Morgunblaðið - 24.08.2008, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 24. ÁGÚST 2008 25
þegar kæra kom frá sérstökum al-
þjóðadómstól í Haag sem sér um að
fjalla um málefni tengd átökunum í
fyrrum ríkjum Júgóslavíu. Haradinaj
verður fertugur í ár og einbeitir sér
um þessar mundir að MA-námi í við-
skiptafræði hér í Pristina, enda hafði
hann lítinn tíma til að mennta sig
þegar hann var í útlegð í Sviss. Þang-
að flutti hann tvítugur, við upphaf
valdatíðar Milosevic, og vann hin fjöl-
breyttustu störf á meðan hann bjó
sig líkamlega og andlega undir
skæruhernaðinn sem hann vissi að
hann myndi þurfa að taka þátt í þeg-
ar þar að kæmi. Fræg er sagan af því
hvernig hann bar lík bróður síns, Lu-
ans, yfir fjöll til þess að tryggja hon-
um sæmandi greftrun – og nú er ein
af aðalgötum Pristina skírð eftir Lu-
an, hinar aðalgöturnar eru nefndar
eftir Móður Teresu, Ramadhan og
Bill Clinton. Aðeins tveimur dögum
seinna, þegar ég er í Peja, þá hafa
þjóðskáldin (er ekki eðlilegt að kalla
poppara þjóðskáld undir þessum
kringumstæðum?) þegar samið lag
um Ramush Haradinaj og nafn hans
ómar reglulega á götumarkaðnum,
sem er sá litríkasti sem ég hef séð í
Kosovo. Sölumaðurinn sem selur
mér diskinn er ánægður með áhuga
þessa útlendings og kveður með orð-
unum „Ramush Haradinaj, bamm
bamm!“ og skýtur úr ímyndaðri
byssu.
Land hinna landlausu
Ég fylgist með gleði Albananna í
Mitrovica um stund en ákveð svo að
bregða mér yfir á. Þrátt fyrir varn-
aðarorð leigubílstjórans dugar að
kinka kolli til UNMIK-liðanna sem
fjölmenna á báðum endum brúar-
innar. Ég spjalla örstutt við gamlan
hermann með þykkan Texas-hreim
og rölti svo yfir til Serbanna. En hér
er allt breytt. Meðfram ánni eru rúst-
ir einar og ef maður labbar upp aðal-
götuna sér maður að hér er aðeins
bráðabirgðamiðbær fullur af skýlum
og bröggum, hálfgerðum reyk-
ingaskúrum sem notaðir eru sem
framlenging á alltof litlum búðar- og
kaffihúsaholum.
Hér er líka allt grárra og brosin
miklu færri. Rétt eins og í serbneska
hlutanum á Sarajevo er þetta allt
önnur borg. Þetta er staður tap-
aranna, og gildir þá einu hvort þeir
studdu Milosevic eður ei. Þetta er
borgarlíki, land hinna landlausu.
Þeirra heimaland kemur aldrei aftur.
Svartþrastaland
Þegar ég held aftur yfir á er enn
verið að fagna, hvellhettur og flaut-
andi bílar með albanskan fána eru
komnir í staðinn fyrir dansinn.
Ég sest á kaffihús en er fljótlega
tjáð af þjóninum að mennirnir á
næsta borði splæsi á mig bjór. Þetta
eru gamlir andspyrnumenn, suma
hafði ég hitt áður þar sem þeir fögn-
uðu fyrir framan sjónvarpið. Í dag
eru þeir glaðir, bæði út af réttarhöld-
unum og út af því að Albanía komst
inn í NATO. Flestir þeirra vinna í
námu fyrir utan bæinn sem má muna
sinn fífil fegurri. Við skiptumst á
bestu fótboltamönnum tveggja smá-
þjóða, fyrir Guðjohnsen og Hreið-
arsson bjóða þeir Valon Behrami hjá
West Ham, Shefki Kuqi hjá Crystal
Palace og Lorik Cana hjá Marseille.
Gallinn er bara sá að allir spila þeir
með öðrum landsliðum þótt þeir séu
fæddir í Kosovo. Þeir segja mér að
næst sé það efnahagurinn, enda eyðir
sjálfstæðið ekki rafmagnsleysinu, at-
vinnuleysinu og fátæktinni á einni
nóttu.
Við kveðjumst þegar þeir þurfa að
biðja að múslimasið og ég þarf að ná
fari aftur til Pristina. Þegar ég geng í
átt að brúnni á ný hefja svartþrest-
irnir sig á flug og fylla út í himininn.
Kosovo heitir Kosova á albönsku og
sú útgáfa nafnsins hefur skiljanlega
orðið meira og meira ríkjandi, þótt
ólíklegt virðist að umheimurinn hætti
að nota serbnesku útgáfuna í bráð.
En hvort tveggja þýðir „land svart-
þrastanna“. Og þar sem þeir krunka
fyrir ofan mig þykist ég heyra þá
biðja mig fyrir kveðju: „Kallið landið
Svartþrastaland á íslensku.“
Minning Andlit og nöfn þeirra sem létust í stríðinu 1999 eru enn áberandi í Pristina, höfuðborg Kosovo.
» Seinna kemst ég að
því að þeir eru að
fagna frelsi Ramush
Haradinaj. Niðurstaðan
er þeim staðfesting á að
hann hafi verið stríðs-
hetja en ekki stríðs-
glæpamaður.
Gleði Þessir Kosovar í Mitrovica glöddust mjög þegar Ramush Haradinaj,
þjóðhetja með meiru, var sýknaður af ákæru um stríðsglæpi.
Bókabíll Í serbneskum hluta hinnar tvískiptu borgar Mitrovica seldi þessi
herramaður bækur. Ekki fylgdi sögunni hvort bíllinn væri falur líka.
Frelsishetja Hér eru þjóðhetjurnar
splunkunýjar með nútímavopn.