Morgunblaðið - 24.08.2008, Blaðsíða 17

Mikið notað bragð í herbúðum The
Daily Show er að raða saman mynd-
brotum þar sem stjórnmálamenn
tala í mótsögn við sjálfa sig. Ekki
bara til að fá fólk til að hlæja, heldur
til að benda á ósamkvæmni og yf-
irbreiðslur stjórnmálamannanna.
Aðrir og alvarlegri fjölmiðlar hafa
síðan tekið þetta upp eftir honum.
Það er raunar ekki Stewart sem á
allan heiðurinn af þessari aðferð,
heldur er það Adam Chodikoff, einn
af hinum fjölmenna hópi sem þræðir
fréttir í leit að efni í þáttinn, leitar
uppi myndskeið og skrifar einræður
og brandara fyrir Stewart. Chodi-
koff er sagður ákaflega naskur við
að rifja upp gömul ummæli sem allir
voru búnir að gleyma en ganga í
berhögg við núverandi stefnu og
orðræðu stjórnmálamanns.
Þetta aðhald er ómetanlegt fyrir
almenning, sem oft er talað um að
horfi á fréttir, hneykslist stundar-
korn og gleymi svo – og láti þannig
vaða yfir sig aftur og aftur. Ef hann
hefur minnugan málsvara getur
hann frekar staðið upp á afturlapp-
irnar og ekki látið bulla sig í kaf.
Ekki pólitískur, heldur á móti
ráðandi öflum
Stewart hefur stundum verið sak-
aður um vinstri slagsíðu og fullyrt
hefur verið að hann sé vinsælli með-
al þeirra sem styðja demókrata. Það
hefur verið haft eftir honum að
hann hlakki óumræðilega til þegar
kjörtímabili George Bush lýkur.
Hann er líka oftast skotspónninn
hjá Stewart, en Stewart hefur
hvorki tekið opinbera afstöðu með
demókrötum né repúblikönum.
Hann segist hreinlega vera á móti
hinum ráðandi öflum og því eðlilegt
að hann gagnrýni sitjandi forseta.
Það viðurkennist líka að það er
skiljanlegt fyrir hvaða grínista sem
er að geta ekki stillt sig um að skop-
ast að sífelldum klaufalegum mis-
mælum forsetans.
Efnistök þáttarins beinast í meira
mæli að ríkisstjórninni en almennt í
„venjulegum“ fjölmiðlum. Þrjú al-
gengustu umfjöllunarefnin eru ut-
anríkismál Bandaríkjanna, kosn-
ingar og stjórnmál og ríkisstjórnin.
Nú þegar kosningabaráttan fer
brátt að ná hámarki sínu eru innslög
undir yfirskriftinni Indecision 2008
tíð. Stewart hefur oft spjallað við
John McCain í þættinum að und-
anförnu, og McCain hefur reyndar
komið oftast allra gesta í myndverið
síðasta árið, enda eru þeir að sögn
gamlir vinir. Það þýðir þó ekki að
Stewart taki á McCain með silki-
hönskum.
Barack Obama er líka tíður gest-
ur í þættinum og margir brandarar
hafa verið sagðir á hans kostnað.
Sjálfstæða hreyfingin Project for
Excellence in Journalism, sem
stendur fyrir mati á frammistöðu
fjölmiðla, gerði úttekt á The Daily
Show og komst að því að á árinu
2007 voru álíka margir viðmælendur
Stewarts demókratar og repúblik-
anar. Erfiðara er þó að fullyrða um
hvort Stewart hafi dregið taum
demókrata með því að spyrja þá
„auðveldari“ spurninga, hvort sem
það hafi verið viljandi eða óviljandi.
Er nóg að skoða bara
skopmyndirnar?
Vissulega er réttmætt að velta því
fyrir sér hvort Jon Stewart taki
pólitíska afstöðu í þáttum sínum, ef
litið er til þess hve margir treysta
fréttaskýringum hans. Bill Moyers,
fréttamaður á sjónvarpsstöðinni
PBS, sagði í viðtali sem hann tók við
Stewart að unga fólkið sem hann
ynni með teldi fréttamennsku Stew-
arts betri en það sem tíðkaðist í al-
varlegum umræðuþáttum.
Það viðhorf þekkist líka meðal
ungs fólks að það telji sig ekki þurfa
að fylgjast með fréttum, heldur
horfði bara á The Daily Show og sæi
hvað Stewart hefði að segja um
heimsmálin. En það þýðir auðvitað
að sá hluti fréttanna sem engan
spaugilegan flöt má finna á fer
framhjá þeim, og að stjórn-
málamenn sem koma betur fyrir sig
orði hafa yfirburði þegar kemur að
því að vinna hylli þeirra.
Sjálfur neitaði Stewart því alfarið
í viðtalinu við Moyers að það sem
hann gerði flokkaðist undir frétta-
mennsku og hefur oft sagt að hann
vilji alls ekki vera fréttamaður.
Þættir hans gegni frekar sama hlut-
verki og skopteikningar í dag-
blöðum.
Stewart neitar því jafnframt að
vera talsmaður málefnanna sem
hann snertir á í þáttunum. Hann
segir marga mistúlka hlutverk sitt,
en í raun vilji hópurinn bakvið þátt-
inn bara segja brandara um fárán-
leikann sem viðgengst í ríkisstjórn-
inni og heiminum.
Hann vísar því á bug að hann hafi
þróast úr uppistandara í „alvöru“
samfélagsgagnrýnanda og kveðst
ekki vera að reyna að vera lítillátur
þegar hann segist alls ekki vera
neinn samfélagsgagnrýnandi.
Ekki bæði sleppt og haldið
Sumir eru ósáttir við þessar yf-
irlýsingar Stewarts og segja ósann-
gjarnt að hann geti bæði sleppt og
haldið: gagnrýnt fjölmiðla og hvað
sem honum sýnist, en firri sig síðan
ábyrgð með því að segjast bara hafa
verið að grínast. Stewart hefur það
líka með sér að mun auðveldara sé
að fá kynslóðina sem aðeins getur
einbeitt sér í fimm mínútur til að
halda athyglinni þegar staðreynd-
irnar eru klæddar í grínbúning.
Sem grínista leyfist honum líka
ákveðin ósvífni. Hann getur kastað
hlutunum fram í hálfkæringi, en
hann notar ósvífnina hins vegar sem
tæki til að krefja viðmælendur
svara og fellur sjaldan í þá gryfju að
beita henni til að ganga fram af við-
mælendum sínum. Þetta skilur hann
frá öðrum grínistum sem taka á
málefnum líðandi stundar, eins og
til dæmis hinum breska Sacha Bar-
on Cohen sem margir þekkja í gervi
Ali G, Borats og Brunos.
Cohen hefur raunar verið gestur í
þætti Stewart og lýsti þætti sínum
þannig að hann spyrði gáfað fólk
heimskulegra spurninga. „Fyndið,
það er einmitt það sem ég geri líka,“
svaraði Stewart.
Eini sambærilegi þátturinn í ís-
lensku sjónvarpi, Spaugstofan, virð-
ist þá ekki ýkja beittur í samanburði
við The Daily Show. Það helgast
kannski af smæð íslensks sam-
félags, en Jon Stewart og félagar
hlífa engum þegar kemur að því að
taka stjórnmálamenn í gegn. Það er
hins vegar spurning hvort þáttur á
borð við Spaugstofuna uppfylli hlut-
verk sitt sem spéspegill þjóðfélags-
ins þegar engum þykir óþægilegt að
vera í Spaugstofunni, heldur frekar
upphefð og til marks um að hann
teljist maður með mönnum.
Áhorfendur The Daily Show virð-
ast líka kunna að meta hvernig
Stewart tekur á viðkvæmum mál-
efnum. Þó hann segist leika óþrosk-
aðri útgáfu af sjálfum sér í þátt-
unum og tali almennt ekki um það
sem ekki er fyndið, afklæðist hann
trúðsbúningnum þegar mikið liggur
við. Í þáttunum eftir árásirnar á tví-
buraturnana 11. september 2001 og
skotárásirnar í Virginia Tech í apríl
á síðasta ári byrjaði hann grát-
klökkur á að lýsa yfir harmi sínum
vegna atburðanna. Síðan sagðist
hann ætla að halda sínu striki og
reyna að kæta þjóðina þegar hún
þyrfti mest á því að halda.
Raunveruleg opinber umræða
á ekki að vera leikhús
Stewart var sjálfur spurður út í
niðurstöður könnunarinnar sem gaf
það til kynna hve margir treystu
honum sem fréttamanni, í viðtali við
blað sem gefið er út í Connecticut í
Bandaríkjunum, The Hartford
Advocate. Hann kvað sjónvarps-
fréttir annaðhvort geta upplýst fólk
eða verið með hávaða. Fæstir skynji
muninn þar á milli, en í The Daily
Show væri reynt að vera ekki bara
með hávaða. Hann sagði að þeir sem
ynnu að þættinum væru mun sam-
kvæmari sínu sjónarhorni en í flest-
um öðrum fréttaþáttum, því að
raunveruleg opinber umræða ætti
nefnilega ekki að vera leikhús.
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 24. ÁGÚST 2008 17
Phillippe Starck er með mörg
járn í eldinum á sviði vistvænnar
hönnunar:
Hann hyggst hanna rafmagnsbíl,
samkeppnisfæran við t.d. Nissan
og Mercedes,
orkuvænt hús þar sem glerveggir
gera kleift að stýra birtunni með
því að ýta á einn takka,,
sólarsellur á gluggarúður.
vespur sem ganga fyrir lífrænu
eldsneyti,
hraðbát, sem gengur fyrir sólar-
og vetnisorku.
Starck vinnur að sjónvarpsþátt-
um um hönnun fyrir BBC, sem
sýndir verða 2009 og ganga út á
að velja næsta besta hönnuð
Bretlands.
Vindmylla Mörgum
þykir vindmyllan vist-
væna mest líkjast
eggjaþeytara.
mögulegri atburðarás: „Karlinn á
heimilinu kemur auga á vindmyll-
una á leiðinni í stórmarkaðinn,
hann hugsar með sér að þetta sé
virkilega „sexí“ hlutur og alls ekki
dýrari en einhver gagnlaus græja.
Hann fer með vindmylluna upp á
þak heima hjá sér og korteri síð-
ar horfir hann á hana framleiða
orku. Vá!“
Efasemdir
Samfara hækkandi verði á
gasi og rafmagni í Bretlandi er
„gerðu-það-sjálf-kynslóðin“ vax-
andi markaðshópur. Vindmylla
Starcks, sem einnig er sögð
þeim eiginleikum gædd að
minnka útblástur kolefna, er tal-
in falla henni vel í geð sem og
öllum þeim sem annt er um um-
hverfið.
Eftir tíðindin af vistfræðiá-
huga Starcks hafa illar tungur
og vantrúaðir bent á að hin víð-
fræga sítrónupressa hans kosti
hundrað sinnum meira en venju-
leg sítrónupressa í stórmarkaði
og virðist þar að auki til þess eins
fallin að skvetta safanum út um
allt.
Jo Bradley hjá Kolefnastofn-
uninni sér einn meinbug helstan á
vindmyllu Starcks, sem hann
kveðst þó gjarnan vilja hafa á
heimili sínu. Nefnilega þann að kol-
efnaútblásturinn við smíði vind-
myllunnar kunni að vera meiri en
sem nemur því magni sem hún
vinnur gegn þegar á þakið er kom-
in.
MasterCard
Mundu
ferðaávísunina!
í janúar og febrúar
Kanarí
Heimsferðir bjóða ótrúleg sértilboð á ferðum til Kanarí í janúar
og febrúar. Nú er rétti tíminn til að tryggja sér vetrarfrí í sólinni
á hreint frábærum kjörum. Mjög takmarkaður fjöldi flugsæta
og gistingar í boði á hverri dagsetningu – þannig að það er um
að gera að bóka strax. Fjölbreytt úrval gististaða í boði!
Tryggðu þér sæti – bókaðu strax!
Ótrúleg sértilboð
frá 59.950 kr.*
Skógarhlí› 18 • 105 Reykjavík • Sími 595 1000
Akureyri sími: 461 1099 • www.heimsferdir.is
Jólaferð 20. des. – UPPSELT
Jólaferð 19. des. – AUKAFLUG
Aðeins 250 sæti
á einstökum kjörum!
Takmarkað sæta- og gistiframboð á
sértlboðskjörum á hverri dagsetningu.
Turbo Club
Apartments
ALLT INNIFALI

E
N
N
E
M
M
/
S
IA
•
N
M
3
51
0
7
Parquesol
– Smáhýsi með 2
svefnherbergjum
Frábærlega staðsett - endurnýjuð 2006
– mjög góður kostur!
Frá kr. 59.950
Netverð á mann, m.v. 2 fullorðna
og 2 börn, 2-11ára, í smáhýsi m/2
svefnherbergjum í viku. Sértilboð 21. og
28. janúar eða 4. og 11. febrúar.
8 nátta ferð 4. jan. kr. 6.100 aukalega.
9 nátta ferð 12. jan. kr. 7.800 aukalega.
Hotel Eugenia Victoria
– Hótelherbergi með allt
innifalið
Eitt vinsælasta hótelið – góð gisting!
Frá kr. 89.990
Netverð á mann, m.v. gistingu í
tvíbýli með allt innifalið í 8 nætur.
Sértilboð 4. janúar.
Parquemar
– Stúdíó
Einfaldur kostur á frábærum kjörum!
Frá kr. 59.990
Netverð á mann, m.v. 2 í stúdíó í
viku. Sértilboð 21. og 28. janúar.
8 nátta ferð 4. jan. kr. 4.000
aukalega. 9 nátta ferð 12. jan.
kr. 5.900 aukalega.
Ótrúlegt verð!
Frá kr. 69.990
– vikuferð með allt innifalið
Netverð á mann, m.v. 2 fullorðna og
2 börn, 2-11 ára, í íbúð í viku 21. og 28. janúar.