Morgunblaðið - 17.08.2008, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17. ÁGÚST 2008 25
Morgunblaðið/Frikki
Þ
ótt myndun nýs meirihluta í
borgarstjórn Reykjavíkur
hafi verið eina leiðin í
þeirri stöðu, sem komin
var upp í borgarmálunum,
er ekki þar með sagt að
nýr meirihluti sé í góðri
stöðu. Staðan er þvert á
móti alveg afleit og verður
mikið verk að laga hana, sé
það hægt á annað borð.
Traust kjósenda í borginni á borgarstjórn-
inni er í algjöru lágmarki. Fólk hefur fengið sig
fullsatt af tíðum valdaskiptum í borginni, með
tilheyrandi hringlandahætti og lausung í
stjórnsýslu sveitarfélagsins. Starfsmenn borg-
arinnar eru búnir að fá yfir sig nóg af nýjum yf-
irmönnum á nokkurra mánaða fresti. Það
traust, sem fólk vill gjarnan geta borið til
stjórnmálamanna, er ekki fyrir hendi á milli
kjósenda og borgarstjórnar Reykjavíkur.
Þetta ástand er sérstaklega erfitt og alvar-
legt fyrir Sjálfstæðisflokkinn í borgarstjórn,
sem áratugum saman hafði meirihluta í borg-
arstjórninni og leit á Reykjavík sem sitt höfuð-
vígi. Nú mælist fylgi flokksins talsvert undir
30% í skoðanakönnunum. Ef Sjálfstæðisflokk-
urinn í Reykjavík á aftur að geta borið sitt
barr, verður hann að vinna sig út úr þessari
ömurlegu stöðu.
Hreinn meirihluti og sterkur leiðtogi
Hættan er sú að uppnámið í borgarmálum geti
orðið viðvarandi ástand. Reynslan til þessa
sýnir að eigi stöðugleiki og vinnufriður að ríkja
í borgarstjórn Reykjavíkur þarf að uppfylla tvö
skilyrði. Annars vegar þarf meirihluti eins
flokks eða framboðs að vera fyrir hendi. Hins
vegar þarf sterkur leiðtogi að vera við stjórn-
völinn. Reykjavíkurborg var farsællega stjórn-
að í tíð margra borgarstjóra Sjálfstæðisflokks-
ins, síðast Davíðs Oddssonar um níu ára skeið.
Eftir að Davíð hvarf af vettvangi árið 1991 og
ekki náðist samstaða um eftirmann í borgar-
stjórnarflokknum fór að halla undan fæti.
Hanna Birna Kristjánsdóttir er sjötti oddvitinn
sem stýrir borgarstjórnarflokki sjálfstæð-
ismanna síðan.
Stöðugleiki og skilvirk stjórn ríkti sömuleiðis
í borgarstjóratíð Ingibjargar Sólrúnar Gísla-
dóttur eftir að Reykjavíkurlistinn náði völdum
1994. Borgarstjórnarmeirihluti vinstri manna,
sem var við völd 1978-1982, hafði verið sjálfum
sér sundurþykkur og kenningin um glundroða
undir stjórn vinstri manna reyndist sjálfstæð-
ismönnum vel í næstu þrennum borgarstjórn-
arkosningum. Á tímabili mátti ætla að Reykja-
víkurlistanum tækist að afsanna glundroða-
kenninguna, en eftir brotthvarf Ingibjargar
Sólrúnar af borgarstjórastóli fór þar allt í bál
og brand og R-listinn leystist upp í frumeindir
sínar.
Getur Samfylkingin náð meirihluta?
Mun aftur verða til hreinn meirihluti í borgar-
stjórn undir sterkri forystu? Ætla má að mikið
fylgi Samfylkingarinnar í skoðanakönnunum
að undanförnu, sem gæti í kosningum dugað til
að mynda hreinan meirihluta, sé til marks um
þrá kjósenda eftir stöðugleika og styrkri
stjórn. Hana hefur fólk ekki fundið hjá Sjálf-
stæðisflokknum undanfarin misseri. Við þær
aðstæður er ekki óeðlilegt að fólk voni að næst-
stærsti flokkurinn geti komið á stöðugleika í
borginni á ný. Með því að komast í ríkisstjórn
með Sjálfstæðisflokknum hefur Samfylkingin
raunar fengið þann draum uppfylltan að vera
tekin alvarlega sem stjórntækur flokkur.
Hitt er svo annað mál að Samfylkinguna
skortir þann sterka leiðtoga, sem getur leitt
meirihluta í borgarstjórn. Stjórnartíð 100 daga
meirihlutastjórnar Tjarnarkvartettsins svo-
kallaða benti ekki til að Dagur B. Eggertsson
væri sá leiðtogi. Tjarnarkvartettssamstarfinu
lyktaði með því að einn borgarfulltrúinn klauf
sig út úr því og myndaði meirihluta með Sjálf-
stæðisflokknum. Degi hefur heldur ekki tekizt
betur til að stýra starfi minnihlutans í borg-
arstjórn undanfarna 200 daga en svo, að einn af
liðsmönnunum í því sem sumir héldu að gæti
orðið nýr Reykjavíkurlisti, stökk til og hóf sam-
starf við Sjálfstæðisflokkinn!
Samfylkingin getur haldið áfram að fá
óánægjufylgi á næstunni með því að Dagur
haldi sig áfram til hlés og segi fátt, eins og hann
hefur gert að undanförnu. Hitt er annað mál
hvað gerist þegar nær dregur kosningum.
Ein ástæða þess að hinn nýi borgarstjórnar-
meirihluti er orðinn til, er að Samfylkingin hef-
ur strax fyllzt ótímabæru sjálfstrausti vegna
góðs gengis í skoðanakönnunum og telur sig
ekki þurfa á öðrum að halda til að mynda meiri-
hluta í borgarstjórn. Óskar Bergsson, borgar-
fulltrúi Framsóknarflokksins, upplýsir í Morg-
unblaðinu í dag, laugardag, að Samfylkingin
hafi í byrjun ársins hafnað hugmyndum um að
endurvekja Reykjavíkurlistann. Óskar tók
virkan þátt í starfi R-listans á sínum tíma, en
telur sig ekki lengur finna þá samstöðu og sam-
starfsvilja, sem þá var fyrir hendi. Ef
Samfylkingarmenn í borginni verða áfram
jafnbrattir og bjartsýnir á að þeir geti náð
völdum í borginni upp á eigin spýtur, geta þeir
eyðilagt möguleikann á að endurnýja einhvers
konar R-listasamstarf.
Í aðstöðu til að láta verkin tala
Þótt bæði Framsóknarflokkurinn og Sjálfstæð-
isflokkurinn mæti þessa stundina andúð kjós-
enda hafa báðir flokkar styrkt stöðu sína að því
leyti að nýir leiðtogar þeirra í borgarstjórn
hafa komizt í aðstöðu til að láta verkin tala. Þá
aðstöðu hafði Hanna Birna Kristjánsdóttir
ekki á meðan Ólafur F. Magnússon var borg-
arstjóri og lék sífelldan einleik. Engum datt
lengur í hug að borgarstjórinn og aðrir í fráfar-
andi meirihluta væru í sama liði. Það var því
rétt ákvörðun hjá sjálfstæðismönnum út frá
hagsmunum borgarbúa að slíta því samstarfi
og leita traustari bandamanna. Þótt kjósendur
hafi ógeð á enn einum meirihlutaskiptunum, er
líklegt að þeir hefðu fengið enn meira ógeð á
áframhaldandi meirihlutasamstarfi, með þeim
uppákomum sem því hefðu fylgt.
Hanna Birna á eftir að sýna hvort hún er sá
sterki leiðtogi, sem Sjálfstæðisflokkurinn í
borgarstjórn þarfnast. Sumt bendir til að svo
sé. Hún er vinsæl meðal flokksmanna sinna
og fékk flest atkvæði allra í prófkjöri fyrir síð-
ustu borgarstjórnarkosningar. Það á hins
vegar eftir að koma á daginn hvort hún getur
náð út fyrir raðir flokksins og náð aftur því
lausafylgi, sem hefur hrunið af sjálfstæð-
ismönnum að undanförnu ef marka má skoð-
anakannanir.
Eftir að Hanna Birna tók við forystu borg-
arstjórnarflokksins hefur minna borið á að
borgarfulltrúarnir séu blaðrandi út og suður í
fjölmiðlum, viðrandi mismunandi skoðanir.
Hanna Birna er sömuleiðis jarðbundinn stjórn-
málamaður, sem talar um það sem stendur
hjarta kjósenda næst; þjónustu borgarinnar,
skólamál, velferðarmál og skipulagsmál. Hún á
meiri möguleika á að ná til kjósenda og endur-
vinna traust þeirra á tveggja ára tímabili sem
borgarstjóri en ef hún hefði þurft að bíða leng-
ur eftir því embætti.
F-listinn búinn að vera
Margir hafa orðið til að spá því að Sjálfstæðis-
flokkurinn nái aldrei aftur hreinum meirihluta í
borgarstjórn Reykjavíkur. Og víst lítur ekki
vel út með það þessa dagana. Þó má ekki
gleyma einu, sem nú hefur breytzt. F-listi Ólafs
F. Magnússonar er í raun úr sögunni sem afl,
sem skiptir einhverju máli í borgarpólitíkinni.
Undanfarnar tvennar borgarstjórnarkosn-
ingar hefur það að sjálfsögðu haft áhrif á fylgi
Sjálfstæðisflokksins að fyrrverandi borgar-
fulltrúi hans hefur boðið sig fram til borgar-
stjórnar undir nýjum merkjum. Traust al-
mennings á störfum borgarstjórans undanfarið
er með þeim hætti að afar ólíklegt verður að
teljast að hann eigi sér viðreisnar von í pólitík.
Jafnvel þótt Margrét Sverrisdóttir tæki við
forystuhlutverki í F-listanum af Ólafi og byði
aftur fram til borgarstjórnar í nafni listans,
væri slíkt framboð líklegra til að taka fylgi af
vinstri flokkunum en Sjálfstæðisflokknum, ein-
faldlega vegna þess að Margrét er mun lengra
til vinstri í skoðunum sínum en Ólafur. Og svo
er samkomulagið milli Margrétar og þeirra,
sem nota listabókstafinn F á landsvísu, reynd-
ar með þeim hætti að enn ósennilegra verður
að nokkur F-listi verði boðinn fram við næstu
kosningar.
Þetta breytir vígstöðunni í borgarpólitíkinni
nokkuð.
Framsóknarmenn verða sýnilegir
Framsóknarflokkurinn á ekki síður en Sjálf-
stæðisflokkurinn mikið undir því að nýja meiri-
hlutasamstarfið gangi vel. Framsóknarmenn
hafa áhyggjur af því að flokkurinn sé hvergi í
valdastöðum til að geta látið verkin tala. Hann
sé ekki aðeins orðinn áhrifalaus eftir að ríkis-
stjórnarsamstarfi við Sjálfstæðisflokkinn lauk,
heldur líka ósýnilegur. Þetta er ástæða þess að
Guðni Ágústsson, formaður Framsókn-
arflokksins, hefur verið jafnáhugasamur og
raun ber vitni um að Framsóknarflokkurinn
gangi til samstarfs við Sjálfstæðisflokkinn í
borgarstjórn á ný. Inn í þetta spilar líka að
Framsóknarmönnum hefur ekki liðið vel í sam-
starfi Tjarnarkvartettsins.
Margir kjósendur í Reykjavík segja þessa
dagana að þeir hefðu viljað fá að kjósa upp á
nýtt til borgarstjórnar, í stað þess að horfa upp
á fjórða meirihlutann verða til í borginni. Það
hefur margoft komið fram að sveitarstjórn-
arlög heimila ekki slíkar aukakosningar. Nú
koma fram raddir um að breyta eigi lögunum
og þær eru vel skiljanlegar, í ljósi þess hvað
margir Reykvíkingar eru búnir að fá mikla
andstyggð á ástandinu, sem ríkt hefur í borg-
arstjórninni. Hins vegar verður auðvitað ekki
hlaupið til nú og lögum breytt. Og það er raun-
ar vafamál að það væri skynsamleg breyting.
Bæði lögfræðingar og sveitarstjórnarmenn
hafa bent á að það gæti skapað enn meiri
glundroða, ef kjörnir fulltrúar gætu heimtað
nýja kosningu í hvert sinn sem vandræði kæmu
upp í meirihlutasamstarfi. Uppákomur eins og
þær, sem verið hafa á núverandi kjörtímabili í
Reykjavík, heyra sem betur fer til undantekn-
inga.
Þótt flestum þyki núverandi staða í Reykja-
víkurborg ömurleg, er ekki um annað að ræða
en að vonast til þess að nýjum borgarstjórnar-
meirihluta takist að vinna sig út úr henni og
skapa sér traust á nýjan leik. Núverandi sam-
starf er skárri kostur en framhald á samstarfi
Sjálfstæðisflokksins og Ólafs F. Magnússonar.
Og ekki má gleyma því að samstarf
Sjálfstæðisflokksins og Framsóknarflokksins
gekk bærilega áður en REI-klúðrið kom til.
Nýir forystumenn eru komnir til valda. Kjós-
endur verða að vona að það sé rétt, sem þeir
halda fram, að þeir hafi lært sína lexíu. Gangi
það ekki eftir, verða kjósendur að kenna þeim
þá lexíu í kosningunum eftir tæp tvö ár.
Unnið úr afleitri stöðu í borginni
Reykjavíkurbréf
160808
26,7%
fylgi Sjálfstæðisflokksins
í borgarstjórn.
2,1%
fylgi Framsóknar-
flokksins í borgarstjórn
Heimild: Könnun Capacent
fyrir Stöð 2 hinn 7. ágúst.