Morgunblaðið - 13.08.2008, Page 21
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 13. ÁGÚST 2008 21
Ég vil ganga minn veg … Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, utanríkisráðherra og formaður Samfylkingar, og Geir H. Haarde, forsætisráðherra og formaður Sjálfstæðisflokksins, héldu sameiginlega
blaðamannafund um hjúkrunarheimili í gær. Eftir fundinn virtust öndverðar áttir liggja fyrir þessum tveimur helstu forráðamönnum hinnar íslensku þjóðar.
Kristinn
Blog.is
Emil H. Valgeirsson | 11. ágúst
Smárinn
Ég ætla nú aðeins að snúa
mér að gróðri jarðar og
taka fyrir þessa sérstöku
plöntu sem við þekkjum
öll og nefnist hvítsmári,
oftast kallaður bara
smári. Hver hefur ekki lagst niður á fjóra
fætur í þeirri von að finna fjögurra blaða
smára til að geta óskað sér einhverrar
dásemdar? Sjálfsagt hafa margir fundið
fjögurra blaða smára þótt svoleiðis sé
ekki algengt, jafnvel er hægt að finna
fimm blaða smára sem er enn sjaldgæf-
ara en ekki veit ég hvort eitthvað er á
honum að græða fyrir hjátrúarfulla. ...
Fjögurra blaða smáranum hefur hins
vegar lengi fylgt hjátrú, hugsanlega
vegna samsvörunar við hinn heilaga
kross svona fyrir utan það að vera sjald-
gæft fyrirbæri.
Meira: emilhannes.blog.is
Einar Sveinbjörnsson | 12. ágúst 2008
Sumarfannir í Esjunni
Ég rakst fyrir algera til-
viljun á frétt í Morg-
unblaðinu um fannir í Esj-
unni í sumarlok 1961 (5.
sept. ) Fréttin gengur út á
að það sumar hafi snjór
alveg náð að leysa úr Kerhólakambi svo
og í Gunnlaugsskarði. Sama hafi verið
upp á teningnum næstu tvö sumur á
undan, þ.e. 1959 og 1960. Fyrir þann
tíma var síðast ætlað að Esjan hafi orðið
alveg snjólaus 1941. ...
Meira: esv.blog.is
Gunnar Rögnvaldsson | 12. ágúst
Endurkoma
Sovétríkjanna
Rússland stendur núna í
stórræðum í bakgarði
okkar hér í Evrópusam-
bandinu. Þeir hafa sent
350 brynvarin herfar-
artæki, flugherinn og
stórskotalið ásamt 9000 fallhlíf-
arhermönnum inn í hið litla sjálfstæða
ríki Georgíu. Eftir að hafa deilt út gratís
rússneskum ríkisborgararétti til flestra
borgara í georgíska héraðinu Suður-
Ossetíu og innleitt rússneskar rúblur
sem mynt þeirra, ...
Meira: tilveran-i-esb.blog.is
UNDANFARNA daga hefur
allmikið verið rætt og ritað um
dóm Hæstaréttar Íslands frá 7.
ágúst sl. þar sem synjað var
kröfu lögreglu um framlengingu
á nálgunarbanni. Í málinu á í hlut
maður sem sætir opinberri rann-
sókn vegna ætlaðra brota gegn
fyrrverandi sambýliskonu sinni
um langan tíma. Er hann sak-
aður um að hafa þvingað hana til
kynferðismaka við aðra menn og
beitt hana líkamlegu ofbeldi með-
an á sambúð stóð en hún mun
hafa varað í um þrjú ár. Sambúðinni lauk í byrjun
janúar á þessu ári, en þá hafði konan kært mann-
inn. Hann sætti gæsluvarðhaldi í tvær vikur í jan-
úar vegna málsins. Síðan var hann úrskurðaður í
nálgunarbann gagnvart konunni í sex mánuði.
Fyrir Hæstarétti lá, í fyrrnefndu máli, krafa um
framlengingu á banninu í þrjá mánuði. Héraðs-
dómur synjaði um framlengingu og Hæstiréttur
staðfesti synjunina. Að dóminum stóðu tveir dóm-
arar, Jón Steinar Gunnlaugsson og Ólafur Börkur
Þorvaldsson. Einn dómari, Páll Hreinsson, skilaði
sératkvæði og vildi verða við kröfunni. Meirihluti
Hæstaréttar hefur af hendi sumra sætt þungu
ámæli fyrir dóm sinn og hefur jafnvel verið veist
að dómurunum tveimur og héraðsdómaranum af
þessu tilefni á afar ósmekklegan hátt. Að mínum
dómi byggir gagnrýnin á dómarana og dómsnið-
urstöðuna á grundvallarmisskilningi um efni
þeirrar lagareglu sem heimilar nálgunarbann og
á hlutverki og heimildum dómstóla.
Lagareglan sem um ræðir, 110. gr. a. í lögum
um meðferð opinberra mála nr. 19/1991 (oml.)
hljóðar svo: „Heimilt er leggja bann við því að
maður komi á tiltekinn stað eða svæði, veiti eft-
irför, heimsæki eða setji sig með öðru móti í sam-
band við annan mann ef rökstudd ástæða er til að
ætla að hann muni fremja afbrot eða raska á ann-
an hátt friði þess manns sem í hlut á.“ Samkvæmt
þessum texta er það skilyrði fyrir beitingu þessa
úrræðis að hætta sé talin á að maður muni (þ.e. á
næstunni eða í fyrirsjáanlegri framtíð) fremja
brot eða raska friði annars manns. Úrræðið er
ekki refsing fyrir ofbeldisbrot og óumdeilt er að
ekki dugir til beitingar þess að sá sem vernda
skal óttist manninn. Í athugasemdum með frum-
varpi til þeirra laga sem lögfestu ákvæðið er bein-
línis tekið fram að ekki dugi til beitingar þess að
sá sem leitar verndar hafi beyg af öðrum manni. Í
framkvæmd mun vera algengast að
nálgunarbanni sé beitt gagnvart karl-
mönnum sem ofsækja fyrrverandi
maka sína eftir að sambúð er slitið.
Krafa um nálgunarbann á hendur
þeim manni sem hér á í hlut kom fyrst
fram fljótlega eftir að gæsluvarðhaldi
hans lauk í janúar. Í úrskurði Héraðs-
dóms Reykjavíkur 29. janúar 2008 var
fallist á sex mánaða bann. Hæstiréttur
staðfesti þann úrskurð með dómi 7.
febrúar 2008 (mál nr. 58/2008). Sá dóm-
ari sem orðið hefur fyrir hvað mestum
ágjöfum vegna málsins nú, Jón Steinar
Gunnlaugsson, skilaði þá sératkvæði og
vildi synja beiðninni. Í sératkvæði hans
kom m.a. fram:
„Í nálgunarbanni felst skerðing á frelsi þess
manns sem banni sætir. Samkvæmt 110. gr. a.
laga nr. 19/1991 um meðferð opinberra mála verð-
ur þessu úrræði ekki beitt nema rökstudd ástæða
sé til að ætla að sá maður sem krafa beinist að
muni fremja afbrot eða raska á annan hátt friði
þess manns sem nálgunarbanni er ætlað að
vernda. Sönnunarbyrði um að þessu skilyrði sé
fullnægt hvílir á sóknaraðila.
Svo sem greinir í hinum kærða úrskurði var
varnaraðili leystur úr gæsluvarðhaldi 24. janúar
2008 en því hafði hann sætt frá 11. janúar 2008.
Tilefni gæsluvarðhaldsins hafði verið rannsókn á
meintum brotum gegn sambýliskonu hans meðan
á nær þriggja ára sambúð þeirra hafði staðið.
Varnaraðili hefur neitað þessum sakargiftum.
Eðli hinna ætluðu brota er með þeim hætti að
ekki er sjáanleg hætta á að varnaraðili haldi þeim
áfram eftir að sambúðinni er lokið. Engin gögn
liggja fyrir í málinu sem benda til þess að hann
hafi áreitt konuna eftir að hann losnaði úr gæslu-
varðhaldinu. Í greinargerð af hálfu varnaraðila
fyrir Hæstarétti er meðal annars tekið fram að
hann hyggist ekki hafa samband við hana að fyrra
bragði. Kæra á hendur honum um að hafa beitt
hana ofbeldi í tengslum við kynlífsathafnir meðan
á sambúð þeirra stóð og hann hefur synjað fyrir
getur ekki að mínum dómi talist nægilegur
grundvöllur til að skerða nú, eftir að sambúð er
lokið, frelsi hans á þann hátt sem krafist er og
fallist var á í hinum kærða úrskurði. Tel ég því að
fella beri úrskurðinn úr gildi.“
Af sératkvæðinu er ljóst að Jón Steinar hefur
ekki talið að ætlað ofbeldi, tengt ætluðum kynlífs-
þvingunum, hafi gefið tilefni til að ætla að mað-
urinn myndi ofsækja konuna eftir að bundinn
hafði verið endi á sambúðina. Hefur hann sýni-
lega talið ofbeldið tengjast hinni afbrigðilegu kyn-
lífshegðun og að ekki væri ástæða til að telja að
það myndi halda áfram eftir að henni var lokið.
Verður ekki betur séð en hann hafi viljað beita
lagareglunni um þetta á þann hátt sem hún sjálf
gerir ráð fyrir. Er þá haft í huga að lögin áskilja
að rökstudd ástæða sé til að ætla að ofbeldi verði
beitt (ekki nægir að því hafi verið beitt). Við með-
ferð málsins nú um framlengingu bannsins kom
fram að maðurinn hafði virt það að öðru leyti en
því að hann mun hafa sent konunni einu sinni
stuttan tölvupóst, sem snerti sambúðarslitin. Enn
voru því engin efni til að telja líkur á að hann
hygðist brjóta á henni eða ofsækja hana á neinn
hátt.
Þegar menn fjalla um þetta mál með þeim
hætti sem sumir hafa gert að undanförnu er eins
og þeir telji að í synjun nálgunarbanns felist ein-
hvers konar afstaða dómara til þeirra sakargifta
sem bornar eru á manninn og hann sætir nú
rannsókn á. Þetta er auðvitað hreinn misskiln-
ingur. Það er líka misskilningur að beita megi
nálgunarbanni til að hlífa ætluðum brotaþola við
manninum meðan á rannsókn eða saksókn á
hendur honum stendur, nema hann hafi sjálfur
gefið tilefni til að ætla að hann muni ofsækja
brotaþola á því tímabili. Ef menn vilja að slíkt sé
heimilt verður að breyta lagareglunni og víkka
skilyrðin fyrir því að beita megi þessu úrræði.
Dómstólar geta ekki gert breytingu á lögunum í
þessa veru.
Meginatriði þessa máls er að Hæstiréttur, en
þó einkum fyrrnefndir dómarar persónulega, hef-
ur sætt með öllu ómaklegum árásum fyrir dóm,
sem greinilega er byggður á réttri skýringu og
beitingu nefnds lagaákvæðis. Menn ættu fremur
að fagna því að dómarar landsins dæmi eftir lög-
unum eins og þeim ber skylda til og beina þá
kröfum sínum að löggjafanum ef menn telja að
þeim þurfi að breyta.
Eftir Heimi Örn Herbertsson »Meirihluti Hæstaréttar hefur
af hendi sumra sætt þungu
ámæli fyrir dóm sinn og hefur
jafnvel verið veist að dómurunum
tveimur og héraðsdómaranum af
þessu tilefni á afar ósmekklegan
hátt.
Heimir Örn
Herbertsson
Ómakleg gagnrýni
á Hæstarétt Íslands
Höfundur er hæstaréttarlögmaður.