var „… grárri yfirbreiðslunni / lyft af sviðsmyndinni / stingsöguð skörð í fjöll …“
Sýningin stendur til 15. ágúst. Opið virka daga frá kl. 12-17 (hring-
ið dyrabjöllu). Aðgangur ókeypis.
VERK Bjarna H. Þórarinssonar sjónháttarfræðings í út-
færslu Guðmundar Odds Magnússonar eru nú til sýnis í
nýju galleríi sem heitir Gallerí Syrpa í Hafnarfirði. Sam-
vinna þessara listamanna hefur nú staðið yfir um nokkurt
skeið og verkin sýnd m.a. í Kling og Bang og Listhúsi
Ófeigs. Í sýningarskrá kemur fram að Bjarni vinnur blý-
antsteikningar af vísirósunum og orðaleikjum þeirra á A4
pappír sem Guðmundur Oddur vinnur síðan í tölvu, litar
þær og mettar, stækkar upp og prentar. Stundum eru bak-
grunnar fengnir úr skissubók Ómars Stefánssonar og hver
mynd er prentuð í tíu tölusettum eintökum.
Myndirnar koma sérstaklega vel út í hinu bjarta rými
Gallerí Syrpu sem er þó svolítið óvenjulegt því um er að
ræða nýstandsett íbúðarhúsnæði á annarri hæð. Auðvelt er
að sjá fyrir sér hve vísirósaverkin fara vel inni á heimili eða
öðru íverurými, ekki bara vegna þess hve þau eru klæðileg
á vegg heldur vegna þess að verkin eru þess eðlis að þau
gefa rými fyrir íhugun og vaxa með tímanum. Þetta eru
myndir sem ég get ímyndað mér að hægt sé að spá í enda-
laust um leið og þær bjóða upp á margs konar gagnvirkni
ímyndunaraflsins, ekki ólíkt stjörnukortum eða galdrastöf-
um. Verk Bjarna H. Þórarinssonar eru ákaflega sérstæð í
íslenskri myndlistarflóru og þáttur Guðmundar Odds í gerð
þeirra gerir þau aðgengileg á margan hátt enda mikill fag-
maður í grafískri hönnun.
Yfirbragð sýningarinnar er svolítið gerilsneytt þar sem
verkin virðast jafnvel eins og vel heppnuð framleiðsluvara.
Slíkt þarf þó alls ekki að draga úr listrænu gildi verkanna
sem sækja einmitt styrk í að einn listamaður útfærir frum-
legan hugmyndaheim annars listamanns í miðil sem virkar.
Frumraun hins nýja gallerís lofar því góðu og skapar vænt-
ingar um áhugavert framhald sem yrði lyftistöng fyrir lista-
lífið, ekki síst í Hafnarfirði.
Þóra Þórisdóttir
Kokkur Kyrj-
an Kvæsir í
sparifötunum
Bjarni H. Þórarinsson og Guðmundur Oddur Magnússon – grafík
bbbmn
Gallerí Syrpa, Strandgötu 39, Hafnarfirði
MYNDLIST
TÓNLIST
Grettisgata 18
Kammertónleikarbbbmn
Verk eftir Þuríði Jónsdóttur, Mist Þorkels-
dóttur, Karólínu Eiríksdóttur, Ragnhildi
Gísladóttur og Maríu Huld Markan Sig-
fúsdóttur. Aukaverk eftir Þráin Hjálm-
arsson. Berglind María Tómasdóttir flaut-
ur, Grímur Helgason bassaklarínett,
Tinna Þorsteinsdóttir píanó/selesta,
Frank Aarnink slagverk og Hildur Ársæls-
dóttir fiðla/sög. Sunnudaginn 27. júlí kl.
16.
ÞRÖNGT máttu sáttir sitja á „ná-
lægustu“ tónleikum sem ég man
eftir í áraraðir, þ.e. heima í dag-
stofu flautuleikara og forsprakka
Njúton–hljómlistarhópsins á
sunnudag. Hópurinn fagnar 10 ára
starfi á þessu ári og voru tónleik-
arnir styrktir af Hlaðvarpanum –
menningarsjóði kvenna á Íslandi.
Öll verkin á dagskránni voru eftir
konur, þ.m.t. „tónlist úr [hlið-
ar]herbergi“ eftir Jórunni Viðar
og Ingibjörgu Þorbergs er Frank
Aarnink flutti meðan gestir komu
sér fyrir. Um hugmyndasmíði og
umgjörð tónleika sá Ingibjörg
Magnadóttir myndlistarmaður, er
jafnframt kynnti íbúðina til sölu –
hafi ekki verið um innsetningu að
ræða. Var það í fyrsta sinn sem ég
hef orðið vitni að falboði á nagl-
fastri steinsteypu við lifandi
hljómlistarflutning.
Sex verk voru á boðstólum skv.
fréttatilkynningu, og efndist það
með „aukalagi“ Þráins Hjálm-
arssonar í lokin þótt félli niður
verk eftir Malin Bång. Fyrst var
Pes [1993; 5’] eftir Þuríði Jóns-
dóttur fyrir flautu, klarínett og pí-
anó er bar grallaralegan Jóns-
messunætursvip af þéttsköruðu
misvökru fuglakvaki. Í Granit Ga-
mes [2003; 6’], píanóeinleiksverki
Mistar Þorkelsdóttur frá sælueyj-
unni Sardíníu, skiptust á ýmist
kletthvassar eða dreymandi rapsó-
dískar hugleiðingar á gríðarvíðum
styrkfleti.
Hið fjórþætta Stjörnumuldur
[13’] Karólínu Eiríksdóttur fyrir
ýmist C-, bassa- eða pikkólóflautu
og „undirbúið“ píanó með exótísk-
um málmspilsblæ hófst á ljós-
vökrum glernikkutónum er ég
mundi ekki eftir frá frumupp-
færslunni á Myrkum músíkdögum
s.l. febrúar. Engu að síður viðeig-
andi upphaf, enda fátt hugtengd-
ara eterískum samhljómi him-
inhvolfa en glernikka Franklins.
Arnold [2006; 5’] Ragnhildar
Gísladóttur fyrir hlýlega raulandi
bassaklarínett og rafhljóð hét í
höfuðið á heyrnarlausum dreng.
Hljóðrásin byggðist á rödd hans
ásamt mjúkum vatnshljóðum og
lágværum púlslausum rafbumbu-
slætti. Tónskáldið kvað hafa rann-
sakað tónskynjun heyrnarlausra í
námi sínu við LHÍ, og var verkið
einstaklega hugljúft áheyrnar.
Estremadura [7’] fyrir fl.,
bassakl., víbrafón, selestu og tand-
urhreina (!) stroksög eftir Maríu
Huld Markan Sigfúsdóttur, er
Njúton frumflutti tveim dögum
fyrr á Akureyri, var einfalt – t.d.
að mestu innan vébanda tónallar
hómófóníu – en afar kliðfagurt.
Það hélt og merkilegri athygli
þrátt fyrir æverandi dúnmýkt.
Það verður varla sagt um hæg-
ferðugt naumhyggjuverk Þráins
Hjálmarssonar, Fjórir (= 4/4?)
fyrir altfl., bassakl., selestu, fiðlu
og slagverk, er þandi þol hlust-
enda til hins ýtrasta á 15 mínútum
þar sem 5 hefðu komið við-
burðasnauðu efninu að fullu til
skila. Þrátt fyrir einbeittan gæða-
flutning Njútons hér sem endra-
nær.
Ríkarður Ö. Pálsson
Hljóð í heimi þagnar